text
stringlengths 7
335k
|
---|
Bu ilk tasviriy qism bo’lib, uni ikkiga ajratgan holda tahlil qilish ham mumkin
Boisi, dastlabki to’rt misrada tasvirdan ko’ra tavsif ustivorlik qiladi
Ya’ni, bu misralarda manzaraning detalizatsiya asosidagi tasviri mavjud emas
Ushbu misralar vositasida siz bahorning umumiy tarovatini his qilasiz
Keyingi misralarda esa ma’lum manzara elementlarini keltirish vositasida chizilayotgan tasvir yaqqolroq ko’rinadi |
3. Yarashtirish komissiyasi o‘z faoliyatini jamoatchilik asosida amalga oshiradi.
4. Yarashtirish komissiyasining maqsadi fuqarolarning oilada va mahallalarda tinch-osoyishta, hamjihatlikda yashashiga ko‘maklashish, oilaviy nizolarni tinch yo‘l bilan hal etish, yosh avlodni sog‘lom va barkamol etib tarbiyalash, aholi o‘rtasida sog‘lom turmush tarzini milliy va ma’naviy qadriyatlarimizga tayangan holda keng targ‘ib etish orqali ma’naviy muhit barqarorligini ta’minlashga ko‘maklashishdan iborat.
5. Quyidagilar Yarashtirish komissiyasining asosiy vazifalari hisoblanadi:
oilaviy nizolar, yoshlar tarbiyasiga e’tiborsizlik holatlari, fuqarolar, ayniqsa, yoshlarning turli yot g‘oyalar ta’siriga tushib qolishi, ichkilikbozlik hamda giyohvandlik illatlariga berilishi, huquqbuzarliklarning sodir etilishi — oilalar barbod bo‘lishining asosiy sabablaridan biri ekanligini, oilalardagi tinch-totuvlik mahallalardagi ma’naviy muhit barqarorligi, shuningdek oilaning sog‘lomligi jamiyat mustahkamligi hamda mamlakat barqarorligi bilan uzviy bog‘liqligini fuqarolarga tushuntirish va yig‘ilishlarda muhokama etib borish;
yigit va qizlarni oila qurishga ruhiy-ma’naviy jihatdan tayyorlashga ko‘maklashish, oilaviy ajralishlarning oldini olish bo‘yicha targ‘ibot ishlarini tashkil etish, oilaning muqaddasligi va jamiyatning asosiy bo‘g‘ini ekanligini yoshlar ongiga singdirishga qaratilgan tashviqot ishlarini amalga oshirish;
er-xotin, qaynona va kelin, yaqin qarindoshlar, qo‘ni-qo‘shnilar o‘rtasidagi nizolarni bartaraf etish, buzilgan munosabatlarni tiklashga doir amaliy choralar ko‘rish;
sud yoki fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish organidan nikohdan ajrashishga ariza bilan murojaat qilgan er-xotinlarni yarashtirish uchun tegishli choralar ko‘rish bo‘yicha xabar olingandan so‘ng yarashish uchun belgilangan muddat tugashidan o‘n kun avval ularni yarashtirish yuzasidan amalga oshirilgan ishlar haqida tegishli ravishda sud yoki fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish organini xabardor qilish;
milliy qadriyatlarimizga zid holda muntazam ravishda notinch yashayotgan, qo‘ni-qo‘shnichilik munosabatlari hamda mahalladagi osoyishtalikning buzilishiga sababchi bo‘layotgan oilalarni, turli nojo‘ya xatti-harakatlarning oldini olish maqsadida oilalarning turmush tarzi va muhitini o‘rganib, ma’naviy muhitga salbiy ta’sir ko‘rsatuvchi omillarga barham berish chora-tadbirlari amalga oshirilishini tashkil etish;
alkogol va tamaki mahsulotlarini, giyohvandlik vositalarini iste’mol qilishning zarari to‘g‘risidagi bilimlarni targ‘ib qilishga doir profilaktika tadbirlarini amalga oshirish;
ichki ishlar organlarining profilaktik hisobida turgan, ayniqsa ilgari sudlangan, oilada va turmushda muntazam ravishda huquqbuzarliklarga yo‘l qo‘yuvchi, turli yot g‘oyalar ta’siriga tushib qolgan shaxslar bilan profilaktika ishlari olib borishda ishtirok etish;
jazoni ijro etish muassasalaridan ozod etilgan shaxslarning ijtimoiy hayotda o‘z o‘rinlarini topishlariga ko‘maklashish;
namunali oilalar, ularda farzand tarbiyasi, oila a’zolari o‘rtasidagi ibratli munosabatlarni ommalashtirish;
to‘ylar va boshqa marosimlarni ixcham, keng aholi manfaatlarini, milliy qadriyatlarimiz va ibratli an’analarimizni hisobga olgan holda o‘tkazishni aholi o‘rtasida targ‘ib qilish va bu boradagi ijobiy tajribalarni ommalashtirish.
Yarashtirish komissiyasi qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vazifalarni ham amalga oshirishi mumkin.
6. Yarashtirish komissiyasi o‘z vazifalarini amalga oshirishda fuqarolar yig‘ini hududidagi ichki ishlar organlari profilaktika inspektori, xotin-qizlar qo‘mitasi hamda “Kamolot” yoshlar ijtimoiy harakatining hududdagi korxona, tashkilot va muassasalardagi boshlang‘ich tashkilotlari, ta’lim muassasalari va boshqa tashkilotlar, fuqarolar yig‘ini kengashi a’zolari, profilaktika (katta) inspektorining jamoat tartibini saqlash bo‘yicha yordamchilari, fuqarolar yig‘ini faoliyatining asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha boshqa komissiyalar bilan hamkorlik qiladi.
7. Yarashtirish komissiyasi ushbu Nizomda belgilangan vazifalar ijrosini ta’minlashda Yarashtirish komissiyasi a’zolari tomonidan ommaviy axborot vositalarida chiqishlarni tashkil etishi mumkin.
8. Yarashtirish komissiyasi quyidagi huquqlarga ega:
faoliyati uchun zarur bo‘lgan ma’lumotlarni tegishli tashkilotlardan belgilangan tartibda olish to‘g‘risida, zarur hollarda ma’lumotlarni joyiga borib o‘rganish haqida fuqarolar yig‘iniga takliflar kiritish;
faoliyat yo‘nalishiga oid u yoki bu masalalar yuzasidan qabul qilgan qarorlarini fuqarolar yig‘ini kengashida ko‘rib chiqish uchun taqdim etish;
|
xot qo‘n—gi—rot tush davraga
boy qo‘ng‘irot
Boboxondan |
Gruziya sobiq prezidenti Mixail Saakashvili omma oldida giyohvandlikka test topshirishga tayyor, shu orqali u bosh vazir Irakli Garibashvilining Saakashvili giyohvand ekani haqidagi taxminlarini yo‘qqa chiqarmoqchi
Bu haqda hibsdagi sobiq prezidentning advokati Beka Basilaya jurnalistlarga ma’lum qildi
“Biz Vena shahrida emas, Samxarauli klinikasida (Gruziya sud-tibbiy ekspertiza byurosi) televizion kameralar ostida o‘pkadan tortib kimyoviy tekshiruvgacha bo‘lgan har qanday giyohvandlik testidan o‘tishga tayyormiz
Shu bilan birga, biz Garibashvilini ham byuro binosida test topshirishga chaqiramiz, o‘shanda ko‘ramiz, bu g‘iybatchi nima derkan”, — dedi Basilaya qamoqdagi Saakashvilining yoniga tashrifidan so‘ng
6-oktabr kuni Garibashvili Saakashvilining giyohvand moddalarni iste’mol qilishi mumkinligi haqida ochiq maktub e’lon qilgandi
Saakashvili 1-oktabr kuni Tbilisida hibsga olingandi
U hozir Rustavi shahridagi qamoqxonada
Ilgari Gruziyada unga nisbatan to‘rtta jinoiy ish ochilgan, ulardan ikkitasi bo‘yicha 2018-yilda sud hukmi ham o‘qilgan
Saakashvili kelganidan so‘ng, Gruziya Ichki ishlar vazirligi unga qarshi chegarani noqonuniy kesib o‘tish bo‘yicha yana bir jinoiy ish ochgan
Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy mamlakat rasmiylari Saakashvilini Ukrainaga qaytarish uchun bor imkoniyatini ishga solishini aytgandi, chunki u Ukraina fuqaroligiga ega
Biroq Gruziya Saakashvilini Ukrainaga topshirmasligini ma’lum qildi
Keyinroq Saakashvilining Facebook sahifasida Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiyga atab uch tilda yozilgan post paydo bo‘ldi
Unda Saakashvili o‘zini Rossiya prezidenti Vladimir Putinning “shaxsiy asiri” deb atagan, hibsga olinishini esa qonunga xilof deb hisoblagan
Shuningdek, u Zelenskiyga qo‘llab-quvvatlagani uchun minnatdorlik bildirgan
AQSh Gruziya hukumatini hibsdagi Saakashviliga nisbatan adolatli munosabatda bo‘lishga chaqirdi
Mavzuga doir: |
Allohning nuri
yog‘ilsin,.—
Samarqand
tomondan
yetib
keldi
va
ulug‘
dargohga
ul
toman
yangiliklari
va
ahvolini
bevosita
arzga
yetkazdi;
(dillarda)
shodlik,
xursandchilik, xurramlik
va osudalik ortdi.
:
U: ISKANDAR SHAYXIYNING BO‘YSUNMOQDAN
BOSH TORTGANI VA ISYON KO‘TARGANI
,
BAYONIDA
-
Shu orada
Iskandar Shayxiy
va Kayumars Rustamdor
bo‘ysunmaslik va gumrohlik bayrog‘ini tikmishlar va shayton vasvasasiga tushib, talafot nishoniga aylanmishlar,
qullik chizig‘i-yu itoatkorlik doirasidan chetga chiqmishlar,
tog‘lar va qalin o‘rmonlardan panoh topmoqni ko‘zlamishlar,
ul
qal’alar
(joylashgan)
tog‘larning
balandligidan
o‘zlarini erkin, deb xayoldan o‘tkazmishlar, adovat va fitna
olovini
alanga
oldirmishlar
hamda
ko‘ngil
dalasida
o‘zboshimchalik va o‘jarlikni ildiz otdirmishlar, degan (xabar) humoyun quloqqa yetdi. (She’r):
"KMag‘rurlik seni isyon ko‘tarish baxtsizligiga olib keldi;
Va
u seni so‘zsiz sherning panjasiga tutib berajakg.
Bu voqea mazmuni
oliy dargohga yetib
kelgach, baxti
navqiron amirzoda, ya’ni amir Sulaymonshoh bahodir va
mo‘tabar odil amir, ya’ni amir Mizrob bahodir Xuroson
lashkarini to‘plab, Mozandaron yo‘li bilan Astrobod va
Sorya
orqali
Omul
tomon
yursinlar,
degan
shoshilinch
farmon
bo‘ldi.
(Shuningdek,
hazrat
Sohibqiron)
ulug‘
amirzoda, musulmon bandalarning podshosi, Alloh
inoyatiga to‘la-to‘kis daxldor
etilgan,
Sulaymon
taxtining
vorisi,
ya’ni
amirzoda
Iskandar,
«funi
Xudo)
rahmat
qilsin», hamda tadbirkor amir, ya’ni amirShohMaliklarni, «uning adolati keng tarqalsin»,
(437) shavvol
oyining
yarmi
o‘tganda
(1404-
yil
26
aprel)
Miyona
orqali Ray tomonga jo‘natdi. Amir Muso Ragmolni elchi
sifatida amirzoda Sulaymonshoh bahodir
va amir Mizrob bahodir qoshiga yubordi.
—
Shavvol
(oyi)ning
o‘n
yettinchisida
(1404-
yil
28
aprel)
nusrat
shior
bayroqlar
Puli
Miyonadan
o‘tib,
yigirmanchida (1404-yil
1-may) Sultoniyaga kelib qo‘ndi. |
O‘zSSR SOG‘LIQNI SAQLASH MINISTRLIGI
RESPUBLIKA SANITARIYA MAORIFI UYI
UZBEKISTON QIZIL YARIMOY JAMIYATI
MARKAZIY KOMITETI
D. M. NIYOZOV
GO‘DAK BOLANI OVQATLANTIRISH
(To‘rtinchi nashri)
TOSHKENT
O‘zSSR
«MEDITSINA»
1984
Bola dunyoga kelgan birinchi kundan boshlaboq uning ovqatlanishini to‘g‘ri tashkil qilish
muhim ahamiyatga egadir. Bolaning ovqati nozik organizmning fiziologik ehtiyojlariga javob
berishi va ovqatni hazm qila olish imkoniyatlariga mos kelishi kerak. Chaqaloqning sihat-salomat bo‘lishi va yaxshi rivojlanishiga faqat to‘ymay qolishi emas, balki juda ham to‘yib
ketishi, hadeb bir xil ovqat berilishi, duch kelgan paytda ovqatlantirishning ham zararli
ta’sir ko‘rsatishi ilmiy jihatdan isbotlangan.
BOLA ME’DA-ICHAK YO‘LINING O‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI
Bola organizmi yoshi katta odamning organizmidan jismoniy va aqliy jihatdan
rivojlanishi, ayrim organlarning holati va ishlashi, ovqatlanish rejimi bilan katta farq
qiladi.
Bola organizmining anatomik-fiziologik xususiyatlarini bilish ota-onalarga ularni
qo‘shimcha ovqatlantirishni to‘g‘ri tashkil qilish, yangi ovqat turlarini asta-sekin va me’yorida
bera boshlashga rioya qilish, shuningdek ovqat hazm qilishning buzilishini oldini olish uchun
nimalar qilish kerakligini bilib olishda yordam beradi.
Bolaning og‘iz bo‘shlig‘i kichkina, tili nisbatan katta, biroq kalta va enli. Og‘iz bo‘shlig‘i
shilliq pardasi qon tomirlarga boy, ammo so‘lak bezlari bola hayotining birinchi uch oyida
so‘lak va shilliqni kam ishlab chiqaradi. Olti oylik bolaga odatda suyuq ovqat beriladi,
bunday ovqatni u chaynamaydi va so‘lak bilan namlamaydi. Chaqaloqning og‘iz bo‘shlig‘i shilliq
pardasi quruq bo‘lganidan salga jarohatlanadi, shu sababli, chaqaloq og‘zini avaylab artish
kerak, ona esa bolani emizishdan oldin qo‘lini yuvishi, ko‘kragi uchini chayganidan keyingina
bolaning og‘ziga solishi zarur.
Sog‘lom bolaning tishlari odatda 6-8 oyligidan boshlab chiqa boshlaydi, bir yoshga yetganda 8
ta, ikki yoshida 20 tatish chiqishi kerak. Bolaning tishlari chiqqanidan keyin unga suyuq ovqat
o‘rniga endi bo‘tqasimon ovqatlar bera boshlanadi, 2-3 yoshidan boshlab quyuq, qattiq ovqatlarni
yeya boshlaydi. Bola tishlarining chiqishi fiziologik holat bo‘lib, har qanday kasallik |
Ijtimoiy hayot
2006 yil
Davlat va jamiyat
23 yanvar "Homiylar va shifokorlar yili davlat Dasturi to‘g‘risida"gi Prezident qarori e’lon qilindi |
Xabarda aytilishicha, o’tgan yili Angoladan topilgan tosh ustida 14 nafar zargar ish olib borgan |
To‘rtinchi bosqich: O‘z—o‘ziga yordam berish: Yuvintirish
Bola o‘zi yuvinishni o‘rganib olgandan. so‘ng, yordam sifatida biror narsadan
ushlab turishga muhtojlik sezishi mumkin. O‘tirgan va tik turga YOTA Y
o‘zini yuvintirishi mumkin. |
—G‘—Yo—{—y——t————2—
os xushmanzara berib turmoqda
edi.
So‘fi Metsiyon
zaytun
daraxtining ko‘lankasiga
borib
to‘xtagandan
so‘ng, juda ehtiyotlik bilan qumg‘onini yerga qo‘ydi
va
o‘zi quyoshga
orqa
o‘girib yerga
o‘ltirdi hamda
sariq
poriqlarini
yechib,
ularni o‘zining o‘ng tomoniga
kagorlashtirib qo‘ydi.
Bet-qo‘llarini hamda oyoqlarini yaxshilab yuvgandan
keyin o‘ltirgan joyidan turib, ikki qo‘lini birikti-eib, kaftini ochdi. U yumshoq va sekin ovoz bilan duo
qidi:
— Olloyi taologa ming qatla shukur,
u har
nar-adan kuchli
va ulug‘!
Cheksiz keng osmonning ufqlari ko‘k rangga kirib,
uyosh nuri kuchsizlanib kelgan bir vaqtda qur’on oyat-ari
astagina
mungli
bir
ohangda
o‘qilmoqda
edi.
—
Biz senga sajda qilamiz, ey qudratli egam! Biz
yondan yordam kutamiz, sen bizni ezgu yo‘lga boshlagil!
Metsiyon
o‘z
duosini
qaytarib
o‘qidi.
Shu
tobda
o‘zining yungdan to‘qilgan choponi ichida harakatsiz
turar
edi.
Yolg‘izgina
uning oqara boshlagan
soqoli
"kragi ustida salgina qimirlar, nigohi esa cheksiz
yuklikka—kun
chiqardagi
tog‘larning
orqasiga
Shaltirilgan edi.
"
=
.
U
yana
bir marta sajda
qildi. Peshonasini
yerga
kyib, sekingina ko‘tarilgandan so‘ng, tizzalab o‘ltir-1va gullarga chulg‘angan har joyi ko‘lankali, mo‘ta-.
sh
havoli jannat hamda undagi turmush to‘g‘risida
gab
ketdi.
Uning totli
hayoli
bir
necha daqiqaga
shildi. Bu uning nomoz o‘qishi—ixlosli ibodati edi.
«ning
yonidan
o‘tib
borayotgan
qobillar 1
dindor
=jsiyonning shu holatiga e’tibor etib,
unga ta’zim
—eidan, qattiq toshli tor yo‘lda sekin-sekin o‘tib
—xokda edilar. Ular Metsiyonning yonidan jimgina,
= xator tizilib o‘tdilar-u, so‘ngra gaplarini sekin-.
mdavom ettirdilar.
J
j
J
= his tor
yo‘l
tugab,
buyog‘iga
yo‘l tamarinda
va
—? daraxtlari orasidan egri-bugrilanib ketgan.
.
llardan ketayotgan qobillar ham yosh daraxtlar
—a kirib, ko‘zdan yo‘qola bormoqda edilar. Endi
enllar — fos arablaridan bir qabilaning nomi.
— tarinda bilan mastik Ham Afrikadagi daraxtlar.
7 |
Bundan tashqari, abonentlar xalqaro qo‘ng‘iroqlar uchun aksiya turlaridan ham foydalana olishlari mumkin
Buning uchun mijozlar «Butun olam» xizmatini faollashtirishlari kerak bo‘ladi
Ushbu xizmat Rossiya, Ukraina, Qozog‘iston, Qirg‘iziston hamda boshqa MDH davlatlariga chiqish qo‘ng‘iroqlari atigi 0,29$/daqiqa dunyoning boshqa mamlakatlariga esa 0,99 $/daqiqaga suhbatlashishlari mumkin bo‘ladi
Bu xizmatni yoqtirish uchun *150*1# USSD raqamini terish kerak bo‘ladi
Xizmatni faollashtirish narxi $0,05, abonent kunlik to‘lovi esa $0,02ni tashkil etadi
Mazkur xizmat old to‘lov (Prepaid) tizimining barcha abonentlari uchun kirish mumkin bo‘ladi |
б, 95,
"Y
71 |
4
ijrochining
o‘z
mehnat
faoliyatida
o‘rnatilgan
chegaralari
donrasida
mustaqilligini
ancha
kengaytirdi;
menejerlar tabaqalashtirilgan
tarif
setkalaridan
chekinadilar;
mukofotlashni
mehnatni
pirovard
natijasiga
bog‘liqligini kuchaytirdi. Foydani taqsimlashda qatnashish shaklini tadbiq
eta
boshladilar.
XX
asrning
70
-
80-
yillaridagi
iqtisodiy
larzalar
mehnatni boshqarishning rivojlanishiga kuchli turtki berdi va ptundan so‘ng
yangi ishlabchiqarishning texnologik usuliga o‘tildi.
Qishloq
xo‘jaligida
ishlab
chiqarishning
rivojlanishi
mehnatni
boshqarishda chuqur O‘zgartirishlarni amalga oshirishni zarur qilib qo‘ydi.
Bu
o‘zgarishlar
innovatsion
qoidalarda
amalga
oshirildi.
Mehnatni
innovatsion boshqarish iqtisodiy o‘sishni fan
-texnika turiga mos keladi. U
ishning yuqori unumdorligi va sifatini ta’minlashga, xodimlarni ijodiy
tashkilotchilik
faolligini
oshirishga,
qishloq
xo‘jaligi
korxonasi
mehnatkashlarining
unga
sodiqligini
ta’minlashga
qaratilgan.
Qishloq
xo‘jaligida
mehnatni
innovatsion
boshqarish
yuqori
malakali
mehnatga,
yuqori
sifatli
ishchi
kuchiga
qaratilgan
bo‘ladi.
Qishloq
xo‘jaligida
menejment har doim xodimlarning novatorlik faoliyatini faollashtirish
vositalarini va rag‘batlantirish yo‘llarini izlashni taqozo etadi.
Korxona
xodimlarni
tanlash,
ularning
malakalarini
oshirish,
lavozimlarga
ko‘tarishlarni
amalga
oshiradi.
Menejerlar
xodimlarning
ijodiy
mehnatga
intilishi,
taklif
etilgan
fikrlarining
amalga
oshirilishi,
o‘shanga
yarasha
qilingan
mehnatga
haq to‘lanishini
hisobga
oladilar. Mehnatni tashkil qilish va boshqarishda ijrochilarning xo‘jalik
qarorlarini qabul qilishda qatnashishi, xodimlar va ishchi guruhlarining
o‘z-o‘zini boshqarishi muhim ahamiyat kasb etadi.
1.2 Qishloq xo‘jaligida menejment fanining predmeti,
funksiyasi va usullari
Qishloq
xo‘jaligi
moddiy
ishlab
chiqarishning
eng
asosiy
tarmoqlaridan biri bo‘lib,
u respublikamiz aholisini oziq
-ovqat bilan,
sanoatni
esa
zarur
xomashyo
bilan
ta’minlaydi.
Qishloq
xo‘jaligida
menejment fani
jamiyat manfaatlariga,
mamlakat aholisining qishloq
xo‘jalik mahsulotlariga bo‘lgan ehtiyojlarini to‘la qondirish manfaatlariga
xizmat
qiladi.
Boshqa
iqtisodiy
fanlar
singari
bu
fan
ham
yangi
hodisalarni
umumlashtirishi,
ishlab
chiqarishning
samadorligini
tez
o‘stirishga yordam beruvchi
maqsadga muvofiq usullar
va metodlarni ishlab
chiqishi kerak. Qishloq xo‘jaligida menejment fani ilg‘orlar tajribasini
o‘rganib va umumlashtirib, iqtisodiy vositalarni hamda tabiat va jamiyat
iqtisodiy
qonunlarining amal
qilishini
ochib
beradi,
qishloq xo‘jalik
korxonalarida
ishlab
chiqaruvchi
kuchlarni
rivojlantirish
va
ishlab
chiqarish munosabatlarini takomillashtirish sur’atlarini
jadallashtirish
bilan
bog‘liq
bo‘lgan
masalalarni
ilmiy
asoslangan
tarzda
hal
qilish
qonuniyatlarini aniqlab beradi.
Qishloq xo‘jaligida menejment fanining eng muhim tarkibiy qismi
mehnatni tashkil etish, ya’ni muayyan vazifalarni bajarish uchun kishilarni
ayrim
tarmoqlar
bo‘yicha
taqsimlash
pullari
va
usullari,
mehnat
6 |
Oqituvchi.Uz > Yangiliklar > Prezident Islom Karimovning Navro`z bayramiga bag`ishlangan tantanali marosimdagi so`zi
Yangilangan sana: 2015-03-21 Ko`rilgan: 2360
Assalomu alaykum, aziz vatandoshlar! Muhtaram mehmonlar!
Shu kunlarda tabiat uyg`onib, bahor kelishi bilan ona yurtimiz – O`zbekistonimiz zaminiga Navro`zi olam kirib kelmoqda. Hammamiz orziqib kutadigan, yangilanish va yasharish, shodu xurramlik ramzi bo`lgan ana shunday eng ko`hna, olijanob bayram bilan siz, azizlarimni, butun xalqimizni chin qalbimdan tabriklab, barchangizga o`zimning yuksak hurmat-ehtiromimni bildirishdan baxtiyorman.
Barchamizga ma`lum, dunyoda bir-biridan buyuk, bir-biridan ajoyib bayramlar ko`p. Lekin ular orasida Navro`z ayyomi o`zining qadimiyligi, tabiatimizga uyg`unligi va go`zalligi bilan, ma`no-mazmunining teranligi bilan boshqalardan ajralib turadi. Va ayni shuning uchun ham uyg`onish va yasharish timsoli bo`lmish bu buyuk ayyomni har bir xonadon, har bir oilada bag`rini keng ochib, "Xush kelibsan o`lkamizga Navro`z, qadaming qutlug` bo`lsin!" deb, eng katta orzu-niyatlar bilan kutib oladilar.
Haqiqatan ham, ming yillar avval – "Avesto" davrida paydo bo`lgan Navro`zi olam bizning xalqimiz uchun eng ko`hna, asl milliy, sharqona yangi yil debochasi sifatida doimo sog`inib, ardoqlab qarshi oladigan, har qaysi uyga shodlik va xursandchilik olib kelishi, o`sha zamonlardan buyon xalqimizga mansub bo`lgan an`ana va qadriyatlarni bezavol saqlab kelishi bilan barchamizga qadrli va azizdir. Ko`klam ayyomi kelishi bilan ajdodlarimiz, ota-bobolarimiz rizqu ro`zini tilab, qo`sh haydab, dalaga don sochib, yam-yashil adirlarda ot choptirib, Navro`z sayillarini o`tkazgani xuddi kechagidek bo`lib tuyuladi va barchamizni beixtiyor ana shu bayramona kayfiyatga berilib ketishga undaydi.
Ayni shu kunlarda mahalla-ko`y doshqozonlar atrofida jamuljam bo`lib, ayollarimiz, momolarimiz tunni tun demasdan, hech charchamasdan, ezgu niyat, zavq va xursandchilik bilan insonga kuch-quvvat beradigan sumalak va halim, ko`ksomsa va go`ja kabi tansiq ne`matlarni tayyorlab, ularni o`z oilasi va do`stu birodarlari bilan baham ko`rishi kabi ota-bobolarimiz, ajdodlarimizdan qolgan betakror an`ana va odatlarimiz yurtimizga, uylarimizga kirib qolgandek, o`zimizni esa atrof-tabiatimizning ajralmas bir qismidek his qilamiz.
Ana shu dilbar faslda insonlarning bir-biriga mehribonlik ko`rsatishi, bemorlarga, muhtoj bo`lganlarga beminnat yordam berish, tabarruk keksalarimizning duosini olish kabi noyob fazilatlar albatta odamning ko`nglini yumshatadi, doim yaxshilikka intilishga, o`zaro mehr-oqibatli bo`lishga chorlaydi.
Navro`zi olamning yana bir betakror xislati borki, u har qaysi uy, har qaysi yurtda, butun yer yuzida tinchlik va osoyishtalik bo`lishiga da`vat etadi. Bu ayyomda turli gina va arazlar unutiladi, urush va janjallar to`xtaydi, murosai madora, ahillik, odamiylik qaror topadi.
Shular haqida gapirganda, Navro`zning bunday o`lmas g`oyalari, ruhi va falsafasi hozirgi kunda tobora kuchayib borayotgan qarama-qarshiliklarni, turli mojaro va urushlarni faqatgina siyosiy va tinchlik yo`li bilan yechish kerakligiga da`vat etishini, uni aynan bugungi hayotimizning eng o`tkir, eng dolzarb muammolari bilan uzviy bog`langanini yana bir bor tasdiqlab beradi. Bizga, o`zbek xalqiga nima kerak – tinchlik va omonlik kerak, degan da`vat el-yurtimiz orasida tobora keng tarqalib bormoqda. Buning asosiy ma`nosi – bugungi notinch, keskinlashib borayotgan zamon barchamizdan hushyor va ogoh bo`lishni talab etayotganini, tinch va osuda hayot uchun, mana shu musaffo osmon uchun kurashish, butun dunyo bilan hamjihat va hamkor bo`lib yashashni bildiradi.
Fursatdan foydalanib, bugungi Navro`z shodiyonamizda ishtirok etayotgan barcha chet ellik mehmonlarimizga, xorijiy elchixonalar va xalqaro tashkilotlarning vakillariga sizlarning nomingizdan, butun xalqimiz nomidan chuqur hurmat va minnatdorlik bildirib, ularning mamlakatlari va xalqlariga tinchlik-omonlik, farovonlik va ravnaq tilashga ijozat bergaysiz. Bugun katta umid va ishonch bilan hayotga kirib kelayotgan, o`z fikriga, zamonaviy bilimga ega, Vatanimizning ertangi kuni uchun mas`uliyatni o`z zimmasiga olishga qodir bo`lgan siz, navqiron o`g`il-qizlarimizga, sizlarning timsolingizda butun O`zbekiston yoshlariga qarata aytmoqchiman: biz hech qachon hech kimdan kam bo`lmaganmiz va hech qachon hech kimdan kam bo`lmaymiz!
Ko`zlagan maqsad-muddaolarimizga albatta yetamiz!
Barcha-barchangizni bag`rimga bosib, yana va yana bir bor bugungi go`zal ayyom bilan qutlab, qalbimdan, yuragimdan chiqadigan samimiy tilaklarimni izhor etmoqchiman.
Navro`z har bir oila, har bir xonadonga, butun yurtimizga tinchlik-omonlik, baxtu saodat, fayzu baraka olib kelsin! Ezgu orzu-niyatlarimiz ushalsin, O`zbekistonimiz yanada obod va farovon bo`lsin!
Navro`zi olam barchamizga muborak bo`lsin!
"O`qituvchi" nashriyot-matbaa ijodiy uyi "Umar Xayyom. Ruboilar" (Омар Хайям. Рубаи) nomli kitobni chop etdi. |
Kelib chiqish manbai bo‘yicha konstruktsion, ishlabchiqarish (texnologik)
va Ekspluatatsion buzilishlarga bo‘linadi. Konstruktsiyani mukammall emasligi
konstruktsion buzilishni keltirib chiqaradi. Buyumni tayyorlash va ta’mirlashda
texnologik jarayonni mukammal emasligi sababli yoki buzilishi natijasida ishlab
chiqarish
buziqliklari
kelib
chiqadi.
Mavjud
qoidalarga
(avtomobillarni
qo‘shimcha
yuklama
bilan
ishlatish,
texnik
tavsifnomasida
koprsatilmagan
yonilg‘i-moylash
materiallaridan
foydalanish,
TXK
ishlarini
o‘z
vaqtida
o‘tkazmaslik va hokazolar) rioya qilmaslik natijasida Ekspluatatsion buzilishlar
kelib chiqadi.
Boshqa elementlarni buzilishiga bog‘liqligi bo‘yicha bog‘liq bo‘lgan va
bog‘liq bo‘lmagan buzilishlar mavjud. Boshqa elementlarni buziqligi va nosozligi
tufayli bog‘liq bo‘lgan buzilishlar
kelib
chiqadi.
Bog‘liq bo‘lmagan buzilish
boshqa elementlarni buziqligiga bog‘liq bo‘lmaydi. Misol, dvigatel tsilindrlar bloki
gilzasi devorini yeyilishi porshen xalqasini sinishi natijasida sodir bo‘ladi, bu
bog‘liq
bo‘lgan
buzilish,
yo‘lda
avtomobil
shinasini
teshilishi
esa
bog‘liq
bo‘lmagan buzilishdir.
Paydo bo‘lish va oldindan ko‘ra bilish bo‘yicha asta-sekin va birdaniga
buzilishlarga turlanadi. Asta-sekin buzilish ob’ektini texnik holati koprsatkichlarini
Ekspluatatsiya jarayonida bir tekis o‘zgarishida, ko‘proq yeyilishi natijasida paydo
bo‘ladi. Asta-sekin buzilishlar uchun buyumni boshlang‘ich soz holatidan buzilish
holatigacha oraliq holatlari orqali asta-sekin o‘tishi xarakterlidir.
Asta-sekin buzilishlarni o‘ziga xos xususiyati shundan iboratki, birinchidan
TXK ishlarini bajarib ularni bartaraf qilish mumkin, ikkinchidan texnik holat bir
maromda o‘zgaradi, bu esa uni oldindan ko‘ra bilishga zamin yaratiladi. Asta-sekin
buzilishlarga 40 foizdan 70 foizgacha buzilishlar to‘g‘ri keladi.
Bardaniga
buzilishlarga
texnik
holat
koprsatkichlarini
sakrashsimon
o‘zgarishi
xarakterlidir.
Misol,
rusat
etilgan
yuklamani
birdaniga
oshirish
natijasida buyum
har
qanday
lahzada
shikastlanishi
mumkin.
Avtomobillar
eskirishi bilan birdaniga buzilishlarni solishtirma ulushi ko‘payadi.
Avtomobillarda
o‘z-o‘zini
bartaraf
qiluvchi
buzilishlar
ham
bo‘lishi
203 |
borilmaydi,
u kishida katta ijodiy izlanish,
mas’uliyat talab qiladi. Shuni alohida ta’kidlash
kerakli,
ana shu izlanish, mas’uliyat va mehnat
pirovard natijalarini ilmiy tadqiqoti (izlanuvchi)
ko‘rsin.
Iqtisodiy pedagogikada talabalar ilmiy
tadqiqot ishlarining quyidagi maqsad va vazifalari
mavjud:
-barcha talabalarni zamohaviy ilmiy tadqiqotlar
metodologiyasi, ularni rejalashtirish asoslari bilan
tanishtirish;
-bo‘lg‘usi iqtisodchi-pedagog talabalar ongida ilmiy
ishning amaliy ko‘nikmalarini hosil qilish, ilmiy
muammolarga ishida ijodiy yondashib, ularni ilmiy
adabiyotlar bilan ishlashga o‘rgatish;
-izlanuvchilarda tajribalar o‘tkazish metodikasini
o‘rgatish, tajriba natijalarini to‘g‘ri tahlil qilish
va umumlashtirish, grafik va jadvallarni tuza bilish
va uni tahlil qila olish;
-ilmiy tadqiqot ishlarida zamonaviy ilm fan
yutuqlaridan foydalanish
(EHM,
kompyuter,
INTERNET);
-tadqiqot natijalarini to‘g‘ri yozma bayon qilish
usullari va asosiy qonun qoidalarini o‘rgatish (hisobot,
tezis, maqola) va og‘zaki bayon qilish (ma’ruza, ma’lumot
berish, ilmiy anjumanda nutq so‘zlash) vah.k.
Oliy maktabning asosiy vazifalaridan
hisoblangan talabalar ilmiy tadqiqot ishlarini olib
borishga tayyorlash va unga o‘rgatishda ularning ilmiy
bilimlarini oshirish,
o‘z ustida tinmay ishlay
bilishlari, fan-madaniyat, tarix ijtimoiy psixologiya
va boshqa fanlarni chuqur egallashni talab etadi. Shu
ma’noda talabalarni ilmiy tadqiqot ishlarga
11 |
O‘zbekistonda yana uchta elektr stansiyasi quriladi, deb xabar bermoqda Norma
Ularning ikkitasi Toshkent viloyatida, yana biri Buxoro viloyatida quriladi
Prezident 4-mart kuni “‘Toshkent viloyatida quvvati 240 MVt bo‘lgan bug‘-gaz elektr stansiyasi va quvvati 230 MVt bo‘lgan gaz-porshenli elektr stansiyasini qurish’ hamda ‘Buxoro viloyatida quvvati 270 MVt bo‘lgan gaz-porshenli elektr stansiyasini qurish’ investitsiya loyihalarini amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarorni imzolagan
Hujjat bilan 20-yanvar kuni O‘zbekiston hukumati nomidan Investitsiya va savdo vazirligi bilan Turkiyaning investor kompaniyasi Aksa Enerji Uretim A
5
va Aksa Enerji Tashkent (Toshkent viloyatida investitsiya loyihalarini amalga oshirish doirasida) hamda Aksa Enerji Bukhara (Buxoro viloyatida) loyiha kompaniyalari o‘rtasida imzolangan investitsiya shartnomalari tasdiqlangan
Investitsiya shartnomalariga muvofiq, investor va loyiha kompaniyalari yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan xavf-xatarlarni o‘z zimmasiga olgan holda, har bir loyiha uchun 450 million dollar miqdorida to‘g‘ridan to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni jalb etadi
Bundan tashqari, elektr energiyasini sotib olish bo‘yicha “O‘zbekiston milliy elektr tarmoqlari” AJ va loyiha kompaniyalari o‘rtasida to‘g‘ridan to‘g‘ri muzokaralar natijasida imzolangan shartnomalarning yangi tahriri tasdiqlangan
Unga ko‘ra, loyiha kompaniyalari ishlab chiqarilgan elektr energiyasini kafolatlangan tarzda “O‘zbekiston milliy elektr tarmoqlari” AJga sotish majburiyatini oladi
“O‘zbekiston milliy elektr tarmoqlari” AJ 25 yil davomida elektr energiyasini kafolatlangan tarzda sotib oladi
Avvalroq Buxoro viloyatining Peshku va G‘ijduvon tumanlarida umumiy quvvati 1 GVt bo‘lgan ikkita shamol elektr stansiyasi qurilishi, Toshkent viloyatida Turkiyaning Cengiz Enerji kompaniyasi quvvati 240 MVt bo‘lgan issiqlik elektr stansiyasi qurishi haqida xabar berilgan edi |
hozir ham shunday. O‘zgarmagan.
Yana bir namunali jihati
–to‘g‘riso‘zligi. Uyda ham,
ishda ham, davrada ham, minbarda ham bir so‘zni aytar
va
shunga
amal
qilardi.
Zero,
vallomat,
tanti
insonlarning
qadr-qimmati
ham
shunda.
O‘z
umrini
yurti va xalqi uchun baxshida etgan shunday inson bilan
hamnafas
bo‘lganimdan,
birga
ishlaganimdan
faxrlanaman.
Mehnat
faoliyatimda
qo‘llayotganim
—
Oqil
aka o‘rgatgan
ezgu-fazilatlar, dono
maslahatlar
oldida hamisha ta’zimdaman.
Muzaffar Xayrullayev,
O‘zR FA akademigi
TILI HAM, DILI HAM BIR
Oqil
Umurzoqovich
Salimov
bilan
1970-
yillar
boshida besh yil davomida O‘z KP markaziy qo‘mitasida,
u
inson
rahbarligida
fan
va
oliy
o‘quv
yurtlari
masalalari
bilan
shug‘ullandim.
Shu
davr
davomida
Oqil
Umurzoqovich
bilan
ko‘p
marta
uchrashib
ish
yuzasidan
suhbatlashish
va
maslahatlashishga
to‘g‘ri
kelgan. Qator majlis, anjuman
va uchrashuvlarda birga
bo‘lganmiz.
Avvalambor,
meni
u
kishidagi
o‘ziga
tortgan
xislatlar
—
Oqil
Unmurzoqovichning
nihoyatda
bosiqligi,
mas’uliyati,
madaniyatliligi,
ichki
intizomga qat’iy amal qilishi edi. Kam gapirib, ko‘p
masalani
hal etish
u kishiga xos xislat bo‘lib, biz
u
kishini
doimo
harakatda,
muomalada,
ish
yuzasidan
suhbatda
ko‘rib
o‘rganib
qolgan
edik.
Biror
marta
29 |
-ishtirokchilarni joylarga, seriyalarga taqsimlash yo‘li;
-shaxsiy birinchilik va v/k ga qo‘yish;
-qur’a tashlash yo‘li vah.k.
Mazkur masalalar bo‘yicha qabul qilingan qarorlar va kiritilgan aniqliklar
jamoa vakillariga yetkazilishi shart.
3. Nizomda texnik tur bo‘yicha malakaviy me’yorlar, sakrash turida plankani
ko‘tarish tartibi to‘g‘risidagi ko‘rsatmalarning mavjudligi.
II. Musobaqa o‘tkazuvchi tashkilot bilan ishlash.
Musobaqalar talab darajasida o‘tkazilishi uchun ularni o‘tkazayotgan tashkilot
oldiga bir qator masalalar qo‘yilishi va ijobiy hal etilishi zarur:
I.
Oddiy
va
namoyish
etiluvchi
qaydnomalar,
rekordlarni
qayd
etish
dalolatnomalari blanklarining mavjudligi.
2. Nusxa ko‘chirish uskunalari, qog‘oz, devonxona ashyolari bilan ta’minlash
imkoniyatlari.
3. Malakali kompyuterchilar (mashinistkalar), rassomlar, nusxa ko‘chirish
uskunalarida ishlovchi xodimlarning mavjudligi.
4. Musobaqa o‘tkazish uchun sarflanadigan harajatlar smetasi, kotiblar va
texnik xodimlarga haq to‘lash toifalari va tartibi.
5. Hakamlar hay’ati va kotibiyatning miqdoriy tarkibi.
6.
Taklif etiladigan hakamlar
tarkibi
ro‘yxati.
Boshqa
shahar hakamlar
ro‘yxati, zarur kishilarni chaqirish imkoniyatlari.
7. Rekordlar ro‘yxatini olish.
8.
Ishtirokchilarni
shaxsiy
birinchilikga
kiritish
tartibi,
kim
va
qancha
muddatda kiritadi.
9. Ko‘krak raqamlarining zarur miqdordagi to‘plamlari mavjudligi.
10.Talabnomalarni qabul qilish joyi va vaqti.
11.Yakuniy materiallarning zarur miqdori.
12.Musobaqa to‘g‘risida taqdim etiladigan hisobot shakli.
13.Oшгa tashlash kimga topshiriladi. |
olishimiz
mumkin.
Paxta
yetishtiruvchi
xo‘jaliklar
uchun
almashlab ekishda ozuqa ekinlarining o‘rni juda ham kattadir.
Buxoro
viloyatida
hozirgi
paytda
ozuqa
ekinlari
ekish
maydonlari jami ekin maydonlarining 2015-yilda 9,6 fozini,
2017-yilda esa 10 fozini tashkil qilmoqda. Mutaxassislarning
fikricha, xo‘jaliklarda almashlab ekish yo‘lga qo‘yilganda ozuqa
ekinlari maydoni 20-22 foizni tashkil qilishi zarur ekan 7.2).
Yuqorida ta’kidlanganlardan kelib chiqib, biz yerdan unumli va
samarali
foydalanishni
quyidagicha tashkil
etilsa
maqsadga
muvofiq bo‘ladi degan fikrdamiz. Masalan, bunday kooperatsion
aloqalar
yerday
unumli
va
samarali
foydalanish,
uning
unumdorligini saqlash maqsadida bir nechta paxtachilik fermer
xo‘jaliklari
yer uchastkalaridan birgalikda fodalanishlari
yer
resurslaridan hamkorlikda (kooperatsiya asosida) foydalanishni
tashkil etishni taqazo etadi.
Bunda almashlab ekishni samarali
sxemalarini
qo‘llash
mumkin
bo‘ladi.
Fermer
xo‘jaliklarida
hamkorlikda
yagona
almashlab
ekishni
tashkil
etishilishi
natijasida
paxta
va
bug‘doydan
tashqari
chorvachilikni
ham
rivojlantirish va yuqori daromad olish imkoniyati tug‘iladi.
ERHF-modeli
qo‘llanilishi
natijasida
kuyidagi
natijalarga erishish mumkin:
Birinchidan,
misol
tariqasida,
kooperativga birlashuvchi
xo‘jaliklarning ya’ni
10
ta
fermer xo‘jaliklarini o‘rtasida
kooperatsiri aloqalarni o‘rnatish nazarda tutamiz. Xo‘jalikning
jami ekin maydoni
788
gektar bo‘lib, shundan 480
gektar
yer
maydonida
paxta,
308
gektar
maydonda
g‘alla
yetishtirib
kelingan.
Yuqoridagi
simlleks
jadval
metodi
yordamida
aniqlangan
nisbatda
yer
maydonlari
taqsimlansa,
43
gektar
maydonga beda ekib,
qoramolchilik
yo‘lga qo‘yilgan taqdirda,
beda maydonining bir gektaridan kamida 170 s yoki 74,8 s ozuqa
birligi
jami
42
gektardan
314,1
tonna
ozuqa
birligi
olinadi(7.3). Paxta maydonida ham har bir gektaridan
2 tonna
dag‘al xashak olish mumkin, jami 438 gektar maydondan bu 307
tonna ozuqa birligi
va g‘alla maydonidan (308 ga) ham jami 340
tonna ozuqa birligi olish mumkin bo‘ladi. Mutaxassislarning
fikricha, go‘shtga parvarishlanadigan novvoslarning kunlik 750800 gr. o‘sishi uchun 7,5-8 ozuqa birligi
kerak bo‘lar ekan". Jami
961,1 tonna ozuqa birligi bilan bir yilda
96,1 tokia sof go‘sht
mahsuloti yetishtirish mumkin. Go‘shtni sotishdan 2306 mln. so‘m
(96,11tonina
XX
24000
so‘m) daromad olish
mumkin.
Yuqoridagi
ozuqa birligini tayyorlash uchun
50 mln. so‘m
va qoramollarni
sotib olish va saqlash xarajatlari 2070.32 mln. so‘mni tashkil
qiladi.
—
Ikkinchidan,
ma’lumotlarga
qaraganda,
respublikamizda
aholini chorvachilik mahsulotlariga bo‘lgan talabini qondirish
darajasi. 55-60 foizni tashkil etadi". Mamlakatda oziq-ovqat
mahsulotlari
yetishtirish
dasturini
amalda
bajarishda
chorvachilik
mahsulotlarining
ahamiyati
kattaligini
bilgan
holda, bu borada mavjud imkoniyatlardan samarali foydalanish,
paxtachilik fermer xo‘jaliklarining chorvachilik mahsulotlari
spiitirishdagi ulushini ham oshirish mumkin.
To‘rtinchidan,
tabiiy
sharoit
noqulay
kelishi
sababli
paxta
va
tG‘allaning
hosildorligi
pasayishi
natijasida
olanadigan
foyda
kamayib
ketgan
hollarda
chorvachilik
mahsulotlaridan
olinagan
foyda
hisobidan
ularni
qoplash
imkoyati tug‘iladi.
b
«as
Beshinchidan,
aholini
yil
davomida
doimiy
ish
bilan
bandligi ta’minlanadi.
Oltinchidan, kooperativ tarkibida go‘shtni va sutni qayta
ishlashni tashkil qilish imkoniyati yaratiladi. Bu kooperativga
birlashuvchi xo‘jaliklarving manfaatdorligini yanada oshiradi.
2,3. Kooperashti munosabatlari amal qilish sharoitida ekin
yerlaridan samarali foydalanishning optimal modellari
(H.R. Turobova)
"Fermer, dehqon xo‘jaliklari va tomorqa yer egalarining
huquqlari
va qonuniy manfaatlarini himoya qilish, qishloq
xo‘jaligi ekin maydonlaridan samarali foydalanish tizimini
tubdan
takomillashtirish
chora-tadbirlari
to‘g‘risida"gi
O‘zbekiston Respublikasi Prezideptining Farmonida 2017— |
39
o‘qi orasidagi burchak tangensini ifodalagani uchun noldan katta, ya’ni
0
>
=
a
tg
Qy
bo‘lgan oraliqda eguvchi moment o‘suvchi, aks holda, ya’ni
0
<
=
a
tg
Qy
bo‘lgan oraliqda eguvchi moment kamayuvchi bo‘ladi. Bu
qonuniyatlarni 1.15-chizmada keltirilgan to‘sin misolida ko‘rib chiqamiz.
2.Ko‘ndalang kuch nol chizig‘ini kesib o‘tib o‘z ishorasini musbatdan
manfiyga o‘zgartirsa, bu nuqtada eguvchi moment maksimumga (1.17-chizma),
aks holda, o‘z ishorasini manfiydan musbatga o‘zgartirsa eguvchi moment
minimumga (1.17-chizma) erishadi. Bu qonuniyatlarni 1.18-chizmada keltirilgan
quyidagi to‘sin misolida ko‘rib chiqamiz.
3. To‘sinning qaralayotgan oralig‘ida ko‘ndalang kuch
0
=
y
Q
nolga teng
bo‘lsa, shu oraliqda eguvchi moment
const
M x =
o‘zgarmas bo‘ladi. Bunga misol
qilib quyidagi to‘sin masalani ko‘rib chiqamiz.
4.To‘sinning tekis taqsimlangan kuch
0
=
= q
dz
dQу
qo‘yilmagan oraliqlarida,
ya’ni ko‘ndalang kuch
const
Qy =
bo‘lgan oraliqlarda ko‘ndalang kuch
y
Q
epyurasi abssissa o‘qiga parallel to‘g‘ri chiziq bilan eguvchi moment
x
M
epyurasi og‘ma to‘g‘ri chiziq bilan chegaralanadi (1.18-chizmada ikkinchi oraliq).
Bunga misol qilib 1.12-chizmada keltirilgan konsolni qaraymiz.
5.To‘sinning tekis taqsimlangan kuch
const
q =
qo‘yilgan oralig‘ida
ko‘ndalang kuch
y
Q epyurasi og‘ma to‘g‘ri chiziq bilan, eguvchi moment
x
M
epyurasi ikkinchi tartibli egri chiziq bilan chegaralanadi (1.17-chizma, 1.18-chizmada birinchi oralig‘ida).
1.8-§. Eguvchi moment va ko‘ndalang kuch epyuralarini tekshirish
qoidalari
1.To‘sinning to‘plangan kuch qo‘yilgan kesimlarida ko‘ndalang kuch
epyurasini chegaralovchi to‘g‘ri chiziq uzilib shu kuch yo‘nalishi bo‘yicha uning |
o‘zgarishlar bo‘lmaydi.
7277S temperaturada
perlit austenitga aylanadi
(a
nuqta). Diagrammadagi
a
nukta
pastki
kritik
nukta
deb
ataladi
va
As;
(sovitishda Ar!) bilan belgilanadi
s va
g harflar o‘zgarishlar mos ravishda
po‘latni qizdirish yoki sovitishda ro‘y berishini, bu harflar indeksidagi bir
raqami R5K chizig‘ini hosil qiluvchi nuqtalarni bildiradi. Qotishma
{ yanada
qizdirilganda ferrit zarralari austenitda eriydi.
Austenitning erishi yuqori kritiknukta deb ataluvchi a; nuqtada
(S5 chizig‘i) tugaydi, qizdirishda Asz, sovitishda Agz bilan belgilanadi.
Agar evtektoid qotishma
P qizdirilsa, perlit 7279C temperaturada
3
nuqtada (RZ5K chizig‘i)austenitga aylanadi. Bunda As;
va As; kritik nuqtalar
bir-birining
ustiga
tushadi.
Qotishma
Sh.
perliti
7279S
temperaturada
austenitga
(v
nuqta) aylanadi. Qotishma Sh
yanada qizdirilganda sementit
(ikkilamchi) austenitda eriydi. 5E chiziqda yotuvchi
v, nuqtada erish protsessi
tugallanadi. Bu nuqta Ast orqali belgilanadi.
Shunday
qilib, temir-sementit diagrammasida
R K chizig‘ini hosil
qiluvchi kritik nuqtalar qizdirishda As;, sovitishda Ag, S chizig‘i bo‘yicha
As;
va Agz
«Ye chizig‘i bo‘yicha A. orqali belgilanadi. Kritik nuqtalarni
bilish
po‘latlarga
termik
ishlov
berish
protsessini
o‘rganishni
yengillashtiradi.
Qizdirilganda
po‘latlarda
bo‘ladigan
o‘zgarishlar.
Termik
ishlov
berishda po‘latni qizdirish austenit olish uchun zarurdir. Po‘latni kritik
nuqta As; gacha qizdirganda uning evtektoidgacha bo‘lgan strukturasi perlit va
ferrit zarralaridan
iborat
bo‘ladi.
As,
nuktada
perlit
mayda
zarrali
austenitga aylanadi.
As,
dan
As; nuktagacha qizdirilganda ortiqcha ferrit
austenitda eriydi
va As; nuktada (SB chizig‘i) bu o‘zgarish tugaydi. As; dan
yuqorida po‘lat strukturasi austenitdan iborat bo‘ladi.
Qizdirilganda evtektoiddan oldingi po‘lat ham shunday o‘zgaradi, faqat
oldingisidan
farqi
shundaki,
As,
nuktadan
As,
nuqtagacha
yanada
qizdirilganda ortiqcha sementit (ikkilamchi) austenitda eriy boshlaydi. As
nuktadan! yuqorida (EE chizig‘i) struktura faqat austenitdan iborat bo‘ladi.
189 |
Illyustrativ foto
Koʻp qavatli binolar koʻp vaqt oʻtmasdan “tiz choʻkayotganini“ har kim har xil izohlaydi. Kimdir ustalarni tajribasizlikda ayblasa, yana kimdir eʼtiborsizlikka yoʻyadi. Binolarning qulashida asosiy sabab sifatsiz qurilish materiallari ekanligi bugun hech kimga sir emas. Sifatsiz, qoʻlbola qurilish materiallaridan aziyat chekayotgan isteʼmolchilar bugun talaygina.
Xuddi shunday sifatsiz qurilish xomashyosini xarid qilgan fuqaro S.Sh Jondor tuman Isteʼmolchilar huquqlarini himoya qilish jamiyatiga ariza yoʻlladi.
S.Sh Romitanda joylashgan hovlisidagi chala devorni tiklash maqsadida Jondor tumani yoʻl yoqasida joylashgan nomsiz sexdan 4200 soʻmdan 1800 dona penablok sotib oladi. Devor qurilishi boshlangan paytda esa penabloklar sinib keta boshladi. Isteʼmolchi tadbirkorga bir necha marotaba penabloklarni almashtirib berishini soʻrab murojaat qilgan. Ammo “ustaburon tadbirkor” penabloklarni kimyoviy yoʻl bilan tiklashni maslahat beradi. Bu ish ham samara bermaydi. Tadbirkor turli bahonalar bilan xaridorni aldab yuradi.
Oqibatda S.Sh Jondor jamiyatiga yordam soʻrab yozma murojaat qildi. Ariza qisqa muddatda oʻrganilib, ijobiy hal etildi va isteʼmolchiga umumiy moddiy zarar 10.560.000 tadbirkor tomonidan qoplab berildi.
Isteʼmolchi Jondor tuman Isteʼmolchi huquqlarini himoya qilish jamiyatiga oʻz minnatdorchiligini bildirdi. Fuqaroga bundan keyin sifat sertifikatiga ega, qonuniy davlat roʻyxatidan oʻtgan ishlab chiqarish korxonalaridan tovar xarid qilishi boʻyicha tavsiyalar berildi. |
ajadagi
o‘quv dasturlari
va rejalari
ommunikativ materiallar tayyorlanadi.
alanish metodologiyasi tayyorlandi.
anday
ilmiy
pedagogik
xodim
mavzu
farqlanadigan
tu
didaktik va inno
Ularni bajarish
KO‘RSATMA:
materialini
ashtirishiga
erishish
orqali
ta’lim
oluvchilar ongiga 6
ing yuzaga kelishidagi asoslar nimalardan
iborat ekanligi
e
asavvurlarni shakllantirishiga erishish
mumkinligini esd
rmaslik kerak. Bunda tabaqalashtirilgan
tarlim mustahkam
K asos bo‘la oladi.
QOTCHINING SHAXSIY IJODIY
177-SAVOL:
ATHAM
QANDAYI
KETMA-KET-IFODALASH MUMKINZ
JAVOB: Tad
ning ijodiy faoliyagi, uning o‘z ilmiy
salohiyatini mung
shda oshirib borishi muammolari bilan
bog‘liq bo‘lgan
ilm
qiqotdir. O‘z kasbining ustasi–ijodkor
pedagoglar (tad
arning amaliy faoliyatlarini o‘rganish,
tahlil qilish nal
1 Ba bu borada hosil bo‘lgan xulosalarga
asoslanadigan bu.
xsiy ijodiy faoliyatni quyidagi ketma-ketlikda ifodala:
;
F ilmiy-nazar
lik darajasi,
pe
texnologiyalar,
yan
bilan tanishganl
tashxis qila bili
ye
o‘z ijodiy!
ularni yengib o‘ta
hamda
o‘z
ijodi
uslublarni topa 6
F o‘z intellen
va vositalarni
alifbolari bila
e o‘z shaxsiy
6
olishi
hamda.
takomillashtira
N
iy-uslubiy adabiyotlar bilan tanishgan-mahorati, imkoniyatlari, yangi axborot
ogik texnologiyalar, innovatsion ta’lim
asi va O‘z shaxsiy ijodiy xislatlarini
ida qiyinchilik va muammolarga kelganda
a bilim, ko‘nikma va malakalarga egaligi
yatini
rivojlantirishga
yo‘nalish
va
tohiyatini o‘stirishning zamonaviy usul
anligi,
kishi intellektual salohiyati
ligi;
rejasi va dasturini o‘zi mustaqil tuza
osida
o‘z
umumpedagogik
mahoratini |
Yechish. Ozod hadning barcha butun bo‘luvchilari: —2;-1;
1; 2. Bosh koeffitsiyentning barcha natural bo‘luvchilari: 1; 2.
Tenglamaning ratsiona!
ildizlarini quyidagi sonlar
orasidan izlaymiz:
2: -1:-1.1
.q.
2
1;
2
1
7
2
"32
Bu sonlarni berilgan tenglamaga bevosita qo‘yib ko‘rish
bilan, ularning ildiz bo‘lish yoki bo‘lmasligini aniqlaymiz.
Tekshirish ko‘rsatadiki,
—2 soni berilgan tenglamaning ildizi bo‘ladi, qolgan sonlar esa ildiz bo‘lmaydi.
Shunday qilib, berilgan tenglama faqat bitta ratsional
ildizga ega: x——
Javob
4.
Wa
2-misol. Tenglamaning butun ildizlarini toping:
2xX—x-42ҳ43x—220.
Yechish. Ozod hadning barcha butun bo‘luvchilari:
—2:-—1; 1; 2. Tenglamaning barcha butun ildizlarini quyidagi
sonlar orasidan izlaymiz: —2; 1; 1; 2.
Bu sonlarning har birini tenglamaga qo‘yib ko‘rib, ular
orasidan faqat—1
songina tenglamaning yechimi ekanini
aniqlaymiz.
Demak, berilgan tenglama faqat bitta butun yechimga
epa: x——1.
TayoБ: x—
–1.
3-misol x43x7-—1-0 tenglamaning butun ildizlarini
toping.
Yechish. Butun ildizlarni—1;
1 sonlar orasidan
izlaymiz. Bu sonlarning ikkalasi ham tenglamaning ildizi
emasligini ko‘rish qiyin emas.
Javob: tenglama butun ildizga ega emas.
4-т1вa
1,
2xX7—ҳ"42x7"43x—2—0
(xe K) (eпp1aтaш
yeching.
Yechish. Oldingi miso!lardan farqli o‘laroq, bu yerda
tenglamaning barcha haqiqiy
ildizlarini topish
talab
qilinayapti.
Dastlab ratsional ildizlarini izlaymiz. Ratsional ildizlar
esa—2; —1; –
I
б 1
1: 2
sonlar orasida bo‘ladi (agar ular
87 |
144
Sanoat va model sentrifugalaridagi ajratish faktorlari bir xil ekanligidan kelib
chiqib, filtrlash vaqtini quyidagi formula yordamida hisoblaymiz:
s
h
k
h
mos
p
os
fm
p
f
197288,110230
.
1
.
.
Cho‘kmani yuvish va quritish uchun talab etiladigan vaqtni quyidagicha hisoblaymiz:
s
h
k
h
mos
p
os
m
pr
p
pr
118283,110225
.
2
.
.
.
s
k
ms
p
s
844,1603
.
.
Suspenziyani qayta ishlash uchun talab etiladigan umumiy vaqti quyidagicha aniqlanadi:
s
p
v
p
s
p
pr
p
f
p
s
51912084118197
.
.
.
.
.
bu yerda v.p=120–sanoat sentrifugasining qo‘shimcha vaqti.
Sentrifuganing suspenziya bo‘yicha o‘rtacha samaradorligi quyidagi formula yordamida
hisoblanadi:
soat
msm
x
K
V
s
p
r
sr
s
/
34
,2
/
00065
,08,051971
,075
,032
,0331
.
Sentrifugalarning umumiy sonini hisoblaymiz
67
,134
,29,3
.
sr
sob
V
V
z
Regeneratsiya davri va filtr o‘tkazgichlarini almashtirilishi, kichik va o‘rtacha remont
ishlarini hisobga olib, qurish uchun 2 ta sentrifuga tanlaymiz.
Misol 4-4. Suspenziyani ajratish jarayonida FMD-80 sentrifugasining o‘rtacha
samaradorligini hisoblang, bunda kristall qattiq faza zarrachalarinining o‘lchami 140 mkm.
Qattiq fazaning zichligi ρt=1470 kg/m3; suyuq fazaning zichligi ρj=995 kg/m3; suyuq
fazaning qovushqoqligi μ=0,76∙10-3 Pa∙s.
Laboratoriya sharoitida sentrifugasini ajratish omili bo‘yicha sinash natijalariga
ko‘ra hisoblashlar uchun quyidagi ma’lumotlar aniqlangan: cho‘kma hajmining yuklangan
suspenziyaga nisbati x!=0,28; cho‘kmaning nisbiy hajmiy qarshiligi ro=1,1∙10111/m2; filtr
o‘tkazgichining qarshiligi rf.m=8,2∙1091/m; suyuqlikning nisbiy hajmi υpr.j=1,2 m3/kg;
yuvuvchi suyuqlik zichligi ρj=998 kg/m3; yuvuvchi suyuqlik qovushqoqligi μp=0,96∙10-3 Pa∙s;
cho‘kmaning oquvchanligi εos=0,46; laboratoriya sentrifugasida quritish vaqti τs.m=210 s;
sanoat sentrifugasida talab etiladigan qo‘shimcha vaqt τv.p=240 s. FMD-80 sentrifugasining
texnik parametrlari 4-1 jadvalda berilgan.
Quyida sentrifuganing o‘rtacha samaradorligini hisoblaymiz.
Barabanning aylanish tezligini quyidagi ifoda orqali hisoblaymiz
11319,
2014
,322
c
n
|
$Soltan
aga
a
a
;
mesguldylar”
O‘sh sdzlemde dendes agzalaryii hem byypbep, Bet 50
n
jemleyji sozler getir
ipdir. Bular dendes agzalary has berk gu
godrkezmek tigin ulanylan bolmagy mimkin.
“Ahli diredi,
daredijilik isgiirleri
nda. olarya
alardan son
nalyp
Yene-de dowam edyanliginiy bildirmek tigin dendes
Dendes agi |
Funksional ko‘makchilar tilda o‘zlarining mustaqil ma’nolarini
yo‘qotmay kelayotgan birliklar ekanligi bilan birga, nutqda so‘zlarning o‘zaro
grammatik munosabatga kirishuviga ham xizmat qilishi asosida lisoniy
tizimda oraliq uchinchi mavqeni egallaydi va o‘ziga xos funksional-stilistik-pragmatik imkoniyatlariga ega bo‘ladi. Umumiy grammatik ma’nolariga ko‘ra
aynan bo‘lgan funksional ko‘makchilar nutqdagi xususiy ma’nolari–uslubiy
bo‘yoqdorlik, sohaviy xoslanganlik, presuppozitsion ishora jihatidan bir-biridan farqlanadi va bu farqlanishlar, o‘z navbatida, funksional
chegaralanishlarni,
ixtisoslashishni
keltirib
chiqaradi,
funksional
ko‘makchilarda ko‘chimga asoslangan yangi ma’no qirralarining rivojlanishiga
olib keladi.
Mustaqillik
sharofati
bilan
o‘zbek
adabiy
tili
qo‘llanilish
doirasining keskin kengayganligi, qator yangi uslub va nutqiy sohalarning
shakllanib
rivojlanayotganligi
barcha
so‘z
turkumlari
qatorida
ko‘makchilarning ham pragmatik-stilistik imkoniyatlarining yanada kengayib
borishiga asos bo‘lmoqda. Rasmiy, davlatchilik, qonunchilik sohalarida
bilan
+
+
+
+
birla,
ila,
-la, birlan
+
minan, man
uchun
+
sababli
+
sababli
+
sababli,
tufayli,
boisi
maqsadida
+
-chun,
maqsadida
yo‘lida
tufayli
+
deb,
tufayli
kabi
+
singari
+
singari
+
singari,
yanglig‘
+
singari, yanglig‘,
monand, misol,
bamisli
+
o‘xshash,
taxlit,
xuddi,
naq,
deganidek
sari
+
+
+
+
sayin
+
qarab, tomon
uzra
-
-
+
+
-
ustida,
bo‘ylab
qadar
-
davomida,
mobaynida
-
davomida,
mobaynida
+
davomida,
mobaynida,
darajada
+
darajada,
kabi,
-dek,
-gacha, -chalik
+
dovur
binoan
+
muvofiq,
asosan,
asosida
+
muvofiq,
asosan,
asosida
+
+
-
qarab,
mos,
ko‘ra, yarasha,
bo‘yicha
tufayli
+
sababli
+
sababli
+
sababli,
vajdan,
oqibatida
+
sababli,
vajdan,
oqibatida
+
orqasida,
orqasidan,
oqibatida
beri
+
buyon
+
buyon
+
buyon
+
buyon, boshlab
+
boshlab |
Xitoy kosmosda tana hujayralari bilan tajriba o‘tkazadi
Xitoy olimlari kosmik vaznsizlik sharoitlarida tana hujayralarining bo‘linishi va embrion shakllanishini o‘rganishga kirishishni rejalashtirmoqda. Bu haqda “Sinxua” agentligi ma’lum qildi, deb yozadi “TASS”.
“Bu muhim tajriba, chunki biz insoniyat kosmosni tadqiq etish jarayonida qanday ko‘payishini tushunish uchun birinchi qadamni qo‘ymoqdamiz”, — dedi loyihaga bevosita aloqasi bo‘lgan Pekindagi Sinxua universiteti professori Kenkuy Ki jurnalistlarga.
Uning so‘zlariga qaraganda, “Tyanchjou-1” kosmik yuk tashuvchisi zarur biomaterialni orbitaga yetkazgan. Unda inson ko‘payishi jarayoniga mikrogravitatsiya, kosmik gravitatsiya va magnit maydonlarining ta’siri o‘rganiladi.
Tajriba 30 kun davom etadi. Xitoylik mutaxassislar Yerdan turib qurilmani nazorat qilishni rejalashtirmoqda. Qurilma odam embrioni tana hujayralarining homilaga aylanish jarayonini ta’minlaydi. “Daryo”ning Telegram’dagi rasmiy kanali — @toshqindaryo’ga a’zo bo‘ling! |
Madridning «Real» klubi yarimhimoyachisi Kazemiro juma kuni bo‘lib o‘tgan mashg‘ulotlar vaqtida Krishtianu Ronalduning qaysidir gapidan norozi bo‘lgan holatda, uni itarib yuborgan. Bu haqda As nashri xabar tarqatdi.
Manba bergan xabarga ko‘ra, futbolchilar ishtirokida keyinchalik qandaydir mojaro yuzaga kelmagan.
O‘sha vaziyatda Ronaldu qo‘polroq hazil qilgan bo‘lishi mumkin, deya taxmin qilinmoqda. |
Xizmat
ko‘rsatish
darajasi,
95
11.5-rasm. Xizmat ko‘rsatish darajasining miqdoriga xarajatlar va
yo‘qotishlarning bog‘liqligi.
larini konseptual ravishda belgilaydi. Qayd etilganlarning
eng
muhimlarini
alohida tartibda
ajratib
ko‘rsatamiz:
1, Manbaga uzviy bog‘liqligi.
Manbaga
bog‘liq bo‘lmagan
holda mavjud
bo‘lish
imkoniyatiga ega bo“lgan moddiy tovardan farqli ravishda logistik
xizmatlar faoliyat shakli sifatida o‘z manbasidan ajralmas hisoblanadi.
2.
Sifatning doimiy ravishda emasligi.
Logistik xizmatlar
sifati
logistik tizimning mukammallik
darajasidan, mijozlar talabidan, bir qator tasodifiy omillar ta’siridan kelib chiqqan holda o‘zgaruvchanlik xususiyatiga ega bo‘ladi.
Sifat darajasidagi o‘zgaruvchanlik logistik xizmatlar parametrlar
majmuyi bo‘yicha standartlashtirilgan holatda ham ma’lum
bir
miqdorda yuz berishi mumkin.
3. Maqsadli yo‘naltirilgan
(adresli) xizmatlar.
Logistik xizmatlar bevosita buyurtmachiga ko‘rsatiladi. Aynan
ushbu xususiyatiga ko‘ra qayd etilgan xizmatlar maqsadli bozordagi
umumiy talabga mos ravishda ishlab chiqarilgan moddiy shakldagi
tovardan
farqlanadi.
197 |
Yuqorida ta’kidlaganimizdek,
Xiva, Yangi Urganchda
savdo-sotiq
rivojlana
boshladi.
Xorazm
shaharlarida
shahar
hayoti
jonlanishi
bilan
asta-sekin
hashamatli
binolar qad ko‘tara boshladi. Bu davrda xonlik poytaxti
Xivada bir necha madrasalar, masjidlar, saroy va jamoa
binolari qad ko‘tardi.
1616-yilda Xivaxoni Arab Muhammadxon ilk bor
g‘ishtdan madrasa qurdirdi. Undan ancha vaqt o‘tgach,
1658-
yilda ikkita madrasa Xo‘jamberdibek
va Sherg‘oziyxon
madrasalari bunyod etildi. Xonlik poytaxti Xiva bu yillarda yana ko‘rkamlash bordi. 1657-yilda qurilgan Anusha-xon masjidi
va hammomi, Muhammad Inoq madrasasi,
Ko‘hna Ark, Said Alovuddin maqbarasi, Oq masjid saroyi
poytaxti fikrimizga dalildir. XO‘P asr oxirlariga kelib
Xivaning xalqaro mavqei ancha oshdi.
Xorazmda me’morchilik san’ati azaldan mashhur. Buyuk
Xorazmshohlar mamlakatning shaharlarida o‘sha davrlarda
qurilgan hashamatli binolar, osmono‘par minoralari faqat
mamlakat fuqarolari emas, balki xorijiy mehmonlarni
ham hayratga solgan, ular xorazmlik me’morlar sharafiga
tasannolar o‘qiganlar. Bu davr xonlik sharoitida o‘sha o‘tli
hayrat
va an’ana davom ettirilib, hayratomuz me’morchilik binolari, faqatgina Xivada emas, balki xonlikning
boshqa shaharlarida ham bunyod etildi. Bunga misol qilib
Xiva atrofida qurilgan (qishloqlarda) Sayd Shahodat Aziz
va Bibi Xojar maqbaralari, Beruniy tumanida Vali Otaliq
va Shayx. MuhammadAmin maqbarasi, Toshhovuz viloyatida
Ismomut ota maqbarasi va boshqalarni ko‘rsatish mumkin.
X-U-XUSH asrlarda Xorazmda islom aqidalari
keng
tarqaldi.
Bu davrga kelib, Xiva madrasalarida dunyoviy
fanlarni o‘qitish o‘rnini diniy ta’limotlar o‘qitish usuli
egalladi. Xonlik hududida aqida asosiy g‘oyaviy ustuvorlik
bo‘lib qoldi. Aholi o‘rtasida darveshlik mazhabi va sufiychilik ta’limoti keng tarqala bordi. Sufiychilik ta’limoti
«???
404 |
(V.sh.dan 1968-yil—Albaniya, 1990-yil—GDR chiqqan edi) ishtirokida Praga shahrida
Siyosiy
maslahat
komitetining
kengashida
V.sh.t.ni
tugatish
haqidagi
bayonnoma
imzolandi va tashkilot tugatildi.
VASHINGTON KONFERENSIYASI (1921.12.11—1922.6.2) —AQSH, Buyuk
Britaniya,
Xitoy, Yaponiya, Fransiya,
Italiya, Niderlandiya, Belgiya va Portugaliya
ishtirokidagi konferensiya;
birinchi jahon urushidan keyin Tinch okeani havzasida
vujudga kelgan davlatlar kuchlari nisbatini qayd etdi. Bu nisbat AQSH uchun qulay
bo‘lgan edi.
V. k.ning eng muhim qarorlari: To‘rt davlat shartnomasi, Besh davlat
shartnomasi, To‘qqiz davlat shartnomasi. Sovet Rossiyasi konferensiyaga taklif etilmadi.
Vashingtonga kelgan Uzoq Sharq respublikasi delegatsiyasi konferensiyaga kiritilmadi.
VASIQA (ar. shartnoma, kelishuv, majburiyat) —musulmon mamlakatlarida, shu
jumladan, inqilobga qadar Markaziy Osiyoda amalda bo‘lgan yer-suv, uy-joy yoki
boshqa mulkning oldi-sotdisi yoki ma’lum shart bilan ijaraga qo‘yilganligi to‘g‘risidagi
yuridik hujjat, shartnoma.
VASIYLIKDAGI HUDUDLAR x—ikkinchi jahon urushi tugagach, BMT vasiyligi
xalqaro
tizimiga
kiritilgan
hududlar.
U BMT
Ustavida
nazarda
tutilgan
(75-91-moddalar).
V.h.
asosan Millatlar Ittifoqining
sobiq vakolat ostidagi hududlari yoki
mustamlakalar bo‘lib, avvalo Germaniya va ittifoqchilarining Afrikadagi mustamlakalari
(Kamerun, Ruanda, Burundi,
Somali, Tanzaniya, Janubiy-G‘arbiy Afrika)
va Tinch
okeandagi
orollar
(G‘arbiy
Samoa,
Nauru,
Yangi
Gvineya,
Mariana,
Marshall
va
Karolina)dir. Ularda 20 mln.ga yaqin aholi yashagan. BMT roziligi bilan va BMT
Vasiylik kengashi nazorati ostida ularni boshqarishni sobiq mustamlakachi davlatlar—
Buyuk Britaniya, Belgiya, Fransiya, shuningdek, BMT qaroriga ko‘ra, Italiya (Somali
ustidan)
o‘z
qo‘liga
olgan.
Bundan
tashqari, BMT
Xavfsizlik
Kengashi
1947-yil
Karolina, Mariana va Marshall orollarini “strategik hudud” sifatida (BMT Ustavi 82-moddasi) AQSH boshqaruviga bergan. 1997-yilga kelib barcha V.h.lar mustaqillikka ega
bo‘ldi.
VASSAL
(lot. vassalus
-vassal, vassus
-xizmatkor) —o‘rta asrlarda G‘arbiy
Yevropada feodallar bir toifasi
-vassallarning boshqasi
-senorlardan shaxsiy qaramlik
munosabatlari tizimi. V., odatda, senordan feod olib, evaziga muayyan majburiyatlarni:
o‘z xojasini qo‘riqlashi va uning moddiy manfaatlarini himoya qilishi, bir yilda qirq kun
harbiy xizmat o‘tashi yoki o‘z qaramog‘idagi mulki miqdoriga qarab otryad yuborishi,
shuningdek, ayrim vaqtda pul yordami berishi lozim bo‘lgan. Biroq V. ko‘pincha bu
majburiyatlarni
bajarmay,
o‘z
egasi
-
senyoriga
qarshi ham
turgan.
Oliy
senyor
(Syuzeren) vassaliga aylangan yirik feodallarning ham o‘z navbatida vassallari bo‘lgan.
VATAN—1) inson tug‘ilib o‘sgan, uning ijtimoiy va ruhiy-madaniy tiklanish
jarayoni sodir bo‘lgan mamlakat; 2) tabiry-jug‘rofiy sharoiti, aholisi, ijtimoiy-madaniy
xususiyati bilan tarixiy nuqtai-nazardan aniq bir davlatga tegishli bo‘lgan hudud; 3) inson
tug‘ilgan aniq aholi punkti, joyi; 4) biror-bir fenomen, ixtiro, ijtimoiy g‘oya, siyosiy
muassasa va boshqalar paydo bo‘lishining boshlang‘ich joyi (mas., Buyuk Britaniya—
parlamentarizm, O‘zbekistonda
-kurash,
Kanada
-xokkey V.). Bu tushuncha “yurt”
tushunchasiga juda yaqin va kesishadi.
Yurt tushunchasi obrazi “V” tushunchasiga
qaraganda ko‘proq darajada shaxsning, odamlarning davlatga va jamiyatga tegishli
ekanligini aks ettiradi.
304 |
F
=
No 55. N.Zokirovning fortepiano uchun Ne 3 sonatasini «kvartali sonata»
deb atash ham mumkin. Chunki belgilovchi konstruktiv unsurlardan biri—
kvarta intervalidir. Bu sonatadan berilgan quyidagi lavhada ikki ovozdan paydo
bo‘lgan kvartakkord kengayib, o‘sib, to besh ovozli kvartakkordga yetganini
ko‘rishimiz mumkin:
30 |
AQShda ikki bosh va ikki yurakli ilon tug‘ildi
Amerikaning Florida shtatida mahalliy fermer yangi tug‘ilgan ikki boshli ilonni aniqladi. National Geographic jurnali shu haqidagi yangiligi bilan bo‘lishdi.
Fermer ilonni mahalliy veterinarlarga olib bordi. Ma'lum bo‘lishicha, ilonning nafaqat boshi, balki yuragi va qizilo‘ngachi ham ikkita ekan.
Mutaxassislarning so‘zlariga ko‘ra, bu yovvoyi tabiatda juda kamdan-kam uchraydigan holat. Qoidaga ko‘ra, bunday ilonlar uzoq umr ko‘rmaydi, zero ular yetarlicha oziq-ovqat topa olmaydi. |
4
Qora va oq ro'molcha mahsulotining detallari
Ha, shishalarni sovuq yoki issiq ushlab turadigan izolyatsiya qilingan maydon mavjud
Uni olishdan qo'rqmang |
Nasoyim ul-muhabbat
Qabul
qildi.
Yo‘l
azobi
va
ochlik
mashaqqati xayolimga kelmasdi. Faqat qachon
manzilga yetgaymen
va uni ko‘rgaymen, degan
taraddud menga tinchlik bermasdi. Makkaga
yetganimda
shayxlar
xizmatida
ul
holimni
aytdim.
Shayx Abubakr
Kattoniy
va Shayx
Abulhusayn Muzayyin
q.s. aytdilarkim,
ey
faqir, ul Shayx Abu Ja’far Majzumdir va
biz o‘ttiz yildirkim, uning diydori orzusidamiz. Agar yana ko‘rsang, bizga ham xabar qil
Lekin har qachonkim ko‘rdim, uning diydori
shavqi meni shu daraja hayajonlantirardiki,
ularga xabar berish yodimdan ko‘tarilardi...
ABULHUSAYN DARROJ Q.S.
Darvesh ziyorati, saroy va
go‘zal kanizak
Abulhusayn Darroj Bag‘doddan Yusuf bin
Husayn Roziy ziyoratiga keldi. Yusuf suradi:
–Nima yumush bilan kelding
Dedi:
–Sening ziyoratingga.
Yana so‘radi:
–Agar yo‘lda senga birov bir muhtasham
saroy
va bir go‘zal kanizak bersa edi, seni
mening ziyoratimdan qaytara olarmidi"
Abulhusayn dedi:
–Bilmayman. Tangri taolo meni
bu ish
bilan imtihon qilmadi...
Xoja Abdulloh Ansoriy debdurki, yaxshi
javob beribdi. Aslida,
bu savolni bermaslik kerak edi.
=55)fe-Alisher Navoiy
ABUBAKR SHIBLIY Q.S.
Semizlik va oshiqlik
Shibliyga dedilar:
–
Ko‘p
semizsan
va
sen
da’vo
qilgan
muhabbat semizlikni taqozo qilmas.
Dedi:
–Qalbim oshiq bo‘ldi, tanim bexabar qoldi.
Agar xabar topganida bunday semirmas
edi.
Yana dedi:
–Hurriyat–qalb hurligidir, boshqa narsa emas.
Shibliy va g‘assol
Shibliy o‘limi yaqinlashgan paytlarda bir
juma
kuni
o‘zida
yengillik
sezdi.
Xodimi
Bakir Dinavariyga dedi:
–Meni masjidga olib bor!
Uni yetaklab borayotganda yo‘lda birov uchradi. Shibliy Bakirga dedi:
–Ertaga tongda bukishiga bir yumushimiz
bor.
Bakir debdurki, namoz qilib kelgan oqshom
Shibliy dunyodan o‘tdi. Ertasi tong saharda
menga dedilarki, falon mahallada bir solih
kishi bor. O‘likni yuvish uchun o‘sha kishini
kelturmoq kerak. Ul kishining uyini topib,
eshik qoqdim. Ichkaridan eshik oldiga kelib
so‘radi:
– Shibliy o‘ldimig
Men hayron qolib so‘radim:
– Shibliy o‘lganini qaydan bildingiz |
Tushunish TCP / IP va tarmoq kontseptsiyalari |
380
XVII 606.
FURBE QATORLARI
So‘nggi tenglik yana qisqa yoziladi.
Ya!)
=
$ oa,
(4)
P=—oz
Bu Furee qatorining kompleks formada yozilishidir.
Sd
va S—, kozffitsiyentlarni integrallar bilan ifodalaymiz: 18 dagi
(4),
(5)
va (6) formulalardan
foydalanib,
(3)
formulani bunday yozish mumkin:
S. =
1 (HO) cosnxda— il f(x) 8plxax
=
= –
(f(x) (cosx —8 x) yox = = (U(x-e-xax,
Demak,
-
–
suy —
{ X(x-e—"""ax,
(5)
Shunga o‘xshash
——
b
inx
«
6-, = —i
dx,
(5")
(5)
va
(5") formulalarni
va su ifodani bitta formula bilan tasvirlash mumkin:
p = - Axad
(1=0,
1, 42, 23, ..),
(6)
Sp va S—, Furyening X(x) funksiya uchun kompleks kozffitsiyent-lari deyiladi.
Agar T(.x) o‘zi
27 davrli davriy
funksiya
bo‘lsa,
u holda
(x) Furye qatori uchun quyidagicha bo‘ladi.
Hai
u
yol S05—
X.-. VaSh—x
(7)
1—1
(5-5 dagi
(3) formulaga qarang).
Bu holda
Fure
qatori
kompleks formada,
(4) formula
o‘rniga, mana bu formula bilan ifodalanadi:
=
ar
oa F.si"
(8)
Kagorning
s, koeffitsiyentlari ushbu formulalar
bilan ifodalanadi
1
– RE
2. = 4 f figa
T
dx
(1 = 0, 1l, 12, ...).
(9)
– |
xos ijtimoiy-psixologik tabiatiga daxldor bir qator omillar, jumladan; emotsional
mas’ullikka
nisbatan
past
tolerantlik,
qat’iylik,
agressivlik,
kommunikativ
noadekvatlik,
o‘z
imkoniyatlarini
noto‘g‘ri
baholash,
shaxsning
psixologik
muhofazasi,
hayot qadrining pasayishi
va yo‘qolishi, perfeksionizm,
kognitiv
rigidlik,
fikrlashning
sayozligi
va
boshqalarni
aytib
o‘tish
mumkin.
(A.G.
Ambrumova, V.A. Tixonenko (1980); N.G. Garanyan, A.B. Xolmogorova, T.Yu.
Yudeyeva
2001);
S.
Neuringer
(19651,
19683)
A.M.
Sisoyev
(2002);
ALA.
Yavorskiy (1991)
Demak,
o‘z tadqiqotlarida
suitsidial xulq-atvorning
genezis muammosini
o‘rganib chiqqan barcha olimlar, sutfsidentlarga (o‘z joniga qasd qiluvchi) mansub
bo‘lgan
u yoki bu imdividual yjtimoiy-psixologik xususiyatlarga jiddiy
e’tibor
berilishim alohida qayd etganlar.
Yuridik
psixologiyada
suitsidial
xulq-atvorning. shaxs
determinantlarini
o‘rganish muammosi,
o“z jomiga
qasd
qilgan,
ўpa
“nisbatan,
o‘limidan
keyin
«Ko‘rib chiqiladi (L.A. Kudryavsev
o‘tkaziladigan psixologik ekspertiza doirasid
(1988); M.M. Kochenov (1991); V.F. Yeg‘galichev (1997); F.S. Safuanov (1998);
LI. Mamaychuk (2002) va b.).
.
Ayni paytda, tergov materi
i mazmunida suitsid faktlari bo‘yicha shaxsni
psixodiagnostik ko‘rikdan
o‘tgani
haqida ma’lumotlar kamdan-kam
uchraydi,
shuning
uchun jinoiy
ishlarga
biriktirilgan
turli
psixodiagnostik
metodikalar
yordamida suitsident shaxsida эш ид xayй тa
эBaxз omillarini aniqlash,
ularni
test smovidan
o‘tkazish,
shu yo‘nalishda tadqiqot
olib borish yechimi
qiyin
bo‘lgan muammolardan biri bo‘lib kelmoqda.
Suitsidia! hodisalar faktlari bo‘yicha ma’lumotlarni tizimlashtirish va taklif
qilingan qayd etish shakllari (xizmat tekshiruvining xulosasi, psixologik xulosa,
sultsidia! hodisani tahlil qilish va qayd etishning aniqlovchi kartasi), O‘zbekiston
Respublikasi Bosh prokuraturasi va O‘zbekiston Ichki ishlar vazirligi tomonidan
2018 yilda imzolangan 74/75-sonli qo‘shma qarorga asosan, o‘z vaqtida suitsid
faktlari
bo‘yicha
xizmat
tekshiruvlarnining
o‘tkazilishini
takormllashtirish
va
suitsidning oldimi olish bo‘yicha tadbirlarning samarali o‘tkazilishini ta’minlash,
8 |
Guruhda ishlash.
e Yangi mavzu xususida talabalarning fikrlarini aniqlash-ee
Aqliy
hujum
usulidan
foydalangan
holda
Chor
Rossiyasi
g
mustamlakachiligi
davri
tarixshunosligi
rivojlanish {
Uqituvchi-3
bosqichlarini tahlil qilish.
talaba
«
mavzuning
Muhim
bosqichlari
bo‘yicha
tezkor
usulda {
30 min.
talabalarning fikrini tinglash
e Umumiy xulosalar chiqarish
Mustahkamlash va baholash:
O‘qituvchi–
Berilgan ma’lumotni talabalar tomonidan o‘zlashtirilganini
talaba
aniqlash uchun quyidagi savollar beriladi:
10 min.
4
1.
"Tarixi
Turkiston",
"Tarixi
jadidi
Toshkand"
asarlarining muallifini ko‘rsating"
2.
JX asrning ikkinchi yarmida yashab ijod etgan mahalliy
tarixchilardan kimlarni bilasiz?
3.
Turkistonning
Rossiya
tomonidan
bosib
olinishi
masalasida tarixshunoslikda ilgari va hozirgi nuqtayi nazarni
taqqoslab, o‘z xulosangizni ayting
O‘rta Osiyoning Rossiya tomonidan bosib olinishi masalasini
o‘rganilishiga va adabiyotlarda yoritilishiga baho bering"
Uquv mashg‘ulotini yakunlash.
O‘qituvchi
« Ma’ruza va talabalar fikrini umumlashtirib, har bir savol
10 min.
5
bo‘yicha
yakuniy
fikr
aytiladi
va
mavzu
bo‘yicha
yechimini
kutayotgan ilmiy muammolar bilan talabalar tanishtiriladi
=
Milliy
ozodlik harakati
tarixi
mafkuralar ta’sirida
turli davrlarda turlicha talqin etildi. Mustaqillik davrida
Chorizm mustamlakachiligining mohiyati obyektiv yoritildi.
Asosiy savollar:
1. O‘rta Osiyoning Rossiya tomonidan bosib olinishini o‘rganilishi
2. Chorizmning mustamlakachilik siyosati tarixshunosligi
Z. Tarixiy
adabiyotlarda
chor
mustamlakachilariga
qarshi
milliy
ozodlik
kurashining
yoritilishi
4. Chor Rossiyasi mustamlakachilik tuzumiga qarshi
milliy ozodlik harakatining sovet
davri tarixshunosligida yoritilishi.
5. Milliy ozodlik harakatining mustaqillik yillari tarixshunosligi.
Tayanch
tushuncha
iboralar:
Shovinizm,
sovet
tarixshunosligi,
1916-
yil
qo‘zg‘oloni,
mafkuraviy yondashuv, N.I. Veselovskiy, milliy tuyg‘u, mustaqillik davri adabiyotlari.
1-asosiy savol: O‘rta Osiyoning Rossiya tomonidan bosib olinishining o‘rganilishi
Darsning
maqsadi:
O‘rta
Osiyoning
Rossiya
tomonidan
bosib
olinishining
tarixiy
adabiyotlarda
yoritilishi,
mahalliy
tarixchilar
asarlari
bilan
tanishtirish,
mustamlakachilik davri tarixining turli davrlarda o‘zgacha xususiyatga
ega ekanligini
ko‘rsatish. Talabalar ongida vatanga muhabbat, yurtga sadoqat hissini tarbiyalash.
Identiv o‘quv maqsadlari:
1.
O‘rta Osiyoning Rossiya tomonidan bosib olinishi to‘g‘risida mahalliy tarixchilar
asarlari bilan tanishadi.
2.
Bu davrdagi asarlarning o‘ziga xos xususiyatlarini tushuntiradi.
1-asosiy savol bayoni:
XK asrning o‘rtalaridan boshlab Rossiya chorizmi O‘rta Osiyodagi milliy davlat Qo‘qon
xonligiga qarshi bosqinchilik harakatlarini faol
va dadil olib bordi.
Bu harakatlar
asta-sekin
kengayib
keng miqiyosdagi urushga aylandi.
Ana
shu Rossiyaning Turkistonni
istilochilik yurishlari haqida bir qancha mahalliy mualliflar asarlari mavjud bo‘lib,
ularda bu voqealar ishonarli dalillar bilan tasvirlangan.
Rus qo‘shinlarining Qo‘qon xonligiga dastlabki harbiy yurishlarini mahalliy o‘lkashunos
tarixchi Is’hoqxon To‘ra o‘zining "Tarixi Farg‘ona" asarida tasvirlagan.
U shunday yozadi:
"1281 hijriyda Turkiston
va Avliyo ota Russiya tasarrufiga o‘tdi. Andin Chimkandg‘a qasd
64 |
Tbilisi hayvonot bog‘idan qochib, Ozarbayjongacha suzib borgan pingvin uyiga qaytarildi
14-iyun kungi suv toshqinidan so‘ng daryoda suzib Ozarbayjongacha yetib borgan Tbilisi hayvonot bog‘iga tegishli pingvin uyiga jo‘natildi, deya xabar bermoqda “Korrespondent.net” Gruziya OAVlariga tayanib.
Toshqin chog‘ida hayvonot bog‘idan to‘qqizta pingvin qochib ketgan, ularning sakkiztasini darhol topishgan.
Zoopark xodimlari yo‘qolgan pingvin ofat chog‘ida halok bo‘lgan deb o‘yladi, biroq bir necha kundan so‘ng hayvonot bog‘i belgisi tushirilgan qushni Ozarbayjondagi mashinalarga benzin quyish punktida ko‘rib qolishdi.
Qochoq qush ozuqa qidirib odamlar oldiga keldi, va uni Tbilisiga, o‘z hayvonot bog‘iga qaytarib yuborishdi. |
Landshaft
64
ega bo‘lgan hudud.
Landshaftshunoslikda landshaftning
uch xil tushunchasi
mavjud:
1)
regional
tushuncha,
Bunda
landshaft
yer
yuzasining;
tabiiy
chegaralangan
uncha
katta
bo‘lmagan
qismi
tushuniladi;
2)
tipologik,
umumlashtiruvchi
tushuncha.
Mas.,
tog‘-o‘rmon
qo‘ng‘ir
tuproqlaridagi
butazor-siyrak
o‘rmonlar
landshafti;
3)
landshaft
umumiy
tushuncha. Mas., o‘rmon landshafti,
cho‘l landshafti, botqoq landshafti.
Landshaft
komponentlari
—
har
bir
joydagi
tog‘
jinslari,
relef, iqlim,
yerusti
va
yer
osti
suvlari,
o‘simliklar,
hayvonot
dunyosi,
tuproqlar,
Qarang.
Tabiat komponentlari:
Landshaftlar
rekul’tivatsiya-si
—inson
faoliyati
ta’sirida
muvozanati
buzilgan
yoki
ishdan
chiqqan
tabiiy
va
antropogen
landshaftlarni
tiklash,
. qayta
ishga solish yoki ular o‘rnida
yangi
landshaftlar
bunyod
etish.
Landshaftlarning
o‘z-o‘zidan
tiklanishi
—o‘zgartirilgan landshaftlarning
va
ayrim
tabiiy
komponentlarning
inson
aralashmasdan
tabiiy holda tiklanishi,
Tabiatda
o‘z-o‘zidan
tiklanish
va
o‘z-o‘zidan
tozalanish
xususiyati
mavjud.
Mas.,
o‘rmon
zonasida
daraxtlar
kesib
olinsa
va
inson
boshqa
ta’sir
ko‘rsatmasa,
ma’lum
vaqtdan
keyin
o‘rmon
tiklanadi.
Hozir
O‘zbekistonda
muhofaza
qilinayotgan
ayrim
joylarda
tog‘
arzachorlari
tiklanyapti. Ifloslangan suv tabiiy
holda
asta-sekin
o‘z-o‘zidan
tozalanadi.
Mas.,
Quyosh
nuri
va
aralashishi ta’sirida suv 24 soatda
50
foiz
bakteriyalardan
tozalanadi,
96
soatda
ifloslovchi
moddalar
0,5 foiz qoladi. Lekin
suv juda ifloslanib ketgan bo‘lsa,
tozalanishi
qiyin
bo‘ladi.
Landshaft
qobig‘i
—
jug‘rofiy
qobiqning
litosfera
(Yer
po‘sti)
gidrosfera
(suv
qobig‘i)
va
troposfera
bevosita
tutashib
turgan
nisbatan
yupqa
markaziy
qismi.
L.
q. hozirgi nurash
po‘stini,
tuproq-o‘simlik
qoplamini,
barcha
tirik
organizmlarni
va
havoning
yerga
tutashib
turgan
quyi qismini
o‘z ichiga oladi.
L.
q.-ning
qalinligi
qutbiy
o‘lkalarda
10
m
dan
ekvatorial
o‘rmonlarda
100—150
m
gacha
yetadi.
Landshaftshunoslik
—Yerning
landshaft qobig‘ini
va
uni
tashkil
etgan
landshaft
komplekslari,
bu
komplekslarning
tuzilishi, jug‘rofiy joylashishi,
rivojlanishi,
xo‘jalikda
foydalanishini
o‘rganuvchi
fan.
Tabiiy
jug‘rofiyaning
bir
tarmog‘i.
L.
barcha tabiiy jug‘rofiy komplekslarni—landshaft qobig‘i va jug‘rofiy mintaqalardan
tortib
eng
kichik
komplekslargacha,
ya’ni
landshaft
joylargacha
bo‘lgan
komplekslarni
o‘rganadi.
L.ning
asosiy
tadqiqot
uslublari:
bevosita
joyda
kuzatish,
tabiiy
komplekslarni
kartaga
tushirish.
Landshaftlarga
uiqdoriy
va
sifat
ko‘rsatkichlariga
qarab
ta’rif
beriladi.
L.
tabiiy
boyliklardan oqilona foydalanishga
va ularni muhofaza qilishga
yordam beradi.
L.
faniga
birinchi
bo‘lib
V.
V. Dokuchayev va uning shogirdlari asos solishgan.
Laterit
tuproqlar
(latincha
later
—g‘isht) —
doimiy
yashil
sernam
o‘rmonlar
tagida
tarkib
topadigan
qizil tuproqlar.
Tarkibida
temir
ko‘pligidan
temir
zanglab
qizil
tusga
ega
bo‘ladi.
Tuproqning yuza qatlamida chirindi
4—6
foizgacha
yetadi.
L.
t.
Janubiy
Amerikada,
Markaziy
Afrikada, Janubi-Sharqiy Osiyoda
keng
tarqalgan.
Sholi,
kofe,
kakao. geveya ko‘p ekiladi.
Latin
Amerikasi—Shimoliy |
M.a. 6-5-alarla Xorazm Aurich
eshilar aaaatiniig 16-siralli tar
«ba niron. Mil. an E oxiri
2
O‘zshdarila esa u alohila sprilik
takoblagan. Mila zali 2 arang
Xoryumda mustadil davat qaror tepa.
lk Milan Emil Ular Xor Sr
(29 haasining o‘r
qismda tashkil
borgan Qani daalatishing tarkibi
sar
Janay povayai
mat
Tuproq.
halzasha bo‘la. Keyinchalik (25. xar
Qotishga kurilgan. yerlshiy xorali
Shohardan 22 o‘sining jonini kalla
Xor palagi O‘rga Oviyosha tashkil
o‘sha chx eng kl. lakmilarsha |
P BOB. O‘QITUVCHILARNING KASBIY
KOMPETENTLILIGINI RIVOJLANTIRISH
21. O‘QITUVCHILARNING KASBIY
KOMPETENTLILIGINI RIVOJLANTIRISHDA
INNOVATSIYALAR
Innovatsiya tushunchasi (lotincha pouts5 —yangi) tadqiqotlarda
va ilmiy ishlarda XGX asrlarda qo‘llanila boshlagan. Avval
u
alohida elementlarni bir sohadan boshqa sohaga kiritishni ifodalagan. Texnikaviy yangiliklar kiritish qonuniyatlarini o‘rganib firmalar foyda olish uchun "innovatsion siyosatni" butun bir
tizim sifatida o‘zlashtirishdi. Mazkur faoliyat jamiyat hayotining ixtiyoriy bo‘g‘inini yangilash
bo‘yicha umumiy
belgilarga,
qonuniyatlar, yangilik kiritish mexanizmiga ega.
Innovatsiya tushunchasiga berilgan bir qancha ta’riflarning
tahliliga ko‘ra, innovatsiyaning o‘ziga xos mazmuni o‘zgarishlarni
tashkil etadi, innovatsion faoliyatning asosiy funksiyasi o‘zgartirishdan iborat degan xulosa kelib chiqadi.
"Innovatsiya"
va "innovatsion jarayonlar" iboralari
o‘zaro
yaqin va o‘xshash, lekin bir xil ma’noni anglatmaydi. Innovatsion
jarayon
innovatsiyalarni
vujudga
keltirish,
amaliyotga
tatbiq
etish va ommalashtirish faoliyatlari bilan bog‘liq.
Innovatsiyalarning ilmiy-texnikaviy yangiligi va amaliyotda
qo‘llanilishi uning zaruriy xususiyatlaridan hisoblanadi. Shundan kelib chiqib, innovatsiya natijalarini innovatsion jarayon
bilan birgalikda, o‘zaro bog‘liq holda ko‘rib chiqish kerak. Innovatsiyalarning o‘ziga xos
o‘zaro bog‘liq bo‘lgan
uch xususiyati
mavjud: qo‘llanilishi, tatbiq etilishi, ilmiy-texnikaviy yangiligi.
Amaliyotda "yangilik", "yangilanish", "yangilik kiritish" tushunchalari ko‘pincha tenglashtiriladi, lskin ularning o‘rtasida
ba’zi bir farqlar mavjud. Yangilik–yangi tartib, yangi uslub, yangi mstod, yangi ixtirolar bo‘lishi mumkin, buni quyida ksltiril-gan fikrlar tasdiqlaydi.
Yangilik kiritish tasnifi muammolari bo‘yicha olib borilgan
tadqiqotlarni o‘rganish natijalarining
ko‘rsatishicha, yangilik
kiritishning xususiyatlariga ko‘ra ularni turli xil asoslar bn-lan turlicha tasniflash mumkin, ya’ni bugungi kunda yangilik kiritishning tugallangan tasnifi mavjud emas. Shu bilan
birgalikda bizning tadqiqotlarimiz doirasida aniqlangan ma’lumotlarga ko‘ra, yangilik kiritishni o‘rganishda eng avvalo, yangiliklarni ta’lim-tarbiya jarayonining qaysi bo‘g‘iniga tegishli
ekanligini inobatga olish maqsadga muvofiq.
O‘qituvchilar kasbiy kompetentliligi asosan innovatsion jarayonlarda
rivojlanadi. Adabiyotlarda innovatsiya bo‘yicha juda
ko‘p tushunchalar keltirilgan. Masalan, uning mazmun va mohiyati,
ichki tuzilishiga ko‘ra texnikaviy, iqtisodiy, tashkiliy, boshqaruv va boshqa innovatsiya turlariga ajratilgan. Innovatsiyaning
belgilari sifatida, uning ko‘lami (global va lokal ko‘lami), hayotiy
davrining
o‘lchamlari
(bosqichlarga
ajratish
va
tahlil
qilish), amaliyotga tatbiq etish jarayoni qonuniyatlari ajratib
ko‘rsatilgan.
"Innovatsiya" tushunchasi doimo bir xil ma’noda ta’riflanmaydi, ko‘p hollarda u "yangilik kiritish" tushunchasi sifatida
ko‘rib chiqiladi, "innovatsion jarayon" tushunchasi esa yangilik
yaratish va ularni o‘zlashtirish hamda ta’lim muassasasi amaliyotida samarali qo‘llashni ifodalaydi. Innovatsion jarayonning
tarkibiy tuzilishini muammolar; yangilanishga ehtiyoj; subyektlar; maqsad; vazifalar; mazmun; metodlar; natija tashkil etadi.
O‘qituvchilar
kasbiy
kompetentliligini
rivojlantirish
maqsadida innovatsion jarayonlarni tashkil etish hamda ko‘zlangan
natijalarga erishishda, eng avvalo, o‘qituvchi faoliyatidagi mav—
jud
muammolarni
o‘rganish
va
tahlil
qilish,
mavjud muam
—
molarni bartaraf etishda bajarilishi zarur bo‘lgan vazifalarni,
maqsadni aniqlash, shuningdek, o‘qituvchining imkoniyati va ehti
–
yojlaridan kelib chiqib innovatsion jarayonning mazmun va mohiya–
tini belgilashning sifati va bajarilish samaradorligi rahbarlarning faoliyatiga
qay darajada
bog‘liq
bo‘lsa, o‘qituvchilar
kasbiy kompetentliligini rivojlantirish yo‘nalishlarida bsl-gilangan maqsadlarga ko‘ra yuqori natijalarga erishish ularninsh
innovatsion faoliyati hamda innovatsion jarayonlarga qiziqish
lariga shu darajada bog‘liq bo‘ladi.
Ta’lim
muassasalarida
o‘qituvchilar
kasbiy
kompsten–-liligini rivojlantirish yo‘nalishlarida tashkil etiladigan ins
novatsion jarayonlarning samarali boshqarish, mazkur jarayong-o‘qituvchilarning qiziqishlarini rivojlantirish hamda ko‘zlangan natijalarga erishishda innovatsion jarayonlarni oldindan
loyihalashtirish va bunda innovatsiyalarning o‘ziga xos xususiyatlarini inobatga olish zarur-Biz o‘qituvchilar kasbiy kompetentliligini rivojlantirish
yo‘nalishlarida tashkil etiladigan innovatsion jarayonlarni murakkab, ko‘p darajali jarayon sifatida izohlashda quyidagi bir
qator xususiyatlarni innovatsiyalarga xos xususiyatlar deb hisoblaymiz: dialektiklik, davriylik, asoslanganlik darajasi, ixtiloflilik, ahamiyatlilik, tavakkalchilik, rahbarlik uslublarini
tavsiflash qobiliyati, vaziyatga aloqadorlik, tarkibiy tuzilishga
egaligi (strukturaviylik), innovatsion harakatlar strategiyasini
shakllantirish imkoniyati, boshqaruvchanlik, ijtimoiy mo‘ljallanganlik,
insonlarning
qiziqishi
bo‘yicha
tabaqalashtirish
qobiliyati, innovatsiyalarni subyekt tomonidan qabul qilinishi.
Dialektiklik–bu innovatsiyalarning rivojlanish jarayoni
bo‘lib, uning me’yoriy asoslarini sekin-asta, bosqichma-bosqich
yangilanib borish jarayoni bilan tavsiflanadi. Innovatsiyalar
mavjud urf-odat, an’analar bilan ijodiy ziddiyatlarni vujudga
keltiradi
va ular asosida amalga oshiriladi hamda rivojlantiriladi. Bu tizimning uzluksizligi muassasaning innovatsion
rivojlanish ko‘rsatkichini belgilaydi.
Innovatsiyaning davriyligi o‘qituvchilarda an’anaviy ta’lim
berish yo‘nalishidagi tushunchalarni bugungi kunda muhim ahamiyatga ega bo‘lgan yangi kasbiy bilim va tushunchalar bilan maqsadga
muvofiq holda, sekin-asta almashinib borishida tasdiqlanadi.
Chunki, mustahkam o‘rnashib qolgan avvalgi tushunchalar, fikrlar,
idrok
va
xulq-atvorning
birdaniga
o‘zgarishi
o‘qituvchinching
kasbiy ahamiyatga ega bo‘lgan shaxsiy xislatlariga salbiy ta’sir
ko‘rsatishi va uning ma’naviy-axloqiy, o‘zini-o‘zi anglash asoslarini buzilishiga olib kelishi mumkin.
Innovatsiyaning asoslanganlik darajasi o‘qituvchilarda yangi
sifatli o‘zgarishlarning miqdori bilan ifodalanadi. O‘qituvchilar tomonidan qo‘llanilayotgan ta’lim usullaridan innovatsiya
qanchalik ko‘p farq qilsa, uning o‘zgartirish salohiyati va asoslanganlik darajasi shuncha yuqori bo‘ladi.
Innovatsiyaning ixtilofliligi shundaki, ixtiyoriy yangilikni
kiritish o‘ziga xos xususiyatlarga bog‘liq bo‘lmagan holda ixtilofli vaziyatlar vujudga keltirishi mumkin, chunki innovatsion
ta’lim usullarini o‘zlashtirishning murakkabligiga bog‘liq xol
{
da, ta’lim muassasasida odat tusiga kirgan o‘zaro ta’sir va munosabatlarni o‘zgartiradi.
Innovatsiyaning ahamiyatliligi
–bunda innovatsion jarayon
davrida ta’lim muassasasi rahbarida
o‘qituvchilarning yangiliklarga
bo‘lgan
munosabatlarini
obyektiv
baholash
imkoniyati
tug‘iladi, jamoada ichki munosabatlarni o‘zgarishi, keskinlashuvi
vujudga keladi va o‘z navbatida mazkur jarayonga mos keluvchi innovatsion ta’lim loyihalarini ishlab chiqish imkoniyati tug‘iladi.
Innovatsion tavakkalchilik innovatsiyaning ehtimollik
xususiyatlari bilan bog‘liq bo‘ladi. Natijaviylikka ishonchsizlik
o‘qituvchilarda tavakkalchilik
va xavotirlanish hissiyotlarini
vujudga keltiradi hamda tatbiq etish faoliyatining natijalariga o‘z ta’sirini ko‘rsatadi.
Innovatsiyaning rahbarlik uslublarini tavsiflash qobiliyati, innovatsion rahbarlik uslubi innovatsion jarayonning natijasiga o‘qituvchilarning shaxsiy qiziqishlarini vujudga
keltirishni nazarda tutadi.
Innovatsiyaning
vaziyatga
aloqadorligi
—
innovatsiyalarni
amalga oshirish ko‘p jihatdan o‘qituvchilarning individual xususiyatlariga hamda tashkiliy ta’limiy muhitning yangiliklarni
qabul qilish uchun tayyorgarlik darajasiga bog‘liq bo‘ladi.
Innovatsiyalarning strukturaviyligi–yangiliklar bilan tanishish, baholash, sinash, ma’qullash va to‘la qabul qilish innovatsiyani amaliyotga tatbiq etishning asosiy bosqichlarini belgilaydi.
Innovatsiyalarning rahbarlikni innovatsion uslublari strategiyasini shakllantirish imkoniyati—innovatsion dasturlarni
amaliyotga
tatbiq
etishning
samaradorligi
o‘qituvchilarning
qiziqishlariga
va
ular
natijasida
innovatsion
jarayonlarga
o‘quvchilarning psixologik tayyorgarligini shakllantirish hamda
tayyorgarlik darajasini rivojlantirishiga bog‘liq bo‘ladi.
Innovatsiyalarning
boshqaruvchanligi
yangiliklarni
tatbiq
etishda tashkiliy vaziyatlarni rivojlantirishning dasturlashtirish imkoniyatlariga bog‘liq bo‘ladi.
Innovatsiyalarning ijtimoiy mo‘ljallanganligi individual
maqsadlarni va vazifalarni tashkiliy tizimning maqsadi va va-54 |
48
Yechish: Bu tenglama
va
ikkita tenglamaga keltiriladi.
Integrallab, topamiz:
Aytaylik, x0y tekislikga tegishli D sohaning har bir
nuqtasiga (1.1)
tenglama
ning bitta yoki bir nechta qiymatini mos qo‘ysin - ular
tenglamaning yechimlari. Sohaning har bir nuqtasi
ga shunday birlik
kesmalarni mos qo‘yamizki, bu kesmalarning 0x o‘qining musbat yo‘nalishi bilan
tashkil etgan burchak tangensi
ga teng bo‘lsin. U holda yo‘nalishlar maydoniga
ega bo‘lamiz.
Geometrik nuqtai nazardan (1.1) differensial tenglamani integrallash
masalasi shunday chiziqlarni topishga keltiriladiki, bu chiziqning har bir nuqtasida
o‘tkaziladigan urinma differensial tenglama bilan aniqlangan maydon yo‘nalishi
bilan mos tushishi kerak.
2-Misol.
tenglamani integrallang.
Yechish: Berilgan tenglamani quyidagicha yozib olamiz
Bundan,
,
.
Dastlabki tenglamaning umumiy integrali quyidagicha bo‘ladi:
.
Ravshanki,
yechim umumiy integraldan hosil bo‘lmaydi, demak u
maxsus yechim.
2- §. HOSILAGA NISBATAN YECHILMAGAN
SODDA TENGLAMALAR
I. Noma’lum funksiya qatnashmagan tenglamani qaraymiz:
(2.1)
1) Aytaylik (2.1) tenglamani
ga nisbatan yechish mumkin deb:
(2.2)
Integrallab hosil qilamiz:
Bu yechimlar to‘plamiga (2.1) tenglamaning umumiy integrali deyiladi. Bundan
tashqari (2.2) tenglama demak (2.1) tenglama ham
ko‘rinishdagi
yechimlarga ega bo‘lishi mumkin, bular maxsus yechimlar bo‘lishlari mumkin.
2) Faraz qilaylik, (2.1) tenglama x ga nisbatan yechilgan deb, ya’ni
(2.3)
bo‘lsin. U holda
, p - parametr kiritib,
y
y
y
y
)
,y
(x
00
y
0
,
)
y
y,
F(x
)
,y
(x
00
y
02783
y
y
0964
)(
32
(
32323
y
y
y
y
y
y
0
)
32
(
3
y
y
dx
dy
y
3132
c
x
y
3232
c)
(x
y
0
y
0
)
y
F(x,
y
, ..., m)
,
(k
(x),
f
y
k
21
)
,...,
2,1
(
,
)
(
m
k
C
dx
x
f
y
k
kf
x
)
(y
x
p
y
|
Qashqadaryo viloyatining Shahrisabz tumanidagi "Lochin” bolalar sog‘lomlashtirish oromgohida O‘zbekiston yoshlar ittifoqi “Kamalak” bolalar tashkiloti sardorlarining “Vatan, do‘stlik va baxtli bolalik uchun!” shiori ostida an’anaviy XVII anjumani o‘tkazilmoqda |
Navoiy viloyatining Uchquduq tumanida Navro‘z bayrami arafasida yangilangan “Kelajak” yoshlar markazini ochish rejalashtirilmoqda, deb yozadi “Gazeta
uz”
Xabarda aytilishicha, O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2016-yil noyabrda Navoiy viloyati saylovchilari bilan saylovoldi uchrashuvida 2014-yildan buyon faoliyat yuritib kelayotgan yoshlar markazini rekonstruksiya qilish va kengaytirish tashabbusini qo‘llab-quvvatlagan edi
Navoiy kon-metallurgiya kombinati bosh direktori Quvondiq Sanaqulov buyrug‘i bilan qurilish-montaj ishlari dekabr oyida boshlandi
Obyekt rekonstruksiyasiga NKMK Markaziy kon boshqarmasi va Shimoliy kon boshqarmasining Zarafshon qurilish boshqarmasi xodimlaridan 150 dan ortig‘i jalb qilingan
Rekonstruksiyaga kombinat mablag‘laridan 1 milliard so‘mga yaqin ajratilgan
Yangilangan markazda 200 kishilik yangi faollar zali, kutubxona va trenajyor zali paydo bo‘ladi
Yigit-qizlar bu yerda tikish, to‘qish, qubbachilik, karving bo‘yicha to‘garaklarda shug‘ullanishi hamda rus, ingliz va koreys tillarini o‘rganishi mumkin |
kachilar kirib keladilar. Ular har xil kuy chaladilar.
Podshoh Forobiyga qarab:
7
—Qalay, kuylarimiz yoqdimi,
—deydi.
Forobiy,
yo‘q, deydi
va yonidan
nayini olib, bir
kuy chaladi, eshitganlarning hammasi rohat qilishadi,
ular xursand bo‘lishib, rosa kuladilar. Keyin
u boshqa
bir
kuyni
chaladi.
Buni
eshitgan
majlis
ahlining
hammasi ta’sirlanib
yig‘laydi.
Keyin uchinchi
martasida tamom boshqa bir kuyni
chaladi. Buni
eshitganlarning hammasi uxlab qoladi. Forobiy bo‘lsa, paytdan foydalanib, ura qochadi.
Forobiy muznka sohasida juda bilimdon bo‘lgan. U
juda ko‘p kuylar yaratgan. Hatto, muzikaki harflar bilan
yozishni
Ham dastlab Forobiy
topgan.
U «Qonun»
degan ajoyib
cholg‘u asbob
yaratgan. Uning muzika
haqidagi
qarashlari
muzika
tarixida
katta
ahamiyatga
ega.
Forobiy yirik faylasuf bo‘lish bilan
birga, durustgina tabib, shoir ham bo‘lgan. Tabobatga
oid «Risolat fi
a’zoil inson»
(Inson a’zolari haqida
risola)
degan asar ham yozgan. She’riyatda esa zamonasining peshqadamlaridan biri bo‘lgan.
Rizoquli Hidoyat
o‘zining «Majma al fusaho» de-g‘gan asarida Forobiyning ikki ruboiysini
keltiradi.
Ular
Forobiyning tabiat sirlarini
bilishga
qiziqqan, falsafaning
asosiy
masalalariga
bosh
qotirgani haqida yozilgan. Forobiy:
Asrori vujud xom, nopuxta bpmond,
-
—
In gavhari bas sharif nosufta bimond.
Har kas badalili aql chiziy gufta and,
On nuktaki asl bud, nogufta bimond,
ya’ni vujud sirlari pishmay, o‘z xomligicha qolib ketdi.
Bu qimmatbaho
bir
gavhartosh
teshilmaganicha
(kondan olingan gavharday, ishlatilmaganicha) shunday
qolib ketdi. Har
kim
(vujud sirlari haqida)
o‘z
aqdining yo‘l ko‘rsatishi bilan biron narsa aytdi-yu, lekin aslida aytilishi kerak bo‘lgan asosiy nukta aytilmay qolib ketdi, —deydi.
Forobiyning ikkinchi
she’ri ustiga xFalakka
xn-TOG» deb yozib qo‘yilgan.
Ji onki shumo pir-u juvon diydornd!
Azraq po‘shoni in kuhan devorid:
Tifliy en shumo darbari mo mahbus ast
Uro baxalos himmatiy bikimorid, |
dabir
u
- ri-shin ko‘ring. |
Badoyi’u-s-sanoyi’
Husni tav’lil uldurkim, bir nimaning bir sifa-tin iqror qilurlar va ul sifatni isbot qilish uchun ul
nimaning o‘ziga munosib bir Illatug‘ sababni keltirur-larkim, haqiqatta ul sabab bo‘lmag‘ay, lekin lutf e’tibori
bila ani sabab qilgan bo‘lurlar. «Izoh» sohibi muni to‘rt
tur deptur.
Avvalgi turi uldurkim, ul sifat ul nimada haqiqatta
bo‘lur, ammo aning ko‘runub turgan sababi bo‘lmas, o‘shanga
bir sabab ko‘rguzurlar, andoqkim (bayt):
Xatti mushkine navishta bar ruxash qilki qazo,
To buvad a» bahri dafvi chashmi bad xirzu duo""...
Alloma bu san’atni ta’vlil deb ataptur va ani haqi-qattin yiroq bir nimaning sifatin isbot qilmoqqa xos
qilipturkim, anga munosib bir illatni zarofat bila id-dio qilg‘gaylar, tokim eshitkuchi ani haqiqat deb tasavvur
qilg‘ay va ul uchunchi turda mazkur bo‘lgan bayt yangligdur...
IRroq. Agar da’vo aqlga sig‘sa-yu odattin tashqari bo‘lsa ham maqbuldur va ani ig‘roq derlar, andoqkim (bayt):
Dar ro‘zi vasl harchand behad dihiy sharobam,
Dur a» tushab nayod aslan ba diyda xobam"".
Ig‘roq lug‘atta biror ishta uzoqlashib ketmaktur va atash
vajhi uldurkim, so‘zlaguchi vasftag‘i otriqchaliqni ul darajaga yetkururkim, aning sodir bo‘lishi odattan tashqari
bo‘lur, demak, ul vasf eturda uzoqlashib ketkan bo‘lur...
Rujuv. Ani istidrok ham derlar. Ul andog‘durkim, bir
nimani zikr qilursen va nukta uchun yana andin qaytar-sen, andoqkim (bayt):
Pest bisyor,
ar namoi yak nazar,
Balki bisyorast a» tu in qadar"".
Bu yerda nukta hayrat-u hushsizlik izhoridurkim,
go‘yo
so‘zlaguchi mahbubning iltifotiga bo‘lgan muhabbat-u shaydo-LliqNing G‘oyat darajadalig‘gidan boshda o‘zida bo‘lmay,
ne
demak keraklig‘in bilmaptur va oxirda o‘ziga kelib, aytilmog‘i lozim bo‘lgan so‘zni aytiptur...
269 |
Toshkent viloyati Quyi Chirchiq tumanidagi “Guliston agro fayz” fermer xoʻjaligi namunali koʻp tarmoqli xoʻjaliklardan biri edi.
Ha, edi. Nega aynan “edi” savoliga oʻrin qoldirmaslik uchun gapni indallosidan boshlaylik.
“Guliston agro fayz” fermer xoʻjaligi 2015-yilda Akmalxoʻja Tursunxonov rahbarligida tashkil etildi. Paxta va gʻallachilikka ixtisoslashgan xoʻjalik uchun 140 gektar yer ajratildi.
– Oʻsha paytlar yerning meliorativ holati shu darajada yomon ediki, – eslaydi fermer, – bizdan avvalgi fermer bu yerlardan paxtadan 2 sentnerdan hosil olgan. Biz bu tashlandiq yerni “odam“ qilguncha bor kuchimiz, bilimimiz, mehrimiz va pulimizni sarfladik. Kam ham boʻlmadik. Birinchi yilning oʻzidayoq paxtamiz 30 sentnerdan hosil berdi. 4 mavsumlik qisqa faoliyatimiz mobaynida har yili paxtadan 30, gʻalladan 60 sentnerdan oshirib xirmon koʻtardik.
Darhaqiqat, tuman qishloq xoʻjaligi boʻlimi tomonidan taqdim etilgan maʼlumotga koʻra, mazkur yerdan 2013-yilda paxta rejasi 8,3 foizga, 2014-yilda esa 6,5 foizga bajarilgan, xolos. Gʻallachilik boʻyicha ham rejalar biror marta boʻlsin, bajarilmagan.
Yosh, gʻayratli rahbar boshliq fermer xoʻjaligi tomonidan yerning meliorativ holati yaxshilandi. Pirovardida hosildorlik va shunga yarasha daromad ham muttasil ortib bordi. Mehnat zavqi va ertangi kunga ishonch yosh fermerni marrani kattaroq olishga, faoliyatini kengaytirishga undadi. Daromadi va yetmagan qismiga kredit yoʻli bilan 2 ta zamonaviy oʻrim kombayni, 3 ta haydov, 7 ta chopiq traktori, 2 ta yuk mashinasi, 50 dan ortiq qishloq xoʻjaligi agregati olib, boshqa xoʻjaliklarga ham texnik xizmat koʻrsatish faoliyatini yoʻlga qoʻydi. Asalarichilik tarmogʻi ham xoʻjalikka qoʻshimcha daromad keltira boshladi.
Oʻtgan yili fermer xoʻjaligi tomonidan chorvachilik yoʻnalishini tashkil etish boʻyicha dastlabki saʼy-harakatlar boshlandi. Jumladan, 500 bosh qoramolga moʻljallangan chorvachilik kompleksi qurildi. Chorvachilik fermasidan olinadigan mahsulotni qayta ishlab, tayyor mahsulot ishlab chiqarish, bu orqali 100 ga yaqin aholini doimiy ish bilan taʼminlash va asosiysi, daromadni koʻpaytirish maqsadida goʻsht va sut mahsulotlarini qayta ishlash sexi binosi barpo etildi. 2 qavatli zamonaviy sex binosining 1-qavatida aholiga savdo xizmati koʻrsatish faoliyatini yoʻlga qoʻyish rejalashtirildi. Ammo rejalar shu yil aprel oyida tuman hokimining tegishli qaroriga koʻra xoʻjalik yeri tuman zaxirasiga olinishi bilan chippakka chiqdi.
Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 1-dekabrdagi “Toshkent viloyatining Quyi Chirchiq tumanida zamonaviy agrosanoat klasterini tashkil etish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi qaroriga muvofiq, masʼuliyati cheklangan jamiyat shaklidagi “Tashkent Sotton Textile cluster” korxonasini tashkil etish, MCHJga tuman hududidan 35,4 ming gektar sugʻoriladigan yer maydoni ajratish vazifasi belgilangan.
Mazkur qaror ijrosi yuzasidan 2019-yil 12-aprel kuni tuman hokimining tegishli qarori qabul qilinib, fermer xoʻjaliklari, jumladan, “Guliston agro fayz”ning yer ham tuman zaxirasiga olingan.
–2018-yilda xoʻjaligimizga qoʻshimcha 240 gektar yer qoʻshib berildi, – deydi fermer. – Yaʼni, faoliyatimiz yaxshi boʻlgani, belgilangan ekinlardan rejani ortigʻi bilan bajarganimiz uchun bizga ishonch bildirildi. Mana shu ishonch va xoʻjaligimiz yer maydoni kengayib, 380 gektarga yetishi sababli faoliyatimizni yanada kengaytirishga bel bogʻlagan edik. Oradan hech qancha vaqt oʻtmasdan, hokimiyat yerimizni noqonuniy ravishda tortib oldi.
Fermerning noroziligi va shu sabab sudlarga murojaat qilishiga sabab boʻlayotgan tuman hokimining ushbu qarorida haqiqatdan ham eʼtirozga molik jihatlar mavjud. Jumladan, qarorda “Ilovaga muvofiq, fermer xoʻjaliklarining foydalanishdagi umumiy maydoni 26 ming 169,1 gektar, shundan 21 ming 102,2 gektar sugʻoriladigan ekin yer, 138,9 gektar bogʻ va 1,6 gektar tokzorlar, 2 ming 362,9 gektar baliqchilik koʻllari, 2 ming 207, 8 gektar qishloq xoʻjaligida foydalanilmaydigan yer maydonlari tuman zaxirasiga qaytarib olingan, deb hisoblansin.
Bunda fermer xoʻjaliklari va boshqa qishloq xoʻjaligi korxonalari tomonidan yerlardan samarasiz foydalanilgani, yer qonunchiligiga rioya etilmagani, bir necha yillar mobaynida davlatga qishloq xoʻjaligi mahsulotlarini yetkazib berish yuzasidan kontraktatsiya shartnomalarida belgilangan rejani bajarmagani, shuningdek, yer maydonlaridan boshqa maqsadlarda foydalanilgani koʻrsatib oʻtilsin”, deyilgan.
Qarordan anglashiladiki, fermerning yeri tuman hokimining qarori bilan fermerlarning yerdan samarasiz foydalanayotgani sabab olib qoʻyilgan.
Vaholanki, tuman qishloq xoʻjaligi boʻlimi maʼlumotiga koʻra, 2016-yilda “Guliston agro fayz” fermer xoʻjaligi 47,1 gektarda gʻoʻza parvarishlab, 134 tonnadan ortiq hosil olgan. Yaʼni, paxta rejasi 100 foiz, shuningdek, 2017-yilda 100,5 foiz, 2018-yilda 81,3 foizga bajarilgan. Xoʻjalik gʻallachilik boʻyicha ham rejalarni ortigʻi bilan bajarib kelgan. Xususan, 2016-yilda bu boradagi reja 111,2, 2017-yilda 100,1 va 2018-yilda 109 foizga bajarilgan.
Modomiki shunday ekan, xoʻsh, tuman hokimining qarori qanchalik asosli?
–Vazirlar Mahkamasining Quyi Chirchiq tumanida zamonaviy agrosanoat klasterini tashkil etish toʻgʻrisidagi qarori oʻz vaqti va oʻrnida qabul qilingan qaror boʻldi, – deydi fermer. – Boisi, tumanimiz soʻnggi yillarda paxta va gʻallachilik boʻyicha nafaqat Toshkent viloyati, balki mamlakatimizda ham eng past natijalardan birini qayd etib kelayotgan edi. Bu holat oʻz-oʻzidan tuman iqtisodiyotini orqaga tortib, qator ijtimoiy-iqtisodiy muammolarni yuzaga keltirayotgan edi. Qaror bilan yerdan samarali foydalanib, yuqori hosildorlikka erishish, odamlarni ish bilan taʼminlashdek olijanob maqsad koʻzlangan albatta. Lekin tuman hokimiyati mazkur qarorni roʻkach qilgan holda yerimizni qonuniy asosga ega boʻlmagan holda olib qoʻyib, bizni sarson qilayotganini tushuna olmayapman. Chunki biz hokimlikning yerdan maqsadli va samarali foydalanish hamda hosildorlik boʻyicha barcha shartlarini bajarib kelayapmiz.
Oʻzbekiston Respublikasi Yer kodeksining 24-moddasida “Yer uchastkalarini ijaraga olish shartnomasini muddatidan oldin bekor qilish taraflarning kelishuvi bilan, bunday kelishuvga erishilmagan taqdirda esa, sudning hal qiluv qarori bilan amalga oshiriladi”, deb belgilab qoʻyilgan. 36-moddasida esa yer uchastkalariga boʻlgan huquqlarning bekor qilinishi mumkin boʻlgan holatlar sanab oʻtilgan. Qiziq jihati, “Guliston agro fayz” fermer xoʻjaligining shartnoma muddati tugamagani holda, na taraflar (hokimlik va fermer oʻrtasida) kelishuvga erishgan, na Yer kodeksi 36-moddasining talablari buzilgan.
Fermer xoʻjaligi rahbari A.Tursunxonov qonunchiligimizda belgilangan tartiblar, shuningdek, xoʻjalikning joriy holati va istiqbolidan kelib chiqib, tuman hokimining yuqorida qayd etilgan qarorining “Guliston agro fayz” fermer xoʻjaligiga tegishli qismini haqiqiy emas, deb topishni soʻrab dastlab tuman Maʼmuriy sudiga murojaat qilgan. Joriy yil 4-iyun kunidagi sudning hal qiluv qarori bilan fermerning shikoyatini qanoatlantirish rad etilgan.
Shundan soʻng A.Tursunxonov ushbu masalada viloyat Maʼmuriy sudiga murojaat qilgan. Toshkent viloyati Maʼmuriy sudining apellyatsiya instansiyasida koʻrib chiqilgan sud ishida xoʻjalik rahbarining Agentligimizga yoʻllagan murojaatiga asosan ishtirok etdik.
Sudya U.Tursunov raisligida oʻtgan ochiq sud majlisida taraflar tinglandi. Sudya Quyi Chirchiq tumani hokimligining ishonchli vakili D.Davenovga Vazirlar Mahkamasining tegishli qarorida agroklasterga qanday yerlar ajratilishi belgilangani haqida savol bilan murojaat qildi.
Ishonchli vakil qaror bilan klasterga ajratilishi belgilangan yer tumanda mavjud qishloq xoʻjaligiga moʻljallangan yerning 80 foizini tashkil etishini, qaror ijrosi uchun qisqa vaqt ajratilganini, shuning uchun mazkur qaror ijrosini taʼminlashning boshqa usuli boʻlmaganini aytdi. Ushbu jarayonda yuqoridagi kabi omillar sabab dehqon va fermer xoʻjaliklarining Fuqarolik va Yer kodeksida hamda boshqa qonun hujjatlarida nazarda tutilgan huquq va manfaatlariga putur yetkazilishiga eʼtibor qaratishning imkoni boʻlmaganini bayon qildi. Shuningdek, sudyaning “Guliston agro fayz” fermer xoʻjaligi faoliyati borasidagi savoliga “namunali fermer”, edi deya javob berdi.
Sud majlisi yakunida viloyat Maʼmuriy sudi Quyi Chirchiq tumani Maʼmuriy sudining qarorini oʻzgarishsiz qoldirish boʻyicha qaror qabul qildi.
Fermer bizga “Qanday qilib”, “Qaysi qonun hujjatiga asosan”, “Buzilayotgan huquqlarim-chi?”, “Sudlar shunday deb tursa, yana qayga borayin“ degancha yuzlandi... |
VAQT
(Menga soat tatsdim etgan jiyanim mayor
Hamidulla Husano‘g‘liga bag‘ishlangan)
G‘uncha ochilguncha o‘tgan fursatni
Kapalak umriga qiyos ztgulik,
Ba’zida bir nafas olgulik muddat
Ming yulduz so‘nishi uchun yetgulik.
Yashash soatining oltin kapgiri
Har borib kelishi bir olam zamon.
Koinot shu damda o‘z kurrasidan
Yasab chiqa olur yangidan jahon.
Yarim soat ichida tug‘ilib, o‘sib,
Yashab, umr ko‘rib o‘tguvchilar bor;
Ko‘z ochib yumguncha o‘tgan dam qimmat,
Bir lahza mazmuni bir butun bahor.
Bironning bahosin o‘lchamoq uchun
Oltindan tarozu, olmosdan tosh oz.
Nurlar qadami-la chopgan sekundning
Barini tutolmas ayyuhannos ovoz.
Yigit termiladi qizning ko‘ziga,
Kiprik suzilishi, mayin tabassum...
Qo‘sha qarimoqqa muhr bo‘ladi
Hayotda ikkilab qovushgan bir zum.
Yashash darbozasi ostonasidan
Zarhal kitob kabi ochilur olam,
Tiriklik ko‘rkidir mehnat, muhabbat,
Fursatdir qilguvchi aziz, mukarram. |
NAUCHNMY SOVET R’O.O5130.10.2020.OH.126.,01 PO PRISUJDENIYU
UCHENOY STEPENI DOKTORA FILOSOFIY (R’O) PRI
ANDIJANSKOM INSTITUTE SEL’SKOGO XOZYAYSTVA I
AGROTEXNOLOGIY
TASHKENTSKIY GOSUDASTVENNMY AGRARN’IY UNIVERSITET
MIRZAEV SHOXRUX FAYZULLAEVICH
VLIYANIE PRIMENENIYA NORM UDOBRENIY I KOMPOSTA POD
OZIMUYU PSHENITSU NA PLODORODIE POCHV’, A TAK JENA
UROJAYNOSTB KULBTUR
06.01.01– Obshee zemledeliye. Xlonpkovodstvo.
AVTOREFERAT DISSERTATSII DOKTORA FILOSOFII (R’R) PO
SEL’SKOXOZYAYSTVENN’M NAUKAM
Andijan –2021 |
Futbol bo‘yicha Yevropa Ligasi 1/4 final bosqichi javob o‘yinlari 14-aprel, payshanba kuni bo‘lib o‘tdi.
“Barselona” o‘z maydonida “Ayntraxt” bilan bahs olib bordi. Uchrashuvning 4-daqiqasida Filip Kostich penaltidan unumli foydalanib, hisobni ochdi. 36-daqiqada Rafael Borre mehmonlarning ikkinchi goliga mualliflik qildi. 67-daqiqada Filip Kostich gol urib, dublni rasmiylashtirdi. Hakam qo‘shib bergan daqiqalarda Serxio Buskets hisobni qisqartirdi. Uchrashuv so‘nggida Memfis Depay penaltidan gol urdi. Ammo ushbu gol kataloniyaliklarga keyingi bosqich uchun yetarli bo‘lmadi.
Ikki o‘yin natijasiga ko‘ra “Ayntraxt” 4:3 hisobida g‘alaba qozonib, yarim final yo‘llanmasini qo‘lga kiritdi. Jamoalar o‘rtasidagi dastlabki bahs 1:1 hisobida yakunlangan edi.
Yevropa Ligasi1/4 final o‘yinlari, javob bahslari14-aprel, payshanba“Barselona” – “Ayntraxt” 2:3Gollar: 0:1 – 4 Kostich (penalti), 0:2 – 36 Borre, 0:3 – 67 Kostich, 1:3 — 90+1 Buskets, 2:3 — 90+11 Depay (penalti).“Barselona”: ter Stegen, Mingesa (Dest, 62), Arauxo, Erik Garsiya (de Yong, 70), Alba, Buskets, Pedri (de Yong, 46), Gavi, Obameyang (Traore, 61), Dembele, Ferran Torres (Depay, 80).“Ayntraxt”: Trapp, Hinteregger, Ture (Hasebe. 90+9), Ndika, Knauff (Chandler, 90+9), Kostich, Rode (Hrustich, 80), Kamada, Yakich, Lindstrem (Heuge, 80), Borre (Ache, 90).Ogohlantirishlar: Erik Garsiya (3), Yakich (24), Gavi (28), Hrustich (83), Dembele (90+4), Ndika (90+5), Knauff (90+6).Chetlatish: Ndika (90+11).Dastlabki o‘yin — 1:1“Lion” – “Vest Hem” 0:3Gollar: 0:1 – 38 Douson, 0:2 – 44 Rays, 0:3 – 48 Bouen.Dastlabki o‘yin — 1:1“Atalanta” – “Leypsig” 0:3Gollar: 0:1 – 18 Nkunku, 0:2 – 87 Nkunku (penalti).Dastlabki o‘yin — 1:1 |
C.
D.
U bozorda mahsulotni sotishdir.
U talabni qondirishga qaratilgan inson faoliyatidir.
3. Bozor segmentatsiyasi nima?
A.
B
C.
D
Bu bozorni tovar guruhlariga bo‘lishdir.
. Bozorni talabga ega bo‘lgan tovarlar guruhiga bo‘lish.
Bu bozorni aniq xaridorlar guruhiga bo‘lishidir.
. U bozorda raqobatchi-larning turli guruhlarga bo‘linishidir.
4. Marketing strategiyasi nima?
A. Korxonaning
bozordagi
harakatlarini
yaqin
muddatlar
bo‘yicha
rejalashtnrish usuli.
B. Korxonaning
istiq-boli
uchun
bozordagi
harakatlarini
aniq
maqsadlar
bo‘yicha rejalashtirish usuli.
C. Korxonaning
bozordagi
harakatlarini
o‘rta
muddatlar
bo‘yicha
rejalashtirish usuli.
D. Korxonaning bozordagi harakatlarini bir yilga bo‘lgan rejalari.
5. Remarketing qachon kullaniladi?
A.
B.
C.
D.
Talab pasayganda.
Taklif pasayganda.
Talab kuchayganda.
Taklif kuchayganda.
6. Agar nominal daromad 890 ga oshsa, narxlar darajasi esa 1090ga oshsa,
unda real daromad:
A.
B
C.
D
290 oshadi.
.
1890 oshadi.
290 pasayadi.
.
1890 pasayadi.
236 |
ko‘prigi)
deb
ham
ataganlar",
Sulton
Jaloliddin
Tiflisni 1226-yil 9-martda ishg‘ol qildi: So‘ng Xorazm
qo‘shinlari
Gurjiston
bo‘ylab
harakat
qilib,
uning
boshqa shaharlarini ham ishg‘ol etdilar:
Sulton Jaloliddin tengi
yo‘q dovyurak, sarg‘ayrat
kishi bo‘lish bilan birga o‘z davrining va o‘z sinfining
vakili
ham
edi.
Nazarimizda,
u Gurjistonga qarshi
lozim
bo‘lmagan
yurishni
boshlab,
gurji
xalqini
va
boshqa xristian xalqlarini o‘ziga qarshi qilib qo‘ydi.
Shuningdek,
Tiflisda
gurjilarga
nisbatan
misli
ko‘rilmagan xunrezlik o‘tkazib, bu xalqda yomon xotira
qoldirdi. Gurji yilnomasining yozishicha, minglab gurjilarning boshi kesilishi natijasida Kura daryosi suvi
qip-qizil qon. bo‘lib oqdi:
Sulton Jaloliddin
ko‘p
asrlar davomida jahon
tarixchilarining diqqat-e’tiborini o‘ziga tortgan tarixiy shaxsdir. Ovrupo olimlari Sulton Jaloliddinni
Fransiya qiroli Richard Sheryurakka o‘xshatadilar. Buyuk
harbiy
mahoratga
ega
bo‘lgan
ushbu
sarkarda
yaxshi
diplomat emas edi. Davlat hukmdoriga o‘ta zarur bo‘lgan
bu
xususiyatning
yo‘qligi
unga
umumiy
dushman—
mo‘g‘ullarga
qarshi
musulmonlar
ittifoqini
tuzish
ishini amalga oshirish imkonini bermadi.
Biroq bu
xayrli
ishning
amalga
oshmasligida
faqat
Sulton
Jaloliddinning diplomatiya sohasida no‘noqligini vaj
qilish ham adolatdan emas: U asosiy sabab bo‘la olmas
ham edi: Musulmonlarning bosqinchi mo‘g‘ullarga qarshi
yagona
frontga
birlasha
olmasligiga
asosiy
sabab,
ularning
hukmdorlari
o‘rtasida
o‘zaro
ziddiyatning
kuchliligi, birlikning yo‘qligi, eng asosiysi, ko‘pgina
musulmon hukmdorlarning dong‘i ketgan sarkarda Xo-razmshoh
Jaloliddinga hasad
va
xavfsirash
bilan
qarashlari
edi.
Aynan
shu sabablar tufayli
Sulton
Jaloliddin o‘zining asosiy orzusi—mo‘g‘ullarga qarshi
Musulmonlarning kuchli ittifoqini vujudga keltirib,
musulmonlarni
g‘ayridin—mo‘g‘ullar
zulmidan
ozod
qilishishini amalga
oshira olmadi.
U
katta
qo‘shin
yig‘ib, mo‘g‘ullarga qarshi borib ularni tor-mor keltirib,
Xorazmshohlar davlati hududini ma’jusiylardan tozalash o‘rniga, Ozarboyjon va Iroqda o‘zi tuzgan davlatning
goh
u
burchagida,
goh
bu
burchagida
mahalliy
feo-vay Vis
M.
Buniyagov.
Gosudarstvo
Xorezmshaxov-Anushteginidon,
199 |
Qonunchilik palatasida «Ovchilik va ov xo‘jaligi to‘g‘risida»gi qonun loyihasi ikkinchi o‘qishga tayyorlanmoqda
Bu haqda deputat Xayrillo Gapporov xabar berdi
Qayd etilishicha, qonun loyihasini maromiga yetkazish jarayonida uning moddalari to‘g‘ridan-to‘g‘ri amal qilishiga e'tibor qaratilyapti
Qonun loyihasidagi asosiy tushunchalarning bir qismi ayrim moddalarda aks ettirilmoqda
Undan tashqari, ayrimlari boshqa qonunlarda qo‘llanilishini inobatga olgan holda qonun loyihasidan chiqarilmoqda
Loyihaga ovchilik resurslari va ovchilik resurslaridan foydalanuvchilar hamda ov qilish turlari aks etgan yangi moddalar kiritilmoqda
Qonun loyihasida ovchilik resurslarining sonini tartibga solish, ovchilik resurslarini tutishga doir kvotalar, ov qilish mavsumi va muddatlari, g‘ayriqonuniy ravishda ov qilish (brakonerlik), ovchilik yo‘llanmasi, ovchilik xo‘jaligini yuritish uchun ov qilish joylarini taqdim etish kabi masalalar aniq qilib belgilanmoqda
Shuningdek, ovchilik xo‘jaliklarining yovvoyi hayvonlar sonini ularning yashash joylari doirasida saqlab turish, ko‘paytirish yoki kamaytirishga qaratilgan tadbirlarni o‘tkazish majburiyatlari belgilanmoqda
Qonun loyihasining qabul qilinishi ov hayvonlaridan oqilona foydalanish orqali atrof-muhitni muhofaza qilish uchun qulay shart-sharoitlar yaratilishiga, yovvoyi hayvonlar hisobini yuritish, ularni ko‘paytirish va tutish normalarini tartibga solish ustidan davlat nazoratini kuchaytirishga, ov turizmining rivojlantirilishiga hamda ov xo‘jaliklari holatining yaxshilanishiga olib keladi, deyiladi deputat ma'lumotida |
Bizning tog‘ mintaqamizda archaning uch turi uchraydi: Qora archa
(zarafshon archasi), saurarcha (yarimsharsimon archa), 5FIK archa (turkiston
archasi). Ular bir-birlaridan tashki ko‘rinishi, vertikal tuzilishi bilan
far k qiladilar. Archadan keyin tog‘larda tabiiy ravishda ѐngokzorlar o‘sadi:
xondon pista 600-1700 m balandlikda, grek ѐngogi 1000-1500 m, bodom 8001600 m va mevali daraxtzorlar (olma, olxo‘ri, do‘lana, nok va boshqalar).
Tog‘larda kichik guruh, bo‘lib (karkas) uchraydi, darѐlar ѐnida xurmo, zarang,
olcha uchraydi.
Uzbekistonda
tabiiy-o‘rmonlardan
tashqari
kichik
o‘rmonzorlar
ko‘rinishda, kishlok xo‘jalik ekinlar atrofida o‘rmon ihotazorlari,
kanallar, suv omborlari, avtomobil yo‘llari atrofida sun’iy daraxtzorlar
mavjud. Bu yerda xar xil daraxt, buta o‘simliklari uchraydi, bizning
sharoitimizga moslashib qolgan introduksiya qilingan turlar o‘sadi.
Ularning ko‘pchiligi (eman, kayragoch, oq akatsiya, sofora, teraklarning ayrim
turlari) bizda tezroq o‘sadi (uz vataniga nisbatan), issiq ikdim xdvoning
kurukligiga yaxshi chidaydi.
Qumli cho‘l mintaqasida qora va oq saksovul o‘sadi, ulardan tashqari
sho‘ra, qandim, cherkez, darѐlar chetida yulg‘un, turangil o‘sadi. Bu o‘rmonlar
Uzbekiston o‘rmonzorlarining 70 % ni tashkil etadilar va qumni
mahkamlovchi sifatida ishlatiladi, va mollar uchun yem-xashak vazifasini
o‘taydi. Uzbekistonning uchinchi o‘rmon tashkil etuvchi mintakasi-bu
tukayzorlardir. Ular darѐlarga yaqin joylashgandirlar, kirgokni yuvilib
ketishdan himoya qiladilar, suvni tartibga soladilar. Ularga turangil, tol,
jiyda turlari kiradi, tog‘larda kamroq ravishda qayin, sogdiana shumtoli
uchraydi.
Uzbekistonda o‘rmonlar maydoni Respublikaning umumiy maydonning 24
% ni tashkil qiladi. O‘rmonchilarning asosiy vazifasi-o‘rmonlarni barpo
qilish, urm°nlarni o‘stirish va shu o‘rmonlarni himoya qilishdan iboratdir.
Shuning uchun xam o‘rmon xo‘jaliklarining asosiy vazifasi urug‘larni
sifatli tayѐrlash, ko‘chatlar ekib o‘rmonzorlar barpo qilish hajmini
oshirish, yangi fan yutukdari va tavsiyalaridan unumli foydalanish
hisoblanadi. O‘rmonlarni qayta tiklash va sun’iy o‘rmonzorlar barpo etish
Respublikamizda xalq xo‘jaligining asosiy vazafasi bo‘lganligi sababli
soha yo‘nalishining ish hajmi yildan yilga oshib bormoqda.
Ayniqsa, tuproq eroziyasi, kum kuchishlari va sellarning oldini olishda,
yangi o‘rmonzorlar barpo etib, himoya qilish ishlari yo‘nalishida, Orol
muommosini yechshssa sezilarli natijalarga erishilmoqda. Yangi o‘rmonzorlar
barpo etishda Respublikamiz boshqa |
Assalomu alaykum aziz ustozlar! Savolim shuki, uxlab yotgan odamning oldida nomoz va Qur'on o'qish mumkinmi? Javobingiz uchun oldindan rahmat!
Assolomu Alaykum, Savol: Men hozirda IELTS deb nomlanivchi (100 ortiq davlatlardagi ko'plab institut, universitet va bosh oliygohlarga kirish uchun imtiyoz beradigan imtihon) imtihonga tayyorlanyapgan edim, u imtihon o'qishga kirishim uchun yo'llanma bo'lardi, yaqinda IELTS imtihonidan beriladigan sertifikatdi rasmini ko'rgan edim, uning pastki qismida uncha katta bo'lmagan xochning rasmi bor ekan, uni ko'rganimdan so'ng, agar u imtihonni topshirib o'sha sertifikatni olsam shirk bo'lib qolmaydimi deb u imtihonga tayyorlangim ham kelmay qoldi
U imtihonga pul to'lab, topshirib, sertifikatini olsam bo'ladimi yoki xochdi rasmi borligi uchun mumkin emasmi? Javob uchun oldindan raxmat |
74
I
Oynisa Musurmanova
ichidagi "toshini" tozalab
yegan
ayolgina
oilada
"Baxtli ayol" degan buyuk nomga sazovor bo‘ladi, agar
shuishni qila olmasa baxtsizlikka duchor bo‘ladi.
Ota-onangizga o‘zaro oddiy tortishuvgacha yetkazadigan bo‘lsangiz, kuyovga nisbatan ularda shubha,
nafrat, g‘arazli maqsad, bepisandlik paydo bo‘ladi.
Ularning kuyovga nisbatan hurmati yo‘qola boradi.
Shuning uchunSiz kuyov bilan oilangiz a’zolari o‘rtasidagi mehr-muhabbat rishtasini mustahkamlashga, bir-birlari bilan do‘stona aloqalarni bog‘lashga harkat qiling: Kuyovning salbiy xususiyatlarini
emas, balki ijobiy tomonlarini bo‘rttirib ko‘rsating, yaxshi niyatlarini, orzu-istaklarini uning
nomidan
yetkazing. Ota-onangiz holidan
tez-tez
xabar ololmayotgan bo‘lsa, oila yumushlarini ro‘kach
qilib, uning nomidan o‘zingiz boring, bayramlarda sovg‘a-salomlar tashkil eting.
Ota-ona uchun eng katta sovg‘a kuyovning oilaparvarligi, oilani moddiy va ma’naviy boshqarishga
tayyorligi, uddaburonligi, ishbilarmonligi, turli zararli odatlardan uzoqligi, qizlarini hurmat qilishi, tahqirlamasligidir. Uning bu xususiyatlari ota-onangiz oldidagi hurmatini yanada
oshiradi. Kuyovdagi bunday xususiyatlarni yuzaga
olib chiquvchi–Sizsiz.
Kuyov
ham
qaynota-qaynonasining
hurmatini
o‘z ota-onasidek joyiga qo‘ysa, ularning pand-nasihatlariga
quloq tutsa, fikrlarini
inobatga
olsa, moddiy va ma’naviy qo‘llab-quvvatlab tursa,
o‘g‘il sifatida qabul qilinadi.
Ota-onangizning
kuyovga
nisbatan
hurmati,
ishonchi, ijobiy bahosini unga yetkazish ham Sizning vazifangiz hisoblanadi. |
Belarus prezidenti Aleksandr Lukashenko Rossiya prezidenti Vladimir Putin bilan muzokaralar chog‘ida ishonch bildirishicha, ular barcha bahsli masalalar bo‘yicha kelisha oladilar
Bu haqda “Gazeta
ru” xabar berdi
Lukashenkoning qayd etishicha, Rossiya va Belarus haqiqatan ham kelisha oladi
Uning ta’kidlashicha, ayni paytda Rossiyada muzokaralar raundini o‘tkazgan va muammoni biladigan jamoa safarda bo‘lib turibdi
Lukashenko Putinga barcha muammoli masalalarni hal qilishni va eski muammolarni yangi yilga olib o‘tmaslikni taklif qilgan |
ikkita siklik a-va B-D-fruktoza stereoizomerlarni hosil qiladi.
Pentozalar
—
D-riboza
va
D-dezoksiribozalar
ham
ketogek-sozalarga o‘xshab beshta a’zolik siklik «-va B-furanoza halqalarini
hosil qiladi.
Eritmalarda monosaxaridlarning atsiklik
va
siklik shakllari
bir
vaqtning o‘zida bo‘ladi
va o‘zlari bir-biriga aylanish qobiliyatiga
ega. Assimetrik karbon atomining holatiga qarab D yoki L qatorga
taalluqligi ajratiladi. Shu narsani ta’kidlamoq kerakki, odam organizmi monosaxaridlarning faqat D-qatorini hazm qila oladi. Organizmda a-va B-izomerlar bir-biriga o‘ta oladi.
Monosaxaridlarning kimyoviy xususiyatlari
erkin karbonil
va
spirt guruhla-rining xususiyatlariga ham, boshqa barcha gidroksil
guruhlariga nisbatan ancha faol kimyoviy reaksiyalarga kiradigan
glyukozid gidroksilining xususiyatlariga ham bog‘liq bo‘ladi.
Monosaxaridlarning karbonil guruhini ishtirokida oksidlanish va
qaytarilish reaksiyalari sodir bo‘lishi mumkin. Masalan, aldozalar
kislotalik yoki neytral sha-roitda kuchsiz oksidlovchilar bilan oson
oksidlanib, aldon kislotalarini hosil qiladi.
H
1
C=O
COOH
1
1
H-C-OH
H-C-OH
1
1
HO-C-H
01—$ HOH
1
1
H-C-H
H-C-H
H-CH
н– c 8
Oнoн
(вoн
Glyukoza
Glyukon kislota
Shu yo‘l bilan D-glyukozadan D-glyukon kislotasi va D-galak-tozadan D-galaktion kislotasi hosil bo‘ladi. D-glyukon kislotasining
fosforlangan shakli uglevodlar almashinuvining oralik mahsuloti sifatida muhim rol o‘ynaydi. |
Zumrad “Otam o‘tin kesayotibdi”, deb o‘ylab, otasini anchagacha kutibdi
Kech bo‘libdi, otasidan darak bo‘lmabdi
Shamol to‘xtabdi
Qiz o‘rmondagi chuchmomalarni terib yurib, bexosdan bolta osilgan daraxt tagiga borib qolibdi
Qarasa, otasi yo‘q emish |
Assalomu alaykum!
Bugun saytimiz mushtariylari e'tiboriga yangi tarjima kitob - kitobini taqdim etmoqchiman.
Kitobda zamonaviy ilm-fandagi dolzarb 50 ta eng muhim nazariya haqida so'z boradi. Har bir nazariya haqida, uning qisqacha mohiyatini tashkil qiluvchi izohlar, u bilan bog'liq olimlarning ilmiy ishlari, hamda, hazilomuz tarzdagi jumlalar keltirilgan. Nazariyalar fundamental fanlar, tibbiyot, psixologiya, axborotlashtirish masalalari singari yo'nalishlarga taqsimlab keltirilgan hamda, har bir bobda, ushbu yo'nalish bo'yicha katta ilmiy ishlarni amalga oshirgan olimlar haqida ham ma'lumotlar keltirilgan.
Ushbu kitob, ilm-fanga qiziquvchan kishilarni hozirdagi dolzarb bo'lgan juda g‘aroyib, ta'bir joiz bo'lsa, aql bovar qilmas, lekin, o‘ta muhim nazariyalar bilan tanishtirishni maqsad qilgan. Kitobda ilmiy nazariyalarga oid 50 ta eng muhim va eng qiziqarli ma'lumotlar haqida 3 daqiqadan, lo‘nda-lo‘nda tarzda hikoya qilinadi. Mavzuni yoritishning ushbu formati, mutolaachi uchun, bayon qilingan ilmiy fenomenni tushunishda qo‘l keladi degan umiddamiz.
Diqqat! Kitobxonlardan kitob haqidagi mulohazalarni va xatolarimiz ko‘rsatilgan konstruktiv-tanqidiy fikrlarni kutib qolamiz.
Muallif: - Pol Parsons muharrirligi ostida, mualliflar guruhi
O‘zbek tiliga www.Orbita.Uz sayti tarjimasi
Tematik yo‘nalishi: Ilmiy ommabop adabiyotlar, nazariyalar
Tarixi: www.Orbita.Uz elektron kutubxonasii, 2020 yil.
Orbita.Uz taqdim etayotgan elektron nusxa: .pdf formatidagi, kompyuterda terilgan.
Grafikasi: O‘zbek tili lotin alifbosida. |
emizuvchilar, o‘limtiklar b-n oziq-lanadi. Hayotining ko‘p qismini suvda o‘tkazadi. Urg‘ochisi 40 tagacha
tuxum qo‘yadi. G. odam uchun hech qanday xavf tugdirmaydi. Noyob tur sifatida Xalqaro Qizil kitobga
kiritilgan. GAVR — Fransiyadagi shahar, Sena da-ryosi Sena qo‘ltiqchasiga (La-Mansh bo‘g‘ozi) quyiladigan
joyda. Aholisi 196 ming kishi (1990). Yirik port, Parijning avanporti: Chetga chiqari-ladigan
yuklarning 70—80% neft. Gavan yaxshi jihozlangan. Kemasozlik, mashinasozlik, kimyo, sement, ip gazlama, oziq-ovqat sanoati, rangli metallurgiya, neft tozalash qorxonalari bor. G. orqali chetga neft,
paxta, kofe, shakar-qand chiqariladi. Okeanografiya in-ti, shahar yaqinidagi cher-kovda (11—14-a.lar) o‘rta
asr haykal-taroshligi va arxeologiya muzeyi bor. G. 1517 y.da baliqchilar shaharchasi o‘rnida barpo etilgan.
17—18-a.larga oid me’moriy yodgorliklar saklangan. |
116
Asos’hoi dinamika
Quvvaye, ki hangomi harakati ҷism ba sarosari boloy ҷismi
digar paydo shuda, ba muqobili harakat ravona gardidaast,
quvvayi soish menomand.
Soish yagon xel harakatro ba vuҷud nameorad. Lekin
savole paydo meshavad, ki charo on quvva nomida meshavad?
Sabab in ast, ki quvvayi soish harakatro sust mekunad. A»
in mebaroyad, ki quvva faqat harakatro ba vuҷud naovarda,
onro mumkin ast sust xam gardonad. Baroi kitobhoi
bolorimiz guzoshtashudaro pesh burdan bo quvva ta’sir
rasonda, quvvayi soishro barham dodanamon lozim ast. Ba
avtomobil tormoz doda shavad, on zud meistad. Intiqoli
tasmagӣ ham ba tufayli soish shkivhoro charx mezanonad
(rasmi 104).
Omili yakumi hosil shudani quvvayi soish nohamvor budani
sathi ҷismhoi ba hamdigar rasanda meboshad.
Hatto dar sathi ҷismhoi xele sufta ham
nohamvoriho
va
chuqurchaho
mavҷudand.
Sathi
ҷismhoi hamvor ba vositayi purbin dida shavad,
gunogun budani dag‘arbug‘urii onho muayyan megardad
(rasmi 105).
Hangomi yak ҷism ba sathi ҷismi digar lag‘jidan
yo gelidan in dag‘arbug‘uriho ba hamdigar soish
xo‘rda, quvvayi ba harakat moneashavandaro ba vuҷud
meorad.
Sababi duvvumi hosil shudani soish in quvvayi ba
hamdigar ta’sirrasonii molekulahoi sathi ҷism, ki ba
yakdigar rasida meistand.
Agar sathi ҷismho xo‘b sufta gardida boshad, hangomi ba yakdigar
rasidani ҷismho molekulahoi sathi on ba yakdigar xele nazdik
meshavand. Dar in holat quvvahoi ҷoziba dar bayni molekulahoi
ҷismi ba yakdigar rasanda ehsosshavanda meboshad.
Hodisai ba yakdigar soishxo‘rii ҷismhoro base nav’ ҷudo kardan
mumkin ast: soishi oromish, soishi lag‘jish va soishi g‘elish.
Rasmi 104. Dar
shkiv namoyon
shudani soish
Rasmi 105. Dar
lupa namoyon-shavii sathi
ҷismhoi gunogun |
41
Quyidan chegaralangan funksiya. Agar shunday M haqiqiy soni mavjud
bo‘lib, barcha xX sonlari uchun f(x)≥M tengsizlik bajarilsa, f funksiya X
to‘plamda quyidan chegaralangan deyiladi. Masalan, y=x2 funksiya (-; +)
oraliqda quyidan chegaralangan funksiyadir, chunki barcha x(-;+) sonlari
uchun y(x)=x2≥0 tengsizlik bajariladi.
Quyidan chegaralanmagan funksiya. Agar ixtiyoriy M haqiqiy soni uchun
shunday bir xX son topilib, f(x)<M tengsizlik bajarilsa, f funksiya X to‘plamda
quyidan chegaralanmagan deyiladi.
-R-
Ratsional ko‘rsatkichli daraja. a>0, mZ va nN bo‘lsa,
nma
soni a
ning
nm
r
ratsional ko‘rsatkichli darajasi deb ataladi, ya’ni
nm
nm
r
a
a
a
. Xususan,
n
na
a
1
Ratsional son. nm ko‘rinishida yozish mumkin bo‘lgan har qanday son
ratsional son deb ataladi, bunda
.
,
N
n
Z
m
ratsionalr sonlar to‘plamini Q bilan
belgilanadi.
Ratsional va irratsional algebraik ifoda. Agar algebraik ifodada sonlar va
harflarning ildiz ishoralari qatnashmasa, u rational algebraik ifoda, ildiz ishoralari
qatnashsa irratsional algebraik ifoda deyiladi.
Butun algebraik ifoda. Agar ratsional ifodada harfli lfodaga bo‘lish amali
qatnashmasa, u butun algebraik ifoda deyiladi. Misol: 6b-3a + dc
-S-
Simmetrik ko‘phad. Agar P(x,y,...,z) ko‘phad tarkibidagi harflarning har
qanday o‘rin almashtirilishida unga aynan teng ko‘phad hosil bo‘lsa, P ko‘phad
simmetrik
ko‘phad
deyiladi.
Simmetrik
ko‘phadda
qo‘shiluvchilar
o‘rin |
- pri sravnitel’nom analize biokinematiki dvigatel’unix deystviy v
podvijnyux igrax i bokse obnarujeno sootvetstviye trayektorii dvijeniy
plechevogo poyasa v etix dvux vidax deyatelenosti.
-
v protsesse v!polneniya udarov
v boyevoy obstanovke
v aktivnuyu
rabot-u vklyuchayutsya mBpitsi stopi, trexglavaya mipshi goleni i dvuglavaya
mvipsa bedra takje, kak v podvijnoy igre pri v’Bsholneniyi tolchkov’x
dvijeniy plechom zadeystvovan’g moy stop’, trexglavaya mBishs’i g‘oleni
i dvuglavaya mvshsha bedra.
-trayektoriya dvijeniy plechom vo vremya vipolneniya podviji’g‘x igr
sovpadayet s trayektoriyey dvijeniy pri
v’sholnenii pryam’g‘xx i bokov’x
udarov v bokse.
5.
Opredeleni
velichina
i
intensivnostv
podvijn’ix
igr,
primenyayemyux v dvigatelBnoy podgotovke yun’gx boksyorov:
-pri razvitii skorostno-silov’x kachestv CHSS sostavlyayet: do igr’i -
112:8,12 ud)min, vo vremya igr’g -18010,2 udumin, posle otd’xa v 50-60 s.
-11849,12 udo‘min;
- prodoljitelvnost igr’ —12-14 s.,
- povtoreniye igr’q: u yun’x boksyorov 11-12 let -2-3 raza, 13 let –3-4
raza.
b
6. Na osnovanii razrabotannoy metodiki podvijn’ge igri vklyuchenv
v kajd’ge vid’ podgotovki i sostavili ot obshego vremeni, otvedennogo na
obshuyu
fizicheskuyu
podgotovku
—
21,8796,
spetsialvnuyu
fizicheskuyu
podgotovku -8,3390, texnicheskuyu -17,3376.
7.
Effektivnostv
podvijnix
igr,
vnedrennix
v
uchebno-trenirovochniy protsess
dlya razvitiya dvigatel’noy podgotovki
YUNB’GX
boksyorov, opredelena putem pedagogicheskogo eksperimenta:
-
u
yunix
boksyorov
11-13
let
eksperimentalvnoy
gruppim
po
fizicheskim kachestvam vyuyavlen prirost pokazateley:
- lovkosti —v srednem na 11,8-13,596, skorostno-silovix kachestv –v
srednem na 15-1796, gibkosti —v srednem na 18,5-23,896, vinoslivosti –v
srednem Ha 14-1690;
-
sila
bokovogo
udara
pravoy
u
yunshx
boksyorov
11
let
eksperimental’noy gruppiii
uvelichilasB
na
5,85
kg,
t.ye.
v’trosla
na
32,2397,. Etot pokazatel’ v kontrol’noy gruppe sostavil 1,76 kg, t.ye. 9,59;
- godovoy prirost pokazatelya kolichestvo udarov B techeniye 8 sekund-u
yunmkx boksyorov 11 let sostavil v eksperimental’noy gruppe 51,6896, av
kontrol’noy –30,5590 (pri r=0,001).
- nav’ki vrsholneniya texniki zatsitnix deystviy S pomoshByu nog u
yunix boksyorov 12 let otsenenk v eksperimental’noy gruppe na: kotlichno)
-
3796,
kxoroshoz-40
926,
kudovletvoritelBno)
-
1696,
kneudovletvo-ritelBnoz
–
790,
a
v kontrol’noy
- sootvetstvenno kotlichno)
-
1396,
45 |
6
Homilador bo'lish uchun jinsiy aloqani
Bosh sahifa
Eng ko'p o'qilganlar |
Tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirishning muhim shakllaridan biri
imdorlik (aksionerlik) jamiyatlaridir. Aksiya chiqarish va uni erkin
lashtirish hissadorlik munosabatlarning muhim tomonlaridan birini
hkil qiladi.
Aksiya—bu uning egasi hissadorlik jamiyati kapitaliga o‘zining
a’lum
hissasini
qo‘shganligiga
va
uning
foydasidan
divident
jaklida
daromad
olish
huquqi
borligiga
guvohlik
beruvchi
yimmatli qog‘ ’ozdir. Bundan tashqari, aksiya korxonani boshqarishda |
X-U
asrning ikkinchi yarmidan ko‘pgina gumanistlar o‘zlari yaratgan
falsafiy g‘oyalarni turli yo‘llar orqali xristianlik bilan yarashtirishga
intilganlar. Ular ba’zida palalar xizmatida ham bo‘lishgan, jumladan
Salyutati
va
Brunilar
ma’lum
muddat
papa kuriyasida kotiblik
qilishgan. Papa teorakratiyasiga qarshi qat’iy hujum qilib, tanqidi
uchun inkvizatsiya sudiga tortilgan Lorenso Valla hayoti so‘ngida Rimda
cherkov kanonigi lavozimini egallagan.
Gumanizmga xos ziddiyat inson haqida yaratilgan ideal tasavvurlarga
qarshi
o‘laroq,
individualizmning
eng
salbiy jihatlarini
oqlashga
intilishdir. Ular insonlar faoliyatining harakatlantiruvchi kuchlari
deb,
ma’lum
shaxsning
hatto
jamiyat
manfaatlariga
qarshi
holdagi
qiziqishlarini ko‘rsatishgan. Xususan, Brachcholini jamiyatda insonlar
orasidagi
o‘zaro
munosabatlarni,
erkin
individiumning
o‘z
qiziqishlarini jamiyatdan yuqori qo‘yishi muammolariki tanqid qilgan.
Podjo
o‘z
"Dialoglari"da
"faqat
avom,
faqat
oddiy
xalq
sizning
qonunlaringiz
uchun,
faqat
shu
xildagi
kishilar
uchun
qonun
ishlaydi... Kuchli odamlar qonunni buzadilar, chetlab o‘tadilar, demak bu
qonunlar
zaiflar,
yollanma
xizmatchilar,
hunarmandlar,
mulksizlar,
umuman
olganda
oddiy
odamlar
uchun
tuzilgan... Amalda
xotirada
saqlashga
arzigulik
barcha
ulug‘
ishlar
qonunsizlik,
zo‘ravonlik
va
qonunlarni buzish orqali qilingan" deydi.
Shunga qaramasdan, gumanizmning ijobiy ahamiyati nihoyatda katta.
Tabiiyki, gumanizga yaxlit oqim sifatida yondashishimiz noo‘rin. unda
ko‘plab, bir-biridan farq qiladigan mo‘tadil yoki keskin xususiyatilarga
ega oqimlar bo‘lgan.
Tasviriy
san’at.
Agar
o‘rta
asrlar
madaniyatida
tasviriy
san’atning
asosini
allegoriyalar
va
ramzlar
tashkil
etgan
bo‘lsa,
Uyg‘onish
davri
san’ati
o‘z
faoliyatining
boshlang‘ich
bosqichidan
realizmga intilgan. Inson o‘zining butun murakkabligi bilan rassomlar
" diqqat
markazida
turgan,
uning
jismoniy
va
ma’naviy
go‘zalligi,
yetukligini tasvirlash san’atning asosiy vazifasiga aylangan.
O‘rta asr rassomlari inson tanasini gunoh ramzi hisoblab, uni
kiyimlarga burkab, horigan va nimjon etib tasvirlashsa, Uyg‘onish davri
musavvirlari inson tanasining go‘zalligani, antik davrdagi singari real
tasvirlashga intilganlar.
O‘rta asrlar rassomlari tabiatni tasvirlashga e’tibor qaratmagan
bo‘lsa,
Uyg‘onish
davri
rassomlari
insonni
o‘rab
turgan
dunyoning
go‘zalligini zavq bilan tasvirlaganlar. Rassomlar ijodida dastlabki
peyzajlar
XTU-X-U
asrlarda
paydo
bo‘ladi.
Bu
dastlab
tasvirda
ikkilamchi
vosita sifatida xizmat qilsa, keyinchaliku tasvirlangan
insonlarning o‘ziga xos xususiyatlarini ochib berish uchun xizmat qilgan.
Nihoyat, peyzaj xam tasviriy san’atning alohida sohasiga aylanadi. |
Qancha oqqa bo’yasang qarg’a
(Tashriflar: umumiy 572, bugungi 1)
Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf
A’zam O’ktam xotirasi
O'xshash maqolalar |
O‘zbekiston
bilan
Belarus
Respublikasi
o‘rtasidagi
davlatlararo
aloqalar 1991-yil 6 noyabrda o‘rnatilgan. Bunda davlatlararo munosabatlarning asoslari to‘g‘risida shartnoma imzolangan.
Ikki davlat o‘rtasidagi
aloqalar o‘zaro hurmat, tenglik va manfaatdorlik asosida tashkil etilgan.
O‘zbekiston bilan Moldova Respublikasi o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar
1995-yil 30-31-martda Prezident Islom Karimovning respublikaga rasmiy
safari
bilan
o‘rnatildi.
O‘zbekiston
va
Moldova
o‘rtasida
hamkorlik
to‘g‘risida shartnoma imzolandi. O‘zbekiston Moldovadan shakar,
dori-darmon,
qishloq
xo‘jalik
texnikasi,
elektrotexnika
asbob-uskunalari,
sug‘orish uskunalari olib keladi. Moldovaga paxta, kimyoviy tola, qattiq
metallar eksport qilinadi.
1995-yil 5-sentabrda Gruziya davlat rahbari Eduard Shevarnadzening
rasmiy tashrifi bilan ikki davlat o‘rtasidagi rasmiy aloqalar qayta tiklandi.
O‘zbekiston Prezidenti Islom Karimovning 1996-yil may oyida Gruziyaga
rasmiy tashrifi bilan o‘zaro hamkorlik aloqalari yanada kengaytirildi. Islom
Karimovning safari chog‘ida xalqaro Transkavkaz yo‘li, uning Gruziyadan
o‘tadigan qismini barpo etish, Gruziyaning Poti bandargohi imkoniyatlaridan
O‘zbekiston
yuklarini
tashishda
foydalanish
masalalari
bo‘yicha
ahdlashib olindi.
O‘zbekiston qardosh Ozarboyjon Respublikasi bilan aloqalarni yo‘lga
qo‘yishga
katta
e’tibor
beradi.
1996-yil
27-may
kuni
Islom
Karimov
boshchiligida O‘zbekiston davlat delegatsiyasi Ozarbayjonda bo‘ldi. Ikki davlat
Prezidentlari O‘zbekiston bilan Ozarbayjon o‘rtasida do‘stlik va hamkorlik
to‘g‘risida shartnoma imzoladilar. O‘zaro hamkorlik aloqalarini yo‘lga qo‘yishda
Transkavkaz yo‘lini barpo etishga katta e’tibor berildi. Ozarbayjon tomoni
yo‘lning o‘z hududidan o‘tadigan qismini shakllantirishi, O‘zbekiston yuklarini
Ozarbayjon hududi orqali Yevropa tomon chiqarish, Ozarbayjon bandargohlarini
ta’mirlash masalalari to‘g‘risida kelishib oldilar.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning 1995-yil 6-8-iyun kunlarda Latviya Respublikasiga tashrifi bilan ikki davlat o‘rtasida
rasmiy aloqalar o‘rnatildi. O‘zaro hamkorlik aloqalari natijasida Latviyadan
elektr mashmalari, uskunalar va ularning ehtiyot qismlari, efir moyi, qora
metall import qilinadi. Latviyaga rangli metallar,
ipak, paxta va boshqa
mahsulotlar eksport qilinadi.
Prezident.
Islom
Karimov
1995 yil
iyun
oyida
Boltiqbo‘yi
davlatlaridan biri Litvaga tashrif buyurdi. Ikki davlat o‘rtasida hamkorlik
aloqalari o‘rnatildi. Litvadan O‘zbekistonga elektr uskunalar va ularning
ehtiyot qismlari, sut va sut mahsulotlari, mebel sanoati mahsulotlari import
qilinadi.
Litva
O‘zbekistondan
paxta,
neft,
rangli
metallar
kabi
mahsulotlarni eksport qiladi.
269
Markaziy Osiyo davlatlari bilan hamkorlik aloqalari. O‘zbekiston
qo‘shni
davlatlar
bilan
teng
huquqli
va
o‘zaro
manfaatli
hamkorlik
aloqalarini rivojlantirishga katta e’tibor berib kelgan. Bunday aloqalar bir
tomonlama va ko‘ptomonlama shaklda olib boriladi. Ko‘ptomonlama
aloqalar 1993-yil Markaziy Osiyo davlat rahbarlarining Almatida bo‘lib
o‘tgan
uchrashuvidan
so‘ng
Markaziy
Osiyo
hamdo‘stligi
tashkil
etilganidan keyin dinamik asosda rivojlandi.
Hamdo‘stlikka
a’zo
davlatlar
milliy
mudofaa,
ilmiy
texnika
taraqqiyoti yutuqlari va aloqa vositalari, yangi texnologiyalar, tranzit yuk
tashish, tabiiy ofatlarga qarshi birgalikda kurashish, ekologiya muammolarini
bartaraf
etishda
hamkorlik
qilish
va
boshqa
sohalarda
bitimlar
imzoladilar.
1994 yil 10 yanvarda Qozog‘iston Prezidenti Nursulton Nazarboyev-ning O‘zbekistonga tashrifi davomida har ikki davlat rahbarlari tomonidan
«Yagona iqtisodiy hudud» barpo etish to‘g‘risidagi shartnoma imzolandi.
Shartnomada davlatlar o‘rtasida tovarlar, xizmatlar, sarmoyalar va ishchi
kuchlarining erkin o‘tib turishini nazarda tutuvchi hamda o‘zaro kelishilgan
kredit, hisob-kitob, budjet, soliq, narx, boj va valuta siyosatini ta’minlovchi
yagona iqtisodiy makon tashkil etishga kelishib olindi. Mazkur shartnomaga
Qirg‘iziston keyinchalik Tojikiston ham qo‘shildi.
1994 yil Almati kengashida O‘zbekiston, Qozog‘iston, Qirg‘iziston
prezidentlari
Markaziy
Osiyo
hamdo‘stligi
tashkilotining
Davlatlararo
Kengashi hamda uning doimiy ijroiya tashkiloti, Bosh vazirlar kengashi,
Tashqi ishlar vazirligi, Mudofaa vazirligi kengashlari ta’sis etildi.
Tashkilot
a’zolari
iqtisodiy
mtegratsiyani
yanada
kengaytirish
maqsadida mintaqaviy ahamiyatga ega loyihalar dasturlarni qabul qildilar.
Tashkilot doirasida 53 ta loyiha ishlab chiqildi va ularni amalga oshirish
uchun
sarmoyalar
ajratildi.
Loyihalarning
bajarilishi
mamlakatlar
o‘rtasidagi hamkorlik doirasini kengaytirdi. Shu bois 2001-yil 28-dekabr
kuni
Toshkentda MOIH
davlat
boshliqlarining
navbatdagi
kengashida
tashkilotning faoliyatini to‘xtatishga qaror qilindi. Prezident Islom Karimovning
taklifi
bilan
Markaziy
Osiyo
iqtisodiy
hamjamiyati
negzida
Markaziy Osiyo Hamkorlik tashkilotini tuzishga kelishib olindi. 2002-yil
Almati shahrida Markaziy Osiyo
davlatlari rahbarlarining uchrashuvida
prezidentlar Markaziy Osiyo Hamkorlik tashkilotini ta’sis etish to‘g‘risida
shartnomani imzoladilar. Tashkilot iqtisodiy masalalar bilan birga siyosiy-ijtimoiy,
madaniy,
texnikaviy
va
boshqa
aloqa
turlarini
kengaytirish
masalalari bilan shug‘ullanadigan bo‘ldi.
O‘zbekiston MOH doirasida Qozog‘iston bilan ko‘ptomonlama va
davlat rahbarlarining
ikkitomonlama uchrashuvlari
shaklida hamkorlik
270 |
(")
tengcizlikning
3 ni olib, (") ga qyycak,
Demak
(1)
ni
xam
2
—00 «x «10gz3
va
I
bo‘ladi. Demak,
3" fynksiya monoton o‘cyvchi
2
T
bo‘ladi.
.
255 x= 400 ko‘pishida
bu ADABIYOTLAP:
e yazmki. Koncpekt
Algopitm’t i algopitmichecki
o
1. Malmshko B.B.
006.
MGY, 68c., 2
Hayka,
ashkentckogo filiala
. M.,
leksiy dlya ctydentov T
a pitmm i pekypcivnie fynksii
2.
Mal’sev
A.I. Algopi
1968.
91 |
—Bo‘lmasam-chi) Ba’zi narsalar yodimdan ko‘tarilib ketgan ekan,
endi esimga tushyapti.
—Jonbuvi, aytib bering,— yolbordi Rihsivoy.—Evaziga algebradan olgan «uch»imni ertaga «besh»ga to‘g‘rilab kelaman.
—Unday bo‘lsa mayli, tishimni kavagida asrab yurgan bitta
gapim bor, o‘shani aytib bera qolay.
Doim shunday derdi Mastura
xola, shunday
derdi-yu,
baribir
Rihsivoy ko‘p marta eshitgan voqeani qaytarardi. Ammo har gal boshqacharoq qilib, yangi tafsilotlar bilan to‘latar edi.
Mastura xola piyoladagi sovib qolgan choydan bitta ho‘plab, tomb-g‘ini
ho‘lladi.
Rihsivoy
qiziq
voqeani. eshitishga shaylanib chordona
qurib o‘tirdi.
—Shu desang, sening onangdan o‘tadigan dovdir, sening adangdan
o‘tadigan maynavoz yo‘q edi bu dunyoda,
—Mastura xola iljayib nabirasiga qaradi.
Rihsivoy
ham
og‘zi qulog‘iga yetgudek bo‘lib zavq bilan iljaydi.
—Ha, ikkalovi ham g‘irt jinni edi.
Bu gal kampir ham, nabira ham
oldingidan ham ko‘proq jilmayishdi. Chunki Mastura xola «jinni» so‘zini-kkamsitib emas, maqtash
va erkalash ma’nosida ishlatayotgani sezilib turardi.
—Sening tug‘ilgan kuning bo‘lishi kerak edi.. Bir yoshga to‘lganding.
Bu kunni
kutaverib er-u
xotinni sochi
oqarib ketdi,
desam
lof bo‘lmaydi.
Seni
katta bo‘lishingni oylab emas, kunlab, soatlab
hisoblashishardi. Ikkalovi
kun-u
tun
sening atrofingda
girgitton.
Haftada bir marta bo‘yingni o‘lchashadi, tarozuda tortishadi, bittasi
ikkita oyog‘ingdan, bittasi ikkita qo‘lingdan ushlab pizkul’tura qildirishadi, kunda ikki mahal cho‘miltirishadi. Xullas, sen ularga bola
emas, o‘yinchoq eding. Ha, onangni topgani kitob edi. Kitob o‘qib ovqat
qilardi,
kitobga
qarab
kir
yuvardi,
kitobga
qarab
kiyim
bichardi,
kitobga
qarab
bola
boqardi. Hammasiga
ko‘nardim,
lekin
kitobdan
o‘rganib bola boqishiga chidolmasdim. Mayli kitobda aytganidek
kiyim tik, ovqatingni pishir, ammo bolani mayib qilib qo‘yishlaringga
yo‘l qo‘ymayman, deb g‘alva ko‘tardim. Yo‘q, kitobda yozilganiga qarshi
emasdim, tez-tez yuvib-tarash, vaqtida ovqatini berib, vaqtida uxlatish kerak deganlari juda to‘g‘ri. Ammo yaxshi nasihatining ichida bitta ahmoqchilik ham bor edi. Davlat qurib qo‘ygan hovuz bo‘lar ekan...
—Basseyn,—dedi Rihsivoy.
—Ha, o‘sha hovuzning chuqurligi odam bo‘yi kelarkan. Bir oylik,
ikki oylik, olti oylik chaqaloqlarni oborib o‘sha hovuzga tashlashar-
.kan. Bola suvning tagida bir-ikki minut qolib ketar ekan. Bola yoshligida suvga o‘rgansa, katta bo‘lganda hammani dog‘da qoldiradigan suzuvchi chiqarmish. Seni o‘sha hovuzga obormoqchi bo‘lishdi. Shuni eshitdim-u, oyoq-qo‘llarim bo‘shashib, adoyi tamom bo‘ldim. Jon holatda senga yopishdim. O‘laman sattor», cho‘ktiradigan bo‘lsalaring nabiram bilan birga meni ham cho‘ktirlaringa deb dod-voy ko‘tardim. Ha,
quloq
solishmas ekan-a! Er-xotin atrofimda parvona bo‘lib kqo‘rqmang, oyi,
mayli, hovuzga obormaymiz, o‘zingizni bosingoga tushib qolishdi. Men
ham darrov yumshay qoldim, ko‘nglim
bo‘sh-da)
Sal kattaroq bo‘lsin,
suzishni o‘rganish qochmas. Mana, eshigimizning tagida ariq oqadi, mahallaning bolalari kunbo‘yi itbaliqdek suzishgani-suzishgan, sayozgina, tizzadan keladi, o‘shalarga qo‘shilib o‘rganib olar suzishni»,
dedim. Gapimni eshitib endi er-u xotinning tepa sochi tikka bo‘lib ketdi. Ariq suvi iflos, loyqa, kasalning ini-ku, deb ko‘nishmadi. «Hoy,
hoy, to‘xtanglar, bo‘lmasa o‘zim Xadradagi pantanga oboraman. Qachon
o‘tmay bolalar ichida cho‘milib yurishadi. Senlarning hovuzingdan o‘lsa o‘ligi ortiq, uni ham davlat qurgan», dedim. Mot bo‘lganidan ikka-lovi kulib yubordi. Shunaqa qilib aldamasam, ikkita jinni bir bo‘lib seni hovuzda cho‘ktirib yuborishlari ham hech gap emas edi.
Mastura xola choydan ho‘plab nafas rostladi.
—Bir kun qarasam, adang yana boshqa hunar chiqaribdi. Tovba de-F. MUSAJONOV f BIR QULTUM BULOQ SUVI F QISSA
89 |
Suratda: Farg‘ona shahridagi “Neftchi” professional futbol klubi tasarrufidagi bolalar va o‘smirlar futbol maktabi o‘quvchilari mashg‘ulot paytida. Muqimjon Qodirov (O‘zA) olgan surat
Prezidentimizning shu yil 19 yanvarda qabul qilingan “2011-2013 yillarda respublikada futbolni rivojlantirish va moddiy-texnik bazasini mustahkamlash bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi qarori millionlarning sevimli o‘yini – futbolni yanada kengroq ommalashtirishda muhim dasturilamal bo‘lmoqda.
Farg‘ona shahridagi “Neftchi” professional futbol klubi tasarrufidagi bolalar va o‘smirlar futbol maktabida kapital qurilish – ta’mirlash ishlari yakunlanib, yosh sportchilar uchun zamonaviy shart-sharoit yaratildi. Futbol maydoniga xalqaro talablarga javob beradigan sun’iy maysa qoplamasi yotqizildi. Yuvinish xonalari, qo‘shimcha futbol maydonchalari va trenajyor zali barpo etildi. 600 o‘rinli stadion yangicha ko‘rinish kasb etdi.
Suratda: Futbol maktabi o‘quvchisi Rustam Abduhamidov. Muqimjon Qodirov (O‘zA) olgan surat
Qobiliyatli yoshlarni aniqlash hamda ularda professional mahorat va ko‘nikmani shakllantirish, milliy futbolimiz rivojiga hissa qo‘shish maqsadlariga xizmat qilayotgan ushbu maktabda 420 o‘quvchiga 12 nafar tajribali murabbiy saboq bermoqda. |
timi» saylov
qonunchiligiga
ko‘ra, saylov kuni
o‘z yashash joyida
bo‘lmaydigan sayl
kunida bo‘la olmasligi
sabablari ko‘rsatilgan
ariza asosida uchastka say-jaat qiladi hamda saylov
ov komissiyasiga muro-muhim mezoni
lovchi muddatidan
byulletenini olib, ovoz
hisoblanadi.
oldin ovoz berishi
berishni amalga oshi-mumkin.
radi.
x
TRA
U
»
Muddatidan oldin ovoz berish "U
«I»
–hX
saylovga o‘n kun qolganida
boshlanadi.
aj
USK RAISI VA
(S Muddatidan oldin ovoz berish B
A’ZOLARI
saylovga uch kun qolganida
Muddatidan oldin ovoz
31
tugallanadi.
SHU
berish qachon boshlanishi
xa
o
va tugallanishini har
Muddatidan oldin ovoz berish-doim yodda tuting.
ni o‘tkazish vaqti okrug saylov komissiyasi tomonidan belgilanadi va
saylovchilarning, kuzatuvchilarning,
B
Va
ommaviy axborot vositalari vakillarining e’tiboriga "TARIM,
N
83 |
140
K5-ONV nasosining texnik xarakteristikasi
Suyuqlik uzatish, m3/soat
0,25
Bosim, MPa
16
Kolen val aylanish chastotasi,
3,84
Mahsulot harorati, 0S
60-80
Plunjerlar soni
3
Plunjer qadami, mm
40
Belgilangan quvvat, Vt
2,2
Gabarit o‘lchamlari, mm
845x510x?90
Massa, kg
360
78-rasm. Yuqori bosimli nasos. |
Ochig‘i shuki, izzat-nafsini baland tutish-u boshqalarni kamsitishga ishqiboz. Yoshligidan saroy hayotiga
aralashib, o‘zini kelasi kun uchun yaxshigina hozirlagan
va hatto tegirmondan ham butun chiqish hadisini egallagan. Ulg‘aygani sayin hush-fikrini toj-u taxt jazavasi
egallaydi, oxir-oqibat
Sulton Mug‘iysuddin Ahmad ibn
Shayx Uvays bilan it-mushuk bo‘la boradi. Diyonat-u idrok ahlidan sanalgan Shayx Uvays qarilik ostonasida
davlat jilovini to‘ng‘ich o‘g‘li, valiahdi Jaloludlin
Husayn ilkiga tutqazganda, o‘lardek ranjib, hasad otashida qovriladi. Padari omonatini topshirgach, ko‘p o‘tmay
ajdarhodek tashlanib, akasini tiriklik bog‘idan surib
tashlaydi...
Sohibqiron munaqqash taxtda cho‘kib, xatni sinchiklab qayta o‘qirkan, a’zoyi badani bilinar-bilinmas tit-ranar, ruhini bir
g‘ubor chulg‘ab borar edi. Devanbegi-ni chorlab, mehmon ko‘nglini xushlashni buyurgach, mavlono Ahmadni esladi. Va’daga ko‘ra, xos munajjim
ana-mana qarorgohda hozir bo‘lishi, qutli kunni e’lon
qilib, safarni boshlash uchun oq fotiha berishi lozim.
Sohibqiron, ora-chorada turli ikir-chikir yumushlar
bilan mashg‘ul bo‘lganini aytmasa, uzzu-kun asabiylashib,
ichi tirnalib yo‘l qaradi. Allomai zamon tag‘in lafzini
buzdi. Endi bunisiga chidashi mahol: ne qilarini bilmay, tutab-tutamay yonar, oh cheksa tomirlari o‘qlog‘idek
bo‘rtar edi. Oshig‘ich yo‘llagan chopari xuftonda ikki qo‘lini burniga tiqib quruq qaytdi. Noiloj ertalab sabri
chidamay, bir nechta xos mulozim bilan birga, Bo‘ri tarxonni lo‘killatdi. Namozi asrdan keyin-u xam eshikdan
bir ahvolda bo‘shashib, aybdorona bosh egib, mo‘ltirab
kirdi. Choli
qurmagur hech qayerdan topilmagan: osmonga
uchganmi, yer qa’riga tushganmi—noma’lum).
Mana, ayozli hut oyoqlab, sabzalar atru bo‘yi bilan
to‘yingan ilim-issiq hamal navbati yetdi hamki, mavlono Ahmad suvga tushgan toshdek nom-u nishonsiz.
Sho‘rlik ajalidan besh kun burun qazosini topdimi
yoki tirik— qorong‘u edi. Hatto yetti tosh naridan xil
3—Asad Dilmurad
33 |
—
—
——=
4 aш
(2 ишини
—
—
-
...
—
———-—
y—
I
k—
—-..
y—
—
—-AA
OAO
ALAN
aA
—————
KYЧ"
й
ич
——
——— ти
a——
— й
1
—чaйишшишин-——— r.—
————
u——K————
= ини
coғиш
—
y—— ITTI imi
si i ATA
iii
a
нo
ичи
9 ти
иa = u—
Yя
—-—
AYALLAR yii
39-rasm. Standart shartnoma namunasi. Oddiy matndan farqi
murakkab formatlashga va aniq
tuzilish normalariga ega.
56
=
-
Jadvallarni
tushunish
jarayonini
o‘tkazishdan
formalarga
o‘tamiz. Biz forma deganda nimani tushunamiz? Hammasi oddiy:
murakkab rasmiylashtiriluvchi anketalar. shartnomalar va boshqa hujjatlar. Sizda: «Bunday izlanishni o‘tkazishning nima keragi
bor, hayotdan misol keltirsa bo‘lmaydimi?» —degan savol tug‘ilishi mumkin. Shartnoma yoki anketaning sizdagi namunasi matnini
o‘zgartirishingiz kerak. uning elektron ko‘rinishisizda yo‘q. Kiritish va rasmiylashtirish uchun vaqt chegaralangan. shuning uchun
tushunish dasturidan foydalanishga to‘g‘ri keladi.
Endi testga namuna qilib standart yo‘llash shartnomasini olamiz.
Sahifani bloklarga avtomatik tarzda belgilashda murakkab jadvalni aniqlashdagi kabi holat yuz beradi. shuning uchun biz sahifani
qo‘l bilan yagona matn blogi deb aniqlaymiz. Buni qilishimizning
sababi, Fine Readerda sahifa uch blokka bo‘linadi. Cuneiform 20110)
da esa u beshta blokka bo‘linadi.
Fine Readerda 50 soniya o‘tgandan keyin tayyor shartnomani
olamiz, Cuneiform 2000 da esa
10 soniya kutamiz. lekin hujjatni
tuzatish kerak bo‘ladi. Masalan. ba’zi nuqtalar vergul deb tushunilgan, raqam (Ne) simvoli o‘rniga boshqa simvollar ishlatilgan va
matnning tushunish aniqligi ham jabr ko‘rgan. Lekin shartnomaning formatlanishi ikkala dasturda ham aniq saqlangan.
127 |
Sh
10 iyun
Bu oqshom soatlarida bir qancha mehmonlarimiz bilan birga bog‘da,
ochiq havoda o‘tirardik. Bir mahal so‘z musiqaga borib taqaldi. Yaqin
do‘stlarimizdan biri, nafaqadagi mutasarrif:
—Yangi «saringizni qachon eshitamiz, Kanonbey? – leb qoldi.
–Taxminimcha, shu qish, –leya javob berdim.
— Naqalar a’lo... Yana umid qilamanki, dunyoda shov-shuv bo‘ladi.
Asaringizdan mamnunmisiz?
—Juda yomon bo‘lmasa kerak, nazarimda...
–Bu oqshom mehmoningizmiz... Bizni shunchalik izzat-ikrom qilayotganingiz uchun rahmat. Endi, bizga lutfan o‘zingiz yoqtirgan parchalardan birini chalib berolmaysizmi?
Bu qari mugasarrif idora ishlaridan ham ko‘proq san’atni tushunadigan bir kishi edi. Qo‘lidan qugulolmasligimni sezib turardim...
—Amringizni ado etmak uchun bir necha haftalik muhlat so‘rayman... Asarim hali ancha tarqoq... Qo‘rqamanki, shu holda sizga ko‘rsatadigan ilk ta’siri... men uchun ilk ta’sir muhim ahamiyatga ega...
Mutasarrif kulib so‘zimni bo‘ldi:
—Bu qish taqdim etilish ehtimoliga qattiq ishonastganingiz
asar, bir fikr beradigan darajada yaralgan, albatta.... Men bor-yo‘g‘i
kichik parcha istayapman..
Men javob topolmay sukut saqlar edim. Mutasarrif bu safar
Jovidonga o‘girildi:
–Haqqim yo‘qmi, afandim... Har holdasiz ham shafoat qilib yuborsangiz... Kanonbeyning bu yangi asarini qanday deb topyapsiz? Ikki
yildan beri ishlanayotgan bir asar ekanligiga qaraganda mukammal
bo‘lsa kerak, shunday emasmi, afandim?
Jovidon lablarining uchi bilan javob berdi:
—Go‘zal, afandim...
–Nega bunchalik sekin so‘zlayapsiz2
Zavjam ikkimiz bir-birimizga qarashib oldik. Jovidon yarim ginali, yarim mahzun, hatto biroz istehzoli bir tabassum bilan dediki:
–Ko‘rib turibsanki, asarni ko‘p yashirolmaymiz, sho‘rlik Ka-nonchigim...
So‘ngra mehmonga o‘girildi:
—Kanon asarning hali ko‘p tarqoqligini so‘yladi... Ammo men
haqiqatni e’tirof qilishga majburman... Ya’ni sho‘ring qurg‘ur shoh-asar shunday tarqoqki, hali bir parcha kuyi ham notaga o‘tmagan...
Mehmonlar kulisha-kulisha turli taajjub nidolari chiqara
boshlashdi.
Qizarganimni his etib, starlicha jur’at va harorat ila:
182 |
Ukraina prezidenti Pyotr Poroshenko Latviya prezidenti bilan uchrashuvi chog‘ida Yevropa Ittifoqini Rossiyaga qarshi sanksiyalarni uzaytirishga chaqirdi. Bu haqda uning vakili Svyatoslav Segolko ma’lum qildi, deya xabar beradi “Korrespondent.net”.
“Poroshenko YeXHT chegaralarga qo‘yilmagani, soxta saylovlar bekor qilinmagani, asirlar ozod etilmagani uchun YeIni Rossiyaga qarshi sanksiyalarni uzaytirishga da’vat qildi”, — deya ta’kidlagan Segolko.
Eslatib o‘tamiz, oldinroq Yevropa Ittifoqining Rossiyaga nisbatan jazo sanksiyalarini 2016-yil 31-yanvariga qadar uzaytirish haqidagi hujjati Yevroittifoqning rasmiy jurnalida e’lon qilingandi. |
Artel vitrina sovutgichlarini taklif qiladi
Hozirgi kunda yozning jazirama issiq kunlarini salqin ichimliklarsiz tasavvur qilib bo‘lmaganidek, hayotimizni sovutgichlarsiz tasavvur qilish qiyin. Vitrina sovutgichlari yaqinda paydo bo‘lganiga qaramay har bir do‘konning ajralmas qismiga aylandi.
Vitrina sovutgichlari biznes taraqqiyotida yaxshi yordamchidir. Vitrina sovutgichlari o‘zining mukammal dizayni, ichining keng va ochiq ko‘rinishi tufayli mahsulotingizni yanada yorqin va jozibador ko‘rinishini ta’minlaydi. To‘g‘ri va chiroyli joylashtirilgan mahsulot — yaxshi savdo garovidir.
Barchaga ma’lumki, Yevropa standarti dunyo miqyosida yuqori sifat belgisini bildiradi. O‘zbekistonda Artel kompaniyasi tomonidan Yevropaning yuqori sifatli Embraco kompressori bilan jihozlangan vitrina sovutgichlari ishlab chiqarilmoqda.
Artel kompaniyasi mijozlar uchun quyidagi yengilliklarni taqdim etadi:
To‘g‘ri tanlangan biznes hamkor uzoq muddatli ish rivojini ta’minlashi hech kimga sir emas. Aynan shuning uchun bugungi kunda Hydrolife, Shaffof, Ice tea, Silver, Krone, Mehnat va Dolce kabi yirik kompaniyalar yuqori sifatli mahsulotlari va qulayligi uchun Artel bilan ishonchli hamkorlikni tanlashdi. Hozirgi paytda Sosa-Cola kompaniyasi uchun vitrina sovutgichlarini sinovdan o‘tkazish boshlandi.
Maxsulotlar sertifikatlangan. |
Q.rubob
mf
Andante
Vivo q¼120
1
™™
™™
1.
2.
8
™™
1.
2.
12
™™
™™
1.
216
™™
2.
320
™™
™™
mf
1.
2.
424
™™
1.
2.
27
™™
™™
1.
531
™™
2.
635
™™
mf
1.
2.
3844
&##
3
∑U
"Jingle bells" va "V lesu rodilas yolochka"MIX
Sh.Umarov qayta ishlagan
va orkestra moslashtirgan
&##
&##
&##
&##
> > >
&##
&##
&##
&##
> > >
&##
Ó
Œ ‰ œj
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œJ
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œj
œ œ œ œ œ Œ
œ œ œ™ œœ œ œ™ œ
œ œ œ™ œœ Œ
œ œ œ™ œœ œ œ™ œ œ œ œ œ œ œœJ ‰
œ œ œ œ œ ‰ œj
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œJ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œj
œ œ œ œ œ Œ
œ œ œ™ œœ œ œ™ œ œ œ œ™ œœ Œ
œ œ œ™ œœ œ œ™ œ
œ œ œ œ œ
œœJ ‰
œ œ œ œ œ
‰ œj
œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ ‰ œJ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œj
œ œ œ œ œ Œ
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œJ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œj
œ œ œ œ œ
Œ
œ œ œ™ œ œ œ œ™ œ œ œ œ™ œ œ
Œ
œ œ œ™ œ œ œ œ™ œ œ œ œ œ œ
œœJ ‰
œ œ œ œ œ
œœJ ‰ |
—Qaeringiz nimasi? Chorbog‘dan-da
Kuzda boring, chorbog‘imizga to‘lib yotadi, yerga to‘kilib |
463.“Soprano” we “alt” sesleri kimlere mahsus?
a) erkeklere;
b) aýallara we erkeklere;
d) aýal-gyzlara ýa-da çagalara;
e) garyşyk horlara.
4. XX asyryň näçenji ýyllarynda Mutal Burhanowyň goşu-lyşmaýan horlary nusga derejesinde abraý gazanypdyr?
a) 50-nji ýyllarda;
b) 60-njy ýyllarda;
d) 40-njy ýyllarda;
e) 30-njy ýyllarda.
5. Aşakdaky rebusy sesiň atlaryny goýup okaň.
6. Aşakdaky maşkda “x” -iň ýerindäki ses uzynlygyny anyklaň.
7. Ritmini anyklaň.
- y - k
- nora - nut-x -n
&
w w
w
w
w
x
x
x
x
24
&
œ
œ
œ
œ œ
œ œ
œ œ
42
jœ
jœ
jœ
jœ
jœ
jœ
jœ
jœ
jœ œ
œ œ
jœ jœ œ
r r
&
œ
œ
œ
œ
œ œ
œ
œ
œ
Œ
Œ |
So‘zkim, dard choshnisidin harorati bo‘lmag‘ay, nursiz sham’
bil va sarvarsiz jam’ gumon qil. Hosilekim, so‘zga bu taronadur
{
va mundin o‘zga barcha afsonadur va so‘z ishq so‘zidur va ko‘ngulda
hayot nash’asi ishq o‘zidur. |
Bu yerda k-proporsionallik
koeffitsienti,
ya’ni
o‘zaro
1!
m
masofada joylashgan, har birining zaryadi
1 Kulondan bo‘lgan ikkita
zaryad vakuumda o‘zaro
9x I0”N kuch bilan ta’sirlashadi degani.
Elektrostatik
maydon
uning
kuchlangan
ganligi
E
bilan
xarakterlanadi.
Q zaryadning biror
A nuqtadagi
hosil qilgan
kuchlanganligi shu zaryadning kattaligi va
A’ nuqta bilan zaryad
orasidagi masofaga bog‘liq.
Q zaryaddan r masofadagi maydonning kuchlanganligi,
ohi
— чи
43 |
kimdir sizga yordam berish uchun harakat bo'lsa, va sizni hukm ularni ayblashga……texnik, Siz ularni hukm qilingan
(Va noto'g'ri, deb ularni ayblab)
To'g'risini, Agar istasangiz, siz meni hukm mumkin, Men tuzatish kerak bo'lishi mumkin
(“sevib to'g'ri”) Faqat mening o'tmishda yoki Word lekin bir narsa meni hukm emas |
IV.
Yangi
qaror
va
uni
amalga
oshirish
majburiyatini
topish
—
ijrochilarning
fikrlarini
boshqarish
usulini
topish,
eski
qarorlarni
yangi
muammolarga qo‘llash vasvasasiga berilmaslik, balki yangi va noyob qarorlarni
topishdir.
V. Tajriba va yashirin qiyinchiliklarni aniqlash
-innovatsiyalarni keng
miqyosda joriy etishdan oldin kutilayotgan o‘zgarishlarni sinab ko‘rishdir. Tajriba
salbiy ta’sirlarni aniqlashga yordam beradi va o‘zgarishlarni yanada samarali
boshqarish uchun o‘z qarorlarini va harakatlarini o‘zgartiradi.
VI.
Bo‘ysunuvchilarni innovatsiyalarni
qabul
qilishga
ishontirish
-
ijobiy natijalar asosida mustahkamlash va yangi usullarni qabul qilish. O‘zgarishlar
qarshiligini boshqarish bo‘yicha Rossiyada keng tarqalgan qarashlardan biriM.
Meskon, M.A. Albert va F. Xedouri tomonidan “Menejment asoslari” nomli chop
etililgan kitobidagi ularning fikrlaridir. Unda quyidagi taktikalar tavsiya etiladi:
1. Agar qarshilik noto‘g‘ri ma’lumot yoki uning yetishmasligi tufayli yuzaga
kelsa, qarshilik ko‘rsatuvchilarni o‘zgarishlar haqida xabardor qilish va ularga
yangilarini o‘rgatish, ijrochilarni qaror qabul qilishga jalb qilish tavsiya etiladi.
2.
Ijrochilar
faqat
shaxsiy muammolar qo‘rquvidan
o‘zgarishga
qarshi
turishganda,
ularni
qo‘’llab-quvvatlash
va
o‘zgarishlarning
afzalliklarini
tushuntirish kerak.
3. Ijrochilar innovatsiyalarni joriy etishda aniq yo‘qotadigan va qarshilik
ko‘rsatish uchun katta imkoniyatlarga ega bo‘lgan hollarda muzokaralar olib borish
kerak.
4.
Boshqa
taktikalar
juda
ko‘p
xarajatlar
yoki
umuman
amalga
oshirilmaydigan
muayyan
holatlar
uchun
kooptatsiya
(rahbar
saylovni
o‘tkazmasdan
shakllangan
o‘zgarishlarni
ishlab
chiquvchi
guruhning
yangi
a’zolarini o‘z ichiga oladi) tavsiya etiladi.
5. Boshqa siyosat samarasiz yoki juda qimmat bo‘lgan holatlarda manevralar
tavsiya etiladi.
6. Agar favqulotda o‘zgarishlar zarur bo‘lsa va tashabbuskorlar muhim
kuchga ega bo‘lsa, majburlash qo‘llanilishi mumkin.
206 |
Omonulla FAYZULLAEV
Dialektik tafakkur mahsuli
shiliq barham topdi. Ammo shundan
keyin ham bizni qurshab turgan dunyo,
ko‘plar kutganidek, osoyishtaroq
bo‘lib qolgani yo‘q.
Unda mojarolar kamaymadi. Dunyoda yangi tartiblarni shakllantirish jarayoni
mintaqalar darajasidagi va mintaqalar ichidagi eskidan saqlanib
kelayotgan, zimdan tutab yotgan har
xil tarixiy, etnik, siyosiy, diniy
va boshqa sabablarga ega bo‘lgan mojarolarning keskinlashuvi bilan
birga yuz berdi. Bu mojarolar ilgari ikki tuzumning dunyo miqyosidagi qarama-qarshiligi doirasida ko‘pincha u yoki bu kuchlar qutbining manfaatlari yo‘lida "bostirib kelingan" edi. Bundan tashqari,
yangi mintaqaviy mojarolarning
vujudga kelishi va ularga turli
tashqi kuchlar o‘z jug‘rofiy-strategik intilishlari doirasida jalb
etilishidan iborat xavflar ham
mavjud" (19-bet).
Bu ta’rifda jahon
va mintaqalardagi davlatlararo va ijtimoiy ziddiyatli munosabatlar
bugungi kunda shu tarzda o‘zgargani nihoyatda to‘g‘ri ifoda etilgan. Darhaqiqat, ilgarilari ziddiyatlarni bartaraf etish borasida zo‘ravonlik,
kuch ishlatish
ustivor
xususiyat
kasb
etgan
bo‘lsa, endi ko‘proq tashqaridan
zimdan har xil tazyiq o‘tkazish
yo‘li qo‘llanmoqda.
Jahon
xaritasida
ko‘pgina
o‘zgarishlar yuz berdi, yangi davlatlar paydo bo‘ldi. Hududiy jihatdan teng bo‘lmagan bu davlatlar "Tenglar orasida teng bo‘lishga, jahon maydonining tarkibiy
qismiga aylanishga harakat qilmoqda" (3-4-betlar). Zotan, jahonda, jumladan sobiq Ittifoq
hududida ham, tengsizlik g‘oyasi
TAFAKKUR
14 TAFAKKUR
va siyosati hanuz bot-bot turli
shaklda yuz ko‘rsatib turibdi.
Bu
hol bizni davlatimiz mustaqilligini yanada mustahkamlashga
da’vat etib, mintaqamizdagi ayrim qarama-qarshiliklarni tinch
yo‘l bilan bartaraf qilish yo‘llarini qidirishga undaydi.
Kitobda bu borada hali ayrim
muammolar borligi
ta’kidlanadi: "Millatlararo munosabatlar
sohasida muayyan, noantogonistik
ziddiyatlarning mavjudligi yangi
mustaqil davlatlarning qaror topish davri uchun real hodisadir"
(75-bet). Vazifa—ana shu noan-togonistik ziddiyatlar antogoni-stik qarama-qarshiliklarga aylanib ketmasidan burun ularni hal
etishdan iboratdir. Sovetcha dialektik materializm
falsafasida qarama-qarshiliklar kurashi
taraqqiyot manbai deb hisoblanar
edi. Kitob muallifi esa bu masalaga butunlay boshqacha qaraydi. "Iymonim komilki, —deydi
Prezident, —tarixni mojarolar
va adovat emas,
balki xalqlar
o‘rtasidagi hamkorlik va ishonch
olg‘a harakatlantiradi" (323-bet).
Jahonda 1600 dan ziyod millat
va etnik guruh yashaydi. Ular orasidagi munosabatlar har
xil
bo‘lishi mumkin. "Har qanday davlatning polietnikligi etnik guruhlar o‘rtasidagi munosabatlarni rivojlantirishning etnoslar
o‘rtasidagi o‘zaro tabiiy munosabat o‘rnatilishiga tayanadigan, bosqichma-bosqich amalga oshiriladigan jarayon mavjud bo‘lishini nazarda tutadi. Bu hol, davlatning
va mintaqaning xavfsizligiga
tahdid solishi mumkin bo‘lgan etnik va millatlararo mojarolar
kelib chiqqudek bo‘lsa, ularning ol-fa |
“Sog‘lom avlod uchun” xalqaro nohukumat xayriya jamg‘armasida 3-dekabr – Xalqaro nogironlar kuniga bag‘ishlangan xayriya tadbiri bo‘lib o‘tdi. Tadbir doirasida Toshkent shahri va viloyatidan imkoniyati cheklangan bolalar va tug‘ish yoshidagi ayollarga nogironlar aravachalari hamda sovg‘alar topshirildi.
“Sog‘lom avlod uchun” xalqaro nohukumat xayriya jamg‘armasi boshqaruvi raisi S.Inomova Prezidentimiz Islom Karimov rahnamoligida barkamol avlodni tarbiyalash, onalik va bolalikni muhofaza qilish masalalari davlatimizning doimiy e’tiborida ekanini ta’kidladi. Bu borada imkoniyati cheklangan insonlarni ijtimoiy himoya qilish, ularning huquqlari, erkinligi va qonuniy manfaatlarini ta’minlash, ta’lim olishi, kasbiy tayyorgarligi, jamiyatga moslashuviga ko‘maklashishga alohida e’tibor qaratilmoqda.
– Bu yil mamlakatimizning barcha hududlarida kam ta’minlangan oilalarning nogiron farzandlari va jismoniy imkoniyati cheklangan xotin-qizlarga 550 aravacha taqdim etildi, – deydi “Sog‘lom avlod uchun” jamg‘armasi direktori N.Mo‘minov. – Bunday xayrli ishlar har yili o‘tkazib kelinmoqda. |
Amiri sohibqiron xushvaqt bo‘lub aydilarki, olib
kiringlar! Olib kirdilar. Dog‘uli salom qilib kirib
kelib aydiki, davlat-davlati Muhammad va oli Muhammad
Amirnazar qilib ko‘rdilarki, Hazrat ImomMuhammad Bokirni aytgon so‘zlari rost ekon. Imom aytib erdilarki,
yo AbuMuslim, bir ayyore chiqodurki,
azraqchashm, qaro yuzluk, qaddi ko‘toh, saqoli sorig‘,
shundog‘ ayyordan hazar qilmak kerak. Saxt ayyori ta-rofdur. Imomni yetmish ikki nasihatlarini biri shul
erdi. Ey AbuMuslim, ul ayyor sizni qo‘lingizga bisyor
tushodur. Zinhor ani o‘ldurma! Ulsizga bisyor manfaatlar yetkurgusidur. Ba’dazon Amir aydilar:—Ey
duzdi haromzoda, xudodin qo‘rqmodingmuki,
shundog‘
ishqilib xohladingki, olamni xarob qilsong!{
Dog‘uli aydi— Ey
shahriyor,
man mundog‘
ish qilg‘onim
yo‘q, Zulobiy qilg‘ondur. Balki mansizga xizmat qil-moqg‘a kelib erdim.
Amir aydilar:— Andog‘
bo‘lsa,
bay’at qilg‘onman.
Dog‘uli
aydi: —Ey shahriyor,
g‘oyibona bay’at qilg‘onman.
Amir aydilar: —Ey
Zulobiy, bo‘l haromzodani
po‘st tortgil!
Zulobiy
darhol
ani chormix aylab, Dog‘ulini badanini barahna aylab, ikki shonasini arosig‘a ustarani qo‘yub
erdiki, bir qattig‘ dard ikki siynasini arosig‘a paydo bo‘ldi. Dog‘uli faryod qildiki,
ey Xarduzd, yomon
og‘ridi deb. Amir xandalar aylab dedilarki, ajab
tavr sag ekon. Dog‘uli aydiki,
ey
shahriyor,
mani
o‘ldurursizmu2
Amir aydilar:—Bali, o‘ldurgil deb hukm qildim,
o‘ldururlar. Dog‘uli
aydi:—Ey
sultoni
boqaram,
mansizga bir xidmate qiloyki, mandan shodmon bo‘l-g‘oysiz.
Amir ham bir va’da aylab ulumdan xalos tobsa
deb turub erdilar, aydilar— Qushoda
qilinglar!
Dog‘ulini kushoda qildilar, aydilar:—Nima xid-mat qilursand
Dog‘uli aydi: —Ey shahriyor, bu dav-latgo munosibsizda ot yo‘q ekon. Xoniy ibn Xoniyni
bisotida uch ot bordurki, hech podshohni bisotida yo‘q-dur. Xoniy ibn Haniy nom Marvondan kelgon to‘rtun-chi ilg‘ardurki, Murg‘obni ul jonibiga tushub yotibdur.
Ul uch ot Marvonni bisotida erdi. Ul otlarni Mar-von ango beribdur. Agar inoyat aylab
mango ruxsat
bersalar, uch otki nomlarini Hing Odiy, Ko‘muli Ru-miy, Shabrang Behzod derlar. Alarni sizga kelturub
yorsam. |
13.
Keyingi kadrda tezlikni topishga doir masala paydo
bo‘ladi va kadr ortidan o‘qib beriladi.
Masalaning chizmali ko‘rinishi ham bir vaqtda namoyish etiladi.
Masalaning yechimi ekranda paydo bo‘ladi:
вa
бa
=
——
apи
g
4.8226 (km)
IA: 2543 =
pa
—
n
14.
Masalaning jadval holatidagi ko‘rinishi degan kadr ortiga
ovozdan keyin jadval ko‘rinishi namoyon bo‘ladi: |
±f f dp = =У + С2, ya’ni
±
--1 (ClP + 2) = y + C 2.
yjCxp
1
3Cj
Endi d x— ekanligidan va (1) tenglamadan foydalansak,
P
dx = ± T = =’ x = ±^7sjClp -\+ C ,
yjCl p
1
Cj
bo‘ladi. So‘ngra x va у laming ifodalaridan p parametrni yo‘qotib, natijani
yozamiz:
12(Cjj—jc) = Cf(дг — C3)3—12(C3 + C,C2), ya’ni 12(Cty -x ) = Cf (x-С ^ + С"2,
bu yerda C* = -12(C3 + C,C2) . ►
Izoh. Bu tenglamada у o‘zgaruvchi oshkor qatnashmayotganligi uchun uni boshqa usul bilan
ham yechish mumkin. Haqiqatan ham, y' = z(x) deb olsak,
berilgan у*2-2y'ym + \ -0
tenglama zf2-2zz"+1 = 0 ko‘rinishni oladi. Bu tenglamada x erkli o‘zgaruvchi oshkor
qatnashmayotganligi uchun yuqoridagi kabi zf = p(z) deb olamiz. Buning natijasida hosil
boigan p 22 z p p +1 = 0 tenglamaning umumiy yechimini p = i^/CjZ-1, ya’ni z' = ±y[C \z-i
ko‘rinishda topamiz. Bu tenglamani integrallaymiz:
±2^Clz -l = C l(x+C2), ya’ni 4 (C ,/-1 ) = C,2(* + C2)2.
Oxirgi tenglamani yarn bir marta integrallab, 12(C1y - x) = C2 (x- C2)3 + C3 natijani olamiz.
2.1.5.
Noma’lum funksiya va uning hosilalariga nisbatan bir jinsli
differensial tenglamalar. Agar ixtiyoriy k haqiqiy sonda
F(x,fy,fy\...,ky{n)) = kaF (x,y,y\...,y{n))
ayniyat o‘rinli boisa, u holda F (x,y,y\...9y (n)} = 0 tenglama funksiya va uning
hosilalariga nisbatan bir jinsli tenglama deyiladi. Bunday tenglamalami yechish
uchun / = yz(x) deb olish kerak, bu yerda z = z(x) - yangi nomaium funksiya.
Shunday qilib,
У = У A x) , У = (yz(x))' = y'z+ y z ’ = y(z2 + z'%
y m = (y(z2 + z')) = y'(z2 + z') + y(2zz’ + z”) = y(z3 + 3zz' + z")
va h.k. hosilalami funksiya va uning hosilalariga nisbatan bir jinsli tenglamaga
qo‘ysak, tenglamaning tartibi bittaga pasayadi.
Tenglamalaming bir jinsliligidan foydalanib tartibini pasaytiring va ulami
yeching (129-130).
129. xyy” - xy12 = yy.
^Bu tenglamada F (x ,y,y\y”) = xyy”-x y '2-y y 1 boiib,
x ky ky”-x (ky9)2- ky • ky' - k2 (xyy” - xy'2 - yy'}
ayniyat o‘rinli boiganligi uchun bu tenglama funksiya va uning hosilalariga
nisbatan bir jinsli tenglamadir. y r = yz(x), y * 0 deb olamiz. U holda
95 |
Gentra va Nexia Qozog‘istonda eng ko‘p sotilgan avtomobillar bo‘ldi
Qozog‘istonda 2015-yil noyabrida eng ko‘p sotilgan avtomobillar o‘ntaligida Daewoo Gentra va Nexia yetakchilik qildi, deya xabar bermoqda “Bibi.uz”. Ular oy davomida tegishli ravishda 419 va 402 tadan sotilgan. Umuman, noyabr oyida eng yaxshi natija ko‘rsatgan marka UzDaewoo bo‘ldi.
O‘zbek avtomobillari savdosining muvaffaqiyatiga rahbariyat, milliy valyuta beqarorligiga qaramay, Nexia va Gentra narxini avvalgi darajada ushlab turishga qaror qilgani sabab bo‘lgan. Distribyutor dekabr oyida ham strategiyasini o‘zgartirmagan, natijada dekabr oyi ham 23-sana holatiga muvaffaqiyatli deb sanalmoqda.
2015-yil noyabrida qozog‘istonliklar avtosalonlarda xarid qilgan avtomobillar o‘ntaligi quyidagicha ko‘rinishda:
Skrinshot: “Bibi.uz” |
Rossiya bosh vaziri o‘rinbosari Arkadiy Dvorkovich “Rossiyskiye jyeleznyye dorogi» temiryo‘l kompaniyasi direktorlar kengashi raisi etib saylandi, deb xabar bermoqda RIA “Novosti” axborot agentligi.
Avvalroq Dvorkovich “Rossiyskiye jyeleznyye dorogi» direktorlar kengashi raisi etib tayinlanishi ma'lum qilingandi. |
O'zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan qabul qilingan Farmon va Qarorlar
Ichki me`yori hujjatlar |
Internet eng tezkor axborot vositasi bo’lib , bugun kun davomida o’zimizga yaqin axborotchi qilib olganmiz
Chunki biror voqelik haqida tez xabardor bo’lishni xohlaymiz bunday vaziyatda esa talabimizni internet orqali qondiramiz
Qanday axborotni olish kerakligini bilsak bo’lgani …
Bu axborot soatidan o’zim uchun juda qiziq ma’lumotlarga ega bo’ldim
Aynisa , Afg’onistonda ayollar savodxonligiga e’tibor berishi haqidagi xabar e’tiborimi tortdi
Sababi , bu ayollarga bo’lgan e’tiborni oshayotganidan bo’lsa ajabmas |