text
stringlengths
7
335k
— To‘rt oyoqlab yurilmasin — bu Qonun, — dedi u qiroat bilan. Men tamomila gangib qoldim. — So‘alarni takrorla, — dedi maymunsifat odam, o‘zi ham o‘sha jumlani qaytarib. Kiraverishlagi nusxalar ham, xuddi po‘pisa qilayotgandek, unga qo‘shilishdi. Men ularning ahmoqona jumlasini takrorlashim kerakligini tushundim. Biroq bundan besh battar bema’nigarchilik oldinda ekan. Qorong‘ilik qo‘ynidagi ovoz allaqanday tushunarsiz ibodatni qiroat bilan zikr etishga tushdi, qolganlar, shu jumladan kamina ham, uning aytganlarini jo‘r ovozda takrorlay boshladik. Faqat takrorlabgina qolmay, maxluqlar baravar tanalarini u yoqdan bu yog‘ga tashlab, tebranishar, qo‘llarini tizzalariga urib, shappillatishardi, men ham ular nima qilishsa, shuni takrorlardim. Xayolimda xuddi men o‘lganman-). narigi dunyoda yurgandek edim. Zulumot qo‘ynida qora-qura sharpalar to‘plangan, ora-sira yorug‘da yo u, yobu a’zolari ko‘rinib qolar, baravariga bir maromda tebranib, zikr tushishardi: — To‘rt oyoqlab yurilmasin — bu Qonun. Axir, biz odammiz-ku? — Suv tilda chappillatib ichilmasin — bu Qonun. Axir, biz odammiz-ku2 –Go‘sht va baliq xomlayin yeyilmasin— bu Qonun, Axir, biz odammiz-ku? —Daraxt po‘stlog‘i tirnoq bilan shilinmasin—bu Qonun. Axir, biz odammiz-ku? — Boshqa odamlar ketidan ov qilinmasin — bu Qonun. Axir, biz odammiz-ku? Xullas. shu asno ta’qiq ketidan ta’qiq aytilaverdi, sekin-asta shunday ta’qiqlargacha borib yetdiki, ular nafaqat bema’ni va beibo, balki aqlga sig‘mas darajada ahmoqona ham edi. Biz jo‘r ovozda tinimsiz zikr tushar, hayratomuz Qonunni takrorlaganimiz sari jazavamiz ortib, yana ham ildamroq chayqalardik. Chetdan qaraganda menga ham allaqachon bu hayvonsifat odamlarning nuqsi urganga o‘xshar, biroq ichimda istehzo va nafrat tuyg‘ulari ayovsiz kurash olib borardi. Uzundan-uzun ta’qiq ro‘yxati tugab, qiroat ohangi yangicha tus oldi: —Uqubat Uyi unikidir. — Yaratguvchi Qo‘l unikidir. — Yanchguvchi Qo‘l unikidir. —Shifokor Qo‘l unikidir. Va hokazo va hokazo, xullas, yana bir uzundan uzun ro‘yxat, allaqaysi noma’lum «U! haqda qip-qizil safsata. Buning barini tush deb o‘ylash ham mumkin edi, biroq tushida odam qiroat qilolmaydi-ku. 49
Bu maqolada boshqa til boʻlimlariga ishorat yoʻq
Da(ling ta-bas. so‘m et. di.yu,
3.1-rasm. Avtomobillar transmissiyalarining sxemalari. a—orqayuritmali; b—oldyuritmali; d—to‘layuritmali; e—elektrik (gidrohajmli); 1—dvigatel; 2—ilashish muftasi; 3—uzat-Figure 3.1. The scheme of the vehicle transmissions. a—rear wheels drive; b-front wheels drive; d-—all wheel drive; e—electric (hydraulic); i—engine; 2—clutch; 3—gearbox; 4—car-Ustozingga tik qarasang, to‘zasan, hurmat qilsang, asta-asta o‘zasan. malar qutisi; 4—kardanli uzatma; 5— yetakchi ko‘prik; 6—burchak tezliklari teng sharnirlar; 7—taqsimlash qutisi; 8—generator (gidronasos); 9—elektrodvigatel (gidro-motor). Orqayuritmali avtomobillarda (3.1-a rasm) burovchi moment ilashish muftasi (2), uzatmalar qutisi (3), kardanli uzatma (4), yetakchi ko‘prik (5) orqali uzatiladi. Yetakchi ko‘ʻprikda asosiy uzatma, differensial va yarimo‘qlar joylashgan. Old yuritmali avtomobillarda dvigatel ko‘ndalang joylashtiriladi (3.1-b rasm). Bu holda dvigatel, ilashish muftasi, uzatmalar qutisi, asosiy uzatma va differensial bitta blokda joylashtiriladi. Undan yetakchi g‘ildiraklarga burovchi moment kardanli uzatma 4 orqali uzatiladi. To‘la yuritmali avtomobillarda (3.1-d rasm) taqsimlash qutisi (7) qo‘llaniladi. Elektrik va gidrohajmli transmissiya sxemalari o‘xshashdir (3.1-e rasm). Elektrik transmissiyada dvigatel (1) generatorni (8) harakatga keltiradi. Elektr toki etakchi g‘ildiraklarning elektrodvigatellariga (9) uzatiladi. Ichiga elektrodvigatel o‘rnatilgan g‘ildirak ,,elektromotor-g‘ildirak“ deb ataladi. Gidrohajmli transmissiyada (3.1-e rasm) dvigatel (I) gidronasosni (8) harakatlantiradi. Gidronasos trubalar orqali gidromotorlar (9) bilan ulangan. Gidromotor vali yetakchi g‘ildirak bilan ulangan. Suyuqlik bosimi yetakchi g‘ildirakda mexanik energiyaga aylanadi. 65 Xalq maqoli Q dan drive; 5—drive axle; 6—constant ve-locity joints; 7—transfer gearbox; 8—generator (hydraulic pump); 9—electric en-gine (hydraulic motor). The torque is transmitted through the elutch (2), gearbox (3), cardan drive (4), drive axle (5) in the rear-wheel drive vcehicles (Fig. 3.1, a). Final drive, differ-ential and axle shafts are located in drive axle. Front wheel drive cars have an ar-rangement with transversally, front-mounted engine (Fig. 3.1, b). Inthis case, the engine, the clutch, the gearbox, the final drive and the differential are located in one block. The torque is transferred to drive wheels via the cardan drive (4). The transfer gearbox (7) is uscd in all-whecel drive automobiles (Fig. 3.1, d). Schemes of electric and hydraulic transmissions are alike (Fig. 3.1, e). The engine (1) in electric transmission drives the generator (8). Electric current is transferred to electric motors (9) of drive wheels. The wheel equipped with elec-tric motor is called "wheel-electric motor". The engine 1 in hydraulic transmis-sion drives the hydraulic pump (8) (Fig. 3.1, e). Hydraulic pump is connected to hydraulic motors through pipes.The shaft of hydraulic motor is connected to drive wheel. The liquid pressure is converted into mechanical energy in drive wheel.
Vashlovani — Gagra tumani Abxaziyaga qarashli qishloq. Aholisi 176 kishi (1989), aholi tarkibi armanlar . Manbalar
Hujjat kuchini yo‘qotgan 31.03.2021 O‘zbekiston Respublikasi Aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari Davlat qo‘mitasiO‘zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligiO‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligiO‘zbekiston Respublikasi Milliy Xavfsizligi xizmatiO‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona qo‘mitasiO‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasiningQaroriRadioelektron vositalar va yuqori chastotali qurilmalarni O‘zbekiston Respublikasi hududida olish (berish), loyihalash, qurish (o‘rnatish), ishlatish hamda chet ellardan olib kirish tartibiga rioya qilinishi ustidan nazoratni tashkil etishda vazirlik va idoralarning o‘zaro hamkorligi to‘g‘risidagi nizomga o‘zgartirishlar kiritish haqida[O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 2013-yil 14-oktabrda ro‘yxatdan o‘tkazildi, ro‘yxat raqami 1532-2] LexUZ sharhiMazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 29-martdagi 8-mh-sonli “Ayrim idoraviy normativ-huquqiy hujjatlarni Idoraviy normativ-huquqiy hujjatlarning davlat reyestridan chiqarish to‘g‘risida”gi buyrug‘iga (ro‘yxat raqami 3293, 31.03.2021-y.) asosan davlat reyestridan chiqarilgan.Hujjat matni rus tilida berilgan.Aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo‘mitasi raisi X. MIRZAXIDOV Toshkent sh., 2013-yil 19-sentabr,52-mh-son Tashqi ishlar vaziri A. KomilovToshkent sh., 2013-yil 19-sentabr,13-son Ichki ishlar vaziri B. MATLYUBOVToshkent sh., 2013-yil 19-sentabr,31-son Miliy xavfsizlik xizmati raisi R. INOYATOVToshkent sh., 2013-yil 19-sentabr,76-son Davlat bojxona qo‘mitasi raisi Z. DUSANOVToshkent sh., 2013-yil 19-sentabr,01-02/6-25-son Davlat soliq qo‘mitasi raisi B. PARPIYEVToshkent sh., 2013-yil 19-sentabr,2013-41-son
2. Brinell priborida 750 kg nagruzka va 5 mm li sharcha o‘rnatiladi. 3. Namuna pribor stoliga o‘rnatilib sinash o‘tkaziladi. 4. Izning diametri o‘lchanadi. 5. Izning diametridan va qattiqlik jadvalidan namuna qattiqligi aniqlanib 1 jadvalga kiritiladi. jadval Izning Izning Material Nagruzka { diametri o‘rtacha markasi. sharcha (mm) { diametri Namuna Qattiqlik diametri (mm qalinligi ) 2 3 4 5 6 7 jadval Namuna NRS qattiqlik 1 ., Qattiqlik Indikator-Urtacha materiali Brinelda lar shkalasi o‘lchashlar markasi HB 2 3 4 5 6 7 8 b. Shu namunani o‘zini Rokvell pribori stoliga o‘rnatiladi. 7. Qattiqlik 3 marta o‘zlchanib 2-jadvalga kiritiladi. 8. NRS qatiqlik qiymatini jadvallar yordamidja NV qiymatiga o‘tkaziladi. 9. Po‘lat tarkibidagi uglerod va uning qattiqligi orasidagi bog‘liqlik grafigi chiziladi. 76
"Shu bois ham vaziyatni tinchitish uchun afg'on harbiylarining u erlarga quruqlik orqali etib borishlari imkonsiz", - derkan, suhbatdoshimiz, "havodan ko'mak so'rab, o'zlarining markaziy afg'on hukumatiga murojaat qilishgani, ammo Afg'onistonning boshqa qator shimoliy viloyatlarida ham harbiy amaliyotlar borayotgani bois, hozircha ko'mak borasidagi so'rovlari bejavob qolayotgani"ni ham qo'shimcha qiladi
M Y 2– тaxт Bu formulalarga son qiymatlarni qo‘yib, a, — 54m/s? va An —8,2 m/s? larni olamiz. 135
B) ЙИ o дP , Фиy дP , dwz 4 Par ax Par apa PI” az C) dwx ДOP dwy ДOP ди — p dr ax" p dr дy" p dr Pg д2 dwx OP dwy OP dwz OДP D) p ar xт Paғ дy7Paн az 159. Suyuqlikning harakati qaysi kattaliklar bilan xarakterlanadi? A) P, 1", tezlanish B) sarf, P, tezlik C) sarf, tezlik, t? D) P, sarf, tezlanish 160. Texnologik jarayonni harakatlantiruvchi kuchi bo‘lgan AC kattalikni oshirishga qaysi faktorlar ta’sir ko‘rsatadi? A) hamma javob to‘g‘ri B) apparatlarning konstruksiyasi va o‘lchami C) kimyoviy va fizik-kimyoviy D) aralashtirish tezligi 161. Kimyoviy reaksiya tezligini doimiysi qiymatini oshirish faktorlari: A) katalizatordan foydalanish B) t? ni ko‘tarish C) reaksiyaga kirishuvchi moddalarni aralashtirishni tezlashtirish D)a,b,c 162. Kimyo sanoatida o‘rganiladigan asosiy jarayonlar A) gidrostatik, issiqlik, diffuzion, kimyoviy, mexanik B) gidromexanik, issiqlik, diffuzion, kimyoviy, mexanik C) gidromexanik, issiqlik, modda almashinish, kimyoviy, mexanik D) gidromexanik, issiqlik, diffuzion, kimyoviy, fizikaviy 163. Texnologik rejim parametrlarining qiymatiga ko‘ra jarayonlar qanday bo‘lishi mumkin? A) past va yuqori temperaturali B) hamma javob to‘g‘ri C) katalitik va nokatalitik D) past, yuqori va normal bosimda sodir bo‘luvchi 164. Jarayonning vaqt bo‘yicha o‘tish xususiyatlariga qarab asboblar qanday bo‘ladi? A) ideal siqib chiqaruvchi B) izotermik, adiabatik, politermik 159
Hosil bo‘lgan t-RNK va aktivlashgan aminokislota birikmasi ribosoma bilan bog‘lanadi va u erda oqsil sintezi jarayoni boradi. SHu vaqtgacha to‘plangan ko‘plab tajribalar asosida RNK va DNK ni oqsil sintezidagi ishtiroki quyidagicha ta’riflanadi: Hujayra yadrosidagi DNK ning molekulyar strukturasi uning ribosomalardagi sintezlanadigan oqsil strukturasini belgilaydi. DNK molekulyar strukturasida oqsil molekulasidagi aminokislotalar tarkibi va ketma-ketligini shifrlangan. Bu shifr oqsil sintezlanadigan hujayra ribosomasiga qanday uzatiladi? DNK strukturasidagi shifrlangan informatsiya RNK ning boshqa bir turi -informatsion RNK (1-RNK) yordamida ribosomalarga uzatiladi. T-RNK molekulasinin beda bargli modeli sxemasining ko‘rinishi. Informatsiyani tashuvchi t-RNKning 1-RNK fraksiyasi hujayradagi ribonuklein kislota miqdorining juda oz qismini tashkil qiladi (2-590). DNK molekulasidagi shifrlangan informatsiyaning ribosomaga 1-RNK orkali uzatilishi uning tarkibidagi purinli va pirimidinli asoslarning komplementarligihisobiga amalga oshadi. A.S.Spirinning fikricha 1-RNK ma’lum oqsillar bilan birikib informosomalar hosil qiladi. o‘simlik rivojlanishining ma’lum bosqichlarida, masalan, etilgan urug‘ murtaklarida 1-RNK uzoq vaqt (unub chiqquncha) aynan informosoma ko‘rinishida, 44
Yechish: 1) 2 mol etil spirtidan qancha formaldegid olinadi. 2 mol x8 CH;OH 4 (0) — H-COH 4 H.O 1 mol 30g 2—28 tenglikdan x—60 T 730 978 =998 2) Hosil bo‘lgan 60 g formalinni 100 g (ml) suvda eritilganda hosil bo‘lgan eritmaning foiz konsentratsiyasini topish. 60 = Chao 1009 = 37,59 Javobi; 37,59 ORGANIK BIRIKMALARNING TUZILISH NAZARIYASI S-misol. 0,1 mol alkanni yonishi uchun 11,2 / kislorod sarflangan (n.sh.da). Alkanning tuzilish formulasini aniqlang. Yechish: 1) Alkanning modda miqdori 0,1 mol. Sarflangan kislorod esa: N12 n = 740,5 mol 2) Demak. 0,1 mol alkanni yonishi uchun 0.5 mol kislorod sarflangan bo‘lsa 1 mol alkan uchun 5 mol kislorod sarflanadi. 3) Alkanni yonish reaksiyasini umumiy ko‘rinishda yozib olamiz va yozilgan tenglama asosida hisoblaymiz. C.H.,.a 4 5O, «2—9 CO, 4 (n 41), Reaksiya natijasida hosil bo‘lgan moddalar tarkibidagi kislorod atomlari soni reaksiya uchun sarflangan kislorod atomlari soniga teng. 2п4,п-1 = 10 3п = 10—1=9 п= 2. =3 143
Aytishga oson, lekin tasavvur qilolgan kishiga aniq — odamzod qadami tegmagan behadu poyon chakalak o‘rmonlar oralab, hayot asari yo‘q, cheksiz botqoqlar ustidan yetti yuz kilometrlik temir yo‘l qurilyapti Buni boshdan-oxirigacha faqat yoshlar, komsomollar, turli millat farzandlari qurishyapti Butun yo‘l «Butunittifoq zarbdor komsomol qurilishi» deb ataladi
loy holatiga kelguncha 4 yoki 5 soat davomida suvostida ushlab turiladi. So‘ngra tuproq o‘ziga shimgan suvdan qolgan qismi to‘kib tashlanadi hamda qo‘l yoki maxsus texnika yordamida aralashtiriladi. Bu jarayon loyning bir xil holatga kelguncha davom etadi. Loy bir xil holatga kelgach maxsus qotirilgan gips ustiga yana bir marotaba ishlov beriladi. Loy tayyor holatga kelgach qanday buyum yasalishiga qarab loy bo‘lagi ajratib olinadi. Ajratib olingan bo‘lakdan kulolchilikda ko‘za yoki lagan yasaladi. Shaklini tayyollash uchun maxsus charx yordamida ishlov beriladi. Kulolchilik charxidan foydalanish jarayonida idishda suv, maxsus pichoqcha. gubka, mola ( maxsus asbobda shakil berish va b.) va ip kabi ish qurollari bo‘lishi lozim. Tayorlagan loy charx yordamida biror buyum ko‘rinishiga keltiriladi. Tayyor bo‘lgan buyumni uncha issiq bo‘lmagan bir xil haroratda quritiladi. Loy holatdagi buyum butunlay qurib bo‘lganiga amin bo‘lgach, rangli angoblar bilan bezak qismiga o‘tiladi. Tayyor bo‘lgan xom buyum maxsus pechlarda 800 "S.-900 "S. haroratida asta-sekinlik bilan pishiriladi. Pishib chiqqandan so‘ng xom loy ko‘rinishidagi buyumlar sopol holatiga kiradi. So‘ngra sopol holatidagi buyumlarni sirlash jarayoniga o‘tiladi. Sirlangan sopol buyumni yana qaytadan maxsus pechlarga joylashtirib, sopol buyumlardagi sirlarni erish holatiga kelguncha 1000 "S.-1200"S bo‘lgan haroratda qizdiriladi. Pishib chiqqan buyum shaffof sirlangan sopol buyum ko‘rinishiga keladi va undan uy ro‘zg‘or buyumlari sifatida foydalanish mumkin. Sirlangan sopol buyumlarni shunga o‘xshash va turlicha jarayonlarda tayyorlash imkoniyati mavjud. Mazkur dissertatsiyaning obekti sifatida O‘zbekiston hududidagi o‘rta asrlarga oid sirlangan kulolchilik buyumlarini kompozitsiya va loyihalashda yetita planshetda keltirib o‘tdim. Birinchi planshet - Fiksatsiya deb nomlanadi, GX-XT asrlarga mansub zoomorf tasvirlangan lagan tushirilgan. Ikkinchi planshet-analogiya deb nomlangan boshqa bir hududga mansub epigrafik va zoomorf tasvirlangan lagan tushurilgan. 92
Iste’dodli aktrisa, nafaqat Turkiya, balki boshqa mamlakatlarda ham mashhurlikka erishib ulgurgan Asli Enver ekranlarga qaytmoqda. “Bobil” serialidan keyin ijodiy tanaffus qilgan aktrisa takror ishga kirishishga qaror qilgan. So‘nggi hafta davomida u turli prodyuserlik kompaniyalaridan kelib tushgan takliflarni ko‘rib chiqqan. Loyihalar orasida Amerikaning “Yaxshi rafiqa” (The good wife) serialining turkcha adaptatsiyasi “Mojaro” (Scandal) ham bo‘lgan. Ma’lum bo‘lishicha serialning turkcha variantini suratga olish huquqini Turkiyaning Limon film kompaniyasi qo‘lga kiritgan. Asli bilan hali shartnoma imzolanmagan, ammo TV Haber nashrining ma’lumotiga ko‘ra, aktrisaning bildirilgan taklifga ijobiy javob berishi kutilmoqda. Ma’lumot uchun, “Yaxshi ayol” seriali 2009-2016-yillarda Amerikaning CBS kanalida efirga uzatilgan. Sujetga ko‘ra, Alisiya Florikning baxtli turmushi internetda ko‘rgan suratidan keyin dahshatga aylanadi. Chikagoning Kuk okrugi prokurori sifatida faoliyat yuritadigan turmush o‘rtog‘i esa ozodlikdan mahkum qilinadi. Shundan keyin ayol eski kasbiga qaytib talabalik yillarida sevgan insonining firmasida yurist sifatida ishlay boshlaydi. 6 karra mukofot berilgan va 40 martdan ko‘proq turli taqdirlash marosimlarida nomzod bo‘lgan serial efirga uzatilgan vaqtda ko‘plab muxlislarning qiziqishiga sabab bo‘lgan. Ma’lumot uchun, o‘zbek teletomoshabinlariga “Istanbullik kelin”dagi roli bilan yaxshi tanish bo‘lgan aktrisa, shuningdek, “Qish quyoshi”, “G‘oyib”, “Baxtli bo‘lsang kifoya” singari seriallarda ham suratga tushgan.
nisbatan o‘lchanadi. Bu xil standart elektrodlar asosan quyidagi talablarga javob berishi kerak: 1. Potentsiallar o‘zgarmaydi va ular normal vodorod potentsialiga nisbatan aniq o‘lchangan bo‘lishi kerak. 2. Potentsialning harorat koeffitsienti kam bo‘lishi, ya’ni harorat o‘zgarishi bilan potentsiallar ko‘p o‘zgarmasligi lozim. 3. Bunday elektrodlarning oson tayyorlanishi va elektrod tayyorlanadigan materiallar u qadar tanqis bo‘lmasligi kerak. 4. Elektrodlar ishlatish uchun qulay bo‘lishi zarur. Biror elektrodning potentsiali standart elektrod potentsialiga nisbatan o‘lchanganda topilgan qiymat uning normal vodorod potentsialiga nisbatan qiymatini ko‘rsatadi. ELEKTROKIMYOVIY KUCHLANISHLAR QATORI Barcha elektrodlarning potentsiallari normal potentsial qiymati bilan solishtiriladi. Ko‘pchilik metallarning normal potentsiallari tajriba yo‘li bilan topilgan. Ishqoriy va ishqoriy-yer metallarning potentsiallari esa bilvosita hisoblab chiqariladi. Agar metallar normal potentsiallari algebraik qiymatlarning oshib borishi tartibida qo‘yib chiqilsa, elektrokimyoviy kuchlanishlar qatori yoki kuchlanishlar qatori hosil bo‘ladi. Bu qator /X.9a,b-rasmda grafik tarzida ko‘rsatilgan. Kuchlanishlar qatorida vodorod o‘rtada, undan yuqorida esa potentsiallari manfiy qiymatli metallar “tutadi, ularning potentsiali manfiyligi yuqoriga tomon oshib boradi. Demak, eng kuchli manfiy potentsialli elektrodLi metalidan yasalgan elektroddir. Vodoroddan pastda musbat potentsialli metallar turadi. Metallar potentsialining musbatliligi pastga tomon orta boradi. . , Kuchlanishlar qatori metallarning elektrokimyoviy va kimyoviy xossalarini bir-biriga bog‘laydi. Kuchlanishlar qatorida vodoroddan pastda joylashgan metallar kimyoviy jihatdan passiv, ya’ni asl metallardir. Vodoroddan yuqorida joylashgan metallar esa aktiv va oson oksidlanadigan metallardir. Ularning har qaysisi o‘zidan pastdagi metallni shu metall kislotasi va tuzidan siqib chiqaradi. Vodoroddan pastdagi metallar vodorodni kislotadan siqib chiqara olmaydi, yuqoridagi metallar esa siqib chiqara oladi. Bu xil siqib chiqarish xususiyati kuchlanishlar qatorida yuqoriga tomon kuchayib boradi. Ishqoriy metallar, masalan, Na vaK suvni odatdagi haroratda shiddatli ravishda parchalaydi, temir esa faqat yuqori temperaturadagina parchalaydi. Metallmaslarning (anionlarni) ham kuchlanishlar qatorini (oksidlanish-qaytarilish potentsiallari) tuzish mumkin. Metallarning kuchlanishlar qatori haqidagi barcha mulohazalarni metallmaslarning kuchlanishlar qatorlari haqida ham aytish mumkin. Lekin siqib chiqarish tartibi, aksincha, pastdagi moddalar o‘zlaridan yuqorida turgan moddani, masalan, ftor xlorni uning birikmalaridan siqib chiqaradi. Kuchlanishlar qatoridan ba’zi elementlarning o‘rinlari kontsen-tratsiya nisbatining o‘zgarishi natijasida o‘zgarishi mumkin. Masalan, kuchlanishlar qatorida (aj-Ibo‘lganda) temir kadmiydan yuqorida turadi. Lekin бap “5 teng bo‘lganda temir kadmiydan pastda turadi, ya’ni kadmiy te-250
Axborot tizimlari nafakat axborotni kayta ishlash va saklash, yozuv-chizuv ishlarini avtomatlashtirish, balki karorlarni kabul kilish (sun'iy intеllеkt usullari, ekspеrt tizimlari va xokazolar), zamonaviy tеlеkommunikatsiya vositalari (elеktron pochta, tеlеkonfеrеntsiyalar), yalpi va lokal xisoblash tarmoklari va boshkaruvning yangi uslublaridan foydalanish xisobiga boshkaruv ob'еkti faoliyati samaradorligini oshiradi va shu maksadda kеng qo’llaniladi
bozor iqtisodiyotining umumiy tomonlarini e’tirof etgan holda, O‘zbekistonning milliy xususiyatlarini hisobga oladi. Bu xususiyatlar quyidagilardir: 1. O‘zbekiston iqtisodiyoti kam rivojlangan bo‘lsa-da, uning ishonchli salohiyati bor. 2. O‘zbekiston tabiiy va mehnat resurslariga boy diyor, uning saxiy yeri va mehnatsevar xalqi bor. 3. Respublikamiz aholisining o‘sish sur’atlari jadal, shu boisdan mehnat resurslari tez ortib boradi. 4. O‘zbekiston iqtisodiyotida qishloq xo‘jaligining o‘rni katta, shu boisdan aholining katta qismi (60 foizi) qishloq joylarda istiqomat qiladi. 5. O‘zbekiston sharqiy sivilizatsiyaga mansub mamlakat. Bu yerda sharqona iqtisodiy ko‘nikmalar, ota-bobolardan meros qolgan xo‘jalik yuritish usullari bor. Bu xususiyatlar O‘zbekistonda bozor iqtisodiyoti sari borish yo‘lini tanlash uchun asos bo‘ldi. Bu yo‘l jahon tajribasiga tayangan holda, ammo mamlakatimizning milliy manfaatini, undagi real sharoitlarini hisobga olgan holda bozor iqtisodiyotiga o‘tishni bildiradi. Bu yo‘l bozor iqtisodiyotiga inqilobiy sakrashlarsiz, ijtimoiy larzalarsiz, tinchlik va xotirjamlik sharoitida, xalqni ijtimoiy himoya qilish orqali sekin-asta, bosqichma-bosqich o‘tilishini ta’minlaydi. Prezidentimiz I.A.Karimov ta’kidlaganidek «Bizning qat’iy nuqtayi n miz jahon tajribasi va o‘z amaliyotimizdan olingan jamiki foydali tajribalarini rad etmagan holda, o‘zimizning ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot yo‘limizni tanlayolishdan iboratdir» O‘zbekiston bozor iqtisodiyotiga o‘tishining o‘ziga xos yo‘li Respublikamiz Prezidenti I.A.Karimov tomonidan olg‘a surilgan besh tamoyilda ifodalab berildi. Bular:
XV BOB KO‘P UCHRAYDIGAN ENDSHPILLAR Biz juda ko‘p har xil o‘yin oxirlari bilan tanishib chiqdik. Biroq bu boshlang‘ich bilimlar, umuman, endshpillarni savodli ravishda o‘ynash uchun yetarli bo‘lmaydi. Shuning uchun endi endshpillarga xos turlicha o‘yin usullari bilan tanishtiramiz. Ko‘rib chiqiladigan pozitsiyalarni yodlab olmasdan, ularda qo‘llaniladigan hujum qilish va himoyalanish usullarini o‘rganish, o‘yin rejasini yaxshilab tushunib olish muhimdir. 1. OTLI ENDSHPILLAR Piyodalar ko‘p qolgan otli endshpillarda bir piyoda ortiq tomonning g‘alabaga erishishi piyodali endshpillardagidan unchalik qiyin emas: kuchli tomon o‘z donalari pozitsiyasini yaxshilagandan (markazlashtirgandan) so‘ng taxtaning biror joyidagi piyodaning oldini ochadi va uni farzinga chiqarishga intiladi. O‘yinning qolgan qismi raqibning qanday himoyalanishiga bog£liq: agar raqib oldi ochiq piyodaning yo‘lini faqat ot bilan to‘sishga kirishsa, kuchli tomon o‘z piyodasiga yo‘l ochish uchun shohi va oti bilan raqib otini chetlashtira-240 di; bordi-yu, kuchsiz tomonning shohi o‘z otiga yordam berish uchun o‘sha tomonga yo‘l olsa, kuchli tomon raqib kuchlarining bu tomondaligidan foydalanib, oti yoki shohi bilan narigi tomondagi piyodalarga hujum boshlaydi. va donalarning hal qiluvchi ustunligiga erishadi. Aytganlarimizni namoyish qiluvchi quyidagi misol bilan tanishaylik.
EЛ элтoнaт Shuningdek, aloqa tizimlari, tabiiy gaz, ichimlik suvi ta’minoti ham qariyb to‘liq tiklandi. Pandemiya sharoitida aksariyat sanoat korxonalari karantin sababli faoliyatini to‘xtatgan bir davrda butun iqtisodiyotning umid nigohi qishloq xo‘jaligiga qaratilgan edi. Ammo talafot ushbu soha boshida ham bor ekan. Tabiiy ofat tufayli viloyatdagi mavjud 97 ming 900 gektar paxta maydonidan 25 ming 344 gektari buzib qayta ekilmoqda. Talafot yetgan 12 ming 619 gektar g‘alla maydonidan 680 gektarini tiklash imkoniyati yo‘q. Eng katta zarar esa issiqxonachilarga yetdi. Mavjud 253 gektar issiqxonadan 194 gektari talafot ko‘rdi. 9 ming 660 gektar bog‘dan 2 ming 616 gektari yaroqsiz holga keldi. —Hozirga qadar Olot tumanidagi 445 gektar g‘alla maydoniga yetkazilgan zararni qoplash bo‘yicha 35 ta fermer xo‘jaligidan xabarnomalar kelib tushdi, —deydi “O‘zagrosug‘urta” AJ Buxoro viloyat filiali rahbari Anvar Adilov. —O‘rganishlar davomida ko‘rilgan zarar miqdori 1,4 mlrd. so‘m ekanligi aniqlanib, o‘zaro sug‘urta shartnomasi talablariga muvofiq, 818 million so‘m miqdorida sug‘urta tovoni to‘lab berildi. Xususan, 6,1 million so‘m miqdorida sug‘urta to‘lovini amalga oshirgan “Haydar-Niyoz zamini” fermer xo‘jaligiga 128,8 million so‘m, 4,8 million so‘m to‘lovni amalga oshirgan “Narzi-Oyim” fermer xo‘jaligiga 121,7 million so‘m sug‘urta tovoni to‘langan. Shuningdek, filialga jismoniy shaxslarning zararlangan imorat va uy-anjom jihozlari bo‘yicha 41 ta, yuridik shaxslarning issiqxonalar bo‘yicha 6 ta, garovga qo‘yilgan mol-mulklari bo‘yicha 5 ta xabarnomalar kelib tushgan. Mazkur zararlar ham tez orada qoplab beriladi. —Shu o‘rinda qayd etish kerakki, “O‘zagrosug‘urta” AJ o‘zi bilan sug‘urta polisini imzolagan mijozlarning yetkazilgan zararlarini qoplab berishga tayyor, —deydi A. Adilov. — Jamiyat va mijoz o‘rtasida tuzilgan shartnoma talablari, unda ko‘rsatilgan shartlar asosida tabiiy ofatdan ko‘rilgan zararlar to‘lanadi. Bugun Buxoro viloyati, ayniqsa, Qorako‘l va Olot tumanlari bo‘rondan so‘ng yangicha chiroy kasb etmoqda. Uylar manzarasi o‘zgarmoqda, shikast yetgan yol, aloqa, elektr, gaz-barcha tarmoqlar butkul yangilanmoqda. Zohiriy yangilanishlar esa odamlarning ham qalbida, ham botinida o“z aksini topmoqda. Akbar RUSTAMOV 2020-yil 12-may
22-rasm. 1) 0286—4420 bo‘lganda, parabola abssissa o‘qi bilan ikkita nuqtada kesishadi, ya’ni 2 va x; ildizlar haqiqiy va har xil bo‘ladi, masalan, 21-rasmdagi kabi. 2 Deb? — 4as =0 bo‘lganda, parabola abssissa o‘qiga urinib o‘tadi, ya’ni h, va x; ildizlar haqiqiy va teng bo‘ladi, masalan, 22-rasmdagi kabi. 3) 2—42— Aas «0 bo‘lganda parabola abssissa o‘qi bilan bitta ham umumiy nuqtaga ega bo‘lmaydi, masalan, 23-rasmdagi kabi. Tenglamaning haqiqiy ildizlari mavjud emas. GM. Ikki noma’lumli ikkinchi darajali ikki tenglama sistemasini grafik usulda yechish Tenglamalar sistemasilagi har qaysi tenglamaga tegishli grafiklar chizilganda ularning kesishish nuqtalarining abetsissalari x ning, ordinatalari esa uning qiymatlarini beradi. 1-misol. (72 2x ——u = 3, ww – Zu = 1 sistema grafik usul bilan yechilsin. Yechish, x? 4. 2x —u = 3 va x— Zu —1 tenglamalar bilan berilgan funksiyalar grafiklarini chizib, ularning kesishish nuqtalarini topamiz (24-rasm). Shakldan ko‘ramizki, X, — = OM =1; u, = 0 va x.—OM, = —22; uz—A! A! ——N grafiklarning kesishish nuqtalarining koordinatalaridir.
ουζμπέκικα : Birlashgan Arab Amirliklari (uz)
567 olib, xalqaro tajribalarga uyg‘unlashtirish maqsadida bu zararni kompaniyaning “odatdagi faoliyati bilan bog‘liq bo‘lmagan xarajatlar” tarkibiga kiritish maqsadga muvofiq deb hisoblaymiz. Yettinchi qadam, “Odatdagi faoliyati bilan bog‘liq bo‘lmagan xarajatlar” tushunchasini kiritish o‘rinlidir. Bu xarajatlar korxonaning asosiy faoliyati bilan bog‘liq bo‘lmasdan, ko‘p hollarda tasodifiy yuzaga keladigan, oldindan rejalashtirish qiyin bo‘lgan hamda zaruriyat tufayli yuzaga kelishini ta’kidlash lozim. Bu xarajatlarga favqulodda yuzaga kelgan xarajatlar, joriy bo‘lmagan aktivlarni tasarruf qilish natijasida yuzaga kelgan zararlar, valyuta kursi farqi bo‘yicha zararlar va boshqa odatdagi faoliyati bilan bog‘liq bo‘lmagan xarajatlarni kiritish mumkin. Sakkizinchi qadam, xalqaro standartlar talablariga muvofiq foyda va zararlarda aks ettiriladigan buxgalteriya baholashlaridagi o‘zgarishlarning ta’sirini hisobga olish uchun ham alohida satr ajratildi. Bu hisobotning shaffofligi va egiluvchanligini oshiradi. Ushbu holatlarni hisobga olib moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobotni “foyda va zararlar hamda boshqa to‘plam daromadlar to‘g‘risidagi hisobot” deb o‘zgartirish maqsadga muvofiq. Chunki, xalqaro standartlarda daromad va xarajatlar, foyda yoki zararlar tushunchalaridan foydalanilgan, moliyaviy natija tushunchasi kiritilmagan. Boshqa to‘plam daromadlar tarkibini ham 1-son BHXS talablariga muvofiqlashtirish kerak. Tadqiqot natijalaridagi fikr va mulohazalar asosida «Foyda va zararlar hamda boshqa to‘plam daromadlar to‘g‘risidagi hisobot»ning transformatsiyalashgan shaklini joriy qilish maqsadga muvofiq (9.4-jadval).
H coциaлънoй пpakтиkи, ocyшecтвляeтcя пepeнoc akцeнтa c oбyчaюшeй дeятeлънocти пpeпoдaвaтeля нa пpeoбpaзoвaтeлБнyю дeятeлънocтъ cтyдeнтa. Литepaтypa: { Mиyшлeниe yчитeля; личнocтнимe мexaнизмeги пoнятийkъй aппapaт. Пoд peд. Ю.HH Kyлютkинa иГ.C. Cyxoбckoй. -M. Пeдaгoгиka, 1990, -104 c. 2. Cлacтeнин B.A., Пoдkмoвa Л.C. Пeдaгoгиka: иннoвaциoннaя дeятeлънocтБ -M. 1997—C. 293. 3. Kyзъминa H.B. Ocнoввю вyзoвckoй пeдaгoгиkи. - Л. 1972. 4. Зaгвaзинckий B.И. Yчитeлъ kak иccлeдoвaтeлБ. -M Знaниe, 1980: (cep. Пeдaгoгиka и пcиxoлoгия Xe 4), -96 c. 3. Kaн-Kaлиk B.A., Hиkaндpoв H.Д. Пeдaгoгичeckoe твopчecтвo -M. 1990, -286 c. б. Штeйнмeц A.ЗЭ. Пcиxoлoгичeckaя пoдгoтoвka k пeдaгoгичeckoй дeятeлънocти. -Kaлyгa. 1998, -308 c. 7. Aбдyлъxaнoвa-Cлaвckaя K.A. Дeятeлънocтъ и пcиxoлoгия личнocти-M. Hayka. 1920, –C. 335. BARKAMOL SHAXSGA YO‘NALTIRILGAN INNOVATSION TA’LIM MAZMUNI Tulyaganov Abdumanan Abdukaxarovich Toshkent avtomobil va yo‘llar kasb-hunar kolleji maxsus fan o‘qituvchisi Pedagogik va psixologik yo‘nalishlarida amalga oshirilgan tadqiqotlar natijalarining ko‘rsatishicha, ijtimoiy munosabatlar jarayonida raqobat yetakchi o‘rin tutayotgan bugungi kunda ham yoshlar mazkur sharoitda yashash va faoliyat ko‘rsatish, qiyin vaziyatlardan chiqib ketishga psixologik va jtimoiy jihatdan tayyor emaslar. Ma’lumki, jamiyatda amalga oshirilayotgan ijtimoiy, ta’limiy islohotlarning natijasi yosh avlodning intellektual salohiyat, yuksak aql-zakovatiga, ta’lim-tarbiya tizimini jahon andozalari asosida rivojlantirishga, eng yangi texnologiyalarni ta’lim jarayoniga kiritilishiga, uning milliy zaminini mustahkamlashga qaratilganligi bejiz emas. Jamiyatning hozirgi taraqqiyoti mson faoliyatining ma’naviy va moddiy sohalarida katta o‘zgarishlar qilishni taqozo etmoqda. Bu shaxs omili, uning ijtimoiy-siyosiy faoliyati rolining ahamiyati ortib borayotganligi bilan belgilanadi. Zero, shaxs intellektual qobiliyatini rivojlantirmay, uni ma’naviy-axloqiy tarbiyalamay, shuningdek, imkoniyatlarining yangi qirralarini to‘la ro‘yobga chiqarmay turib yjtimoiy taraqqiyotga erishib bo‘lmaydi. Jamiyat tomonidan shaxs imkoniyatlarini ro‘yobga chiqarish uchun zarur shart-sharoit yaratilar ekan, o‘z navbatida shaxs qobiliyati, imkoniyatlari ana shu jamiyatning ham ijtimoiy, ham iqtisodiy, ham madaniy jihatdan rivojlanishiga o‘z hissasini qo‘shadi. Ayni vaqtda shaxs qobiliyati, imkoniyatlarini rivojlantirish va unt yagona ijtimoiy maqsadga yo‘naltirish o‘ziga xos dolzarblik kasb etmoqda. 44
The important outcome of these negotiations was approval of the "Tashkent Declaration "About Basic Principles of Peaceful Regulation of the Conflict in Afghanistan". The Declaration is circulated by the UNO as the official document of the Security Council and the UN General Assembiy. Currentiy the "642" Group that is the oniy mechanism ofthis kind on the intemational level to resolve the conflict in Afghanistan, has done much work to elaborate the Tashkent Declaration that will from now on serve as an official longtime UN program document on peaceful settle-ment ofthe conflict. The Tashkent meeting ofthe "6:2" Group has received great interna» tional response and support. Namely, Mr. M.Komura, the Minister of Foreign Affairs of Japan, evaluating its outcome said: "We consider the Tashkent mecting can be an important step towards peace stabilization in Afghanistan." With the purpose of carrying out the works on important problems involving the Central Asian countries the Organization of Cen-tral Asian Cooperation (CAC) was founded with the initiative of. Karimov in February 2002. This organization aotively works on ihe way ofsolving the tasks put before itself. Uzbekistan is positively and steadily moving along the road ofintro-ducing itself into notoniy the world"s politics, but in the world’s economy as well. Alongside with establishing and further developing trade and economic relations, our Republic earns political respect in the sphere of diplomacy, because trade and economic relations are one of the funda» mental principles of international eooperation. Diverse foreign economic relations are the most important means to satisfy different demands of our state, to accelerate its social and eco-nomic development, to‘attain high-life standards. “Well-balanced foreign economic relations encourage rapid develop-ment of all the branches of the national economy, inerease the industrial and agricultural production, provide with modem equipment and advanced technology, more productive use of natural and geographic conditions, mineral raw and labor force. Well-run foreign economic policy enables successful resolution of serious problems facing the country in harmoni» zation of various branch proportions in its economy, gerasetepsog Fe old technology in building, transport, development of infrastructure and communications. Uzbekistan has an opportunity to reach higher produc-tivity and higher quality of production, as well as to solve problems with the use of huge labor resources when it aetively participates in the inter» national division of labor force.
bir qancha tushunchalari va tamoyillari asoslangan ilmiy ishlarini e’lon qiladi. Amerikalik ekolog Y. Odum tuproqshunos olim V.V. Dokuchayevni ekologiyaning asoschilaridan biri, deb hisoblagani bejiz emas, XIX asrning 70-yillarida nemis olimi K. Myobius fanga «biotsenoz» haqidagi tushunchani, ya’ni organizmlarning muayyan tashqi muhit sharoitlarida bir-biriga mm1-vofiq kelishi, mujassam yashashi qonuniyatlarini kiritadi. Mazkur mavzu biologiyaning mustaqil va eng muhim sohasi ekanligini birinchi bo‘lib nemis biologi BE. Gekkel (1834—1919) tushungan va uni ekologiya deb atagan. Uning ta’rifiga ko‘ra, ekologiya—organizmlar bilan tashqi muhit o‘rtasidagi murakkab o‘zaro munosabatlarni o‘rganadi. Ekologiya mustaqil fan sifatida XX asr boshlarida to‘la-to‘kis shakllangan. Mazkur davrda amerikalik olim Ch. Adams ekologiya bo‘yicha dastlabki umumlashgan ma’lumotlarni e’lon qiladi. Rus olimi V.I. Vernadskiy (1862—1945) esa biosfera haqidagi ta’limotni yaratadi. Amerikalik olim R. Makkenzi odam ekologiyasi masalasi bilan shug‘ullanib, ijtimoiy ekologiyaning asoslarimni ishlab chiqadi. AX asrning ikkinchi yarmida odamning tabiatga ta’siri va atrof-muhit ifloslanishining keskin kuchayishi tufayli ekologiya alohida ahamiyat kasb etib, uning uchinchi bosqichi (AX asrning 50-yillaridan hozirga qadar) boshlanadi. Ekologiya mazkur bosqich ibtidosida tabiiy muhit muhofazasi va tabiatdan foydalanishga 01d bilimlarni o‘z ichiga olgan majmuaviy fanga aylanib, tegishli geografik, geologik, kimyoviy, fizikaviy, iqtisodiy va ijtimoiy-madaniy tushunchalarni ham o‘zida mujassamlaydi. Ekologiya rivojining mazkur bosqichida A. Abulqosimov, Z. Akramov, LL. Alibekov, P. Baratov, Ko. Zokirov, T. Zohidov, A. Muzaffarov, A. Muhamadiyev, M. Muxamedjanov, 5. Nishonov, A. Rafiqov, M. Rasulov, A. Saidov, Y. Sultonov, M. Umarov, J. Xolmo‘minov, Y. Shodimetov, A. Ergashev, P. G‘ulomov kabi o‘zbek olimlari tomonidan ekologiya, atrof-muhit muhofazasi va tabiatdan foydalanishning turli jihatlari chuqur tadqiq etilgan. 8
22 347-mashq. 4-sinf ,,O‘qish kitobi“dagi Abdulla Oripovning ,,Dehqon bobo va o‘n ikki bolakay qissasi” asaridagi son ishtirok etgan gaplarni ko‘chiring. Ma’no turini ayting, gapdagi vazifasini belgilang. Bilimingizni tekshiring! » Sonlarni boshqa so‘z turkumlaridan qanday ajratasiz? 2 » Qaysi sonlarda bir xil undoshlar yonma-yon keladi? Ф) «Sanoq bildirgan sonlar bilan tartib bildirgan sonlarning yozilishini tushuntiring. .e Sanoq bildiruvchi sonlar birdan ortiq so‘z bilan ifodalanganda qanday yoziladi? .e Nutqimizda sonning qanday ahamiyati bor? KISHILIK OLMOSHLARI 348-mashq. Ajratib ko‘rsatilgan so‘zlarga diqqat qiling. Ularga so‘roq bering. Qishki ta’tilda men, Murod oromgohda bo‘ldik. Biz tabiat qo‘ynida maza qilib dam oldik. —Ahmad, sen ta’tilda qayerda dam olding? —Ahmad shaxmatni sevadi. U shaxmat to‘garagiga qatnadi, —dedi Shuhrat. Dilshod, Temur, Gulnoralar maktab oromgohida bo‘lishdi. Ular oromgohda sport musobaqasida ishtirok etdilar. Siz qishki ta’tilda qayerlarda bo‘ldingiz? ( ,, Gulxan “ dan) U, ular so‘zlari qaysi so‘zlarning o‘rnida qo‘llangan? f I Men, sen, u, biz, siz, ular so‘zlari kimlarni ko‘rsatish va uchun qo‘llanadi?
– Viloyat hokimligining umumiy bo`limi Ochiq ma`lumotlar Ko`rib chiqilmagan: 29 Ko`rib chiqilmoqda: 7 Ko`rib chiqilgan: 32 Ko'rib chiqilmoqda – 230 2017-2021 yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha harakatlar strategiyasi Faol tadbirkorlik, innovatsion g'oyalar va texnologiyalarni qo'llab-quvvatlash yili O'zbekiston Respublikasi Prezidentining Buxoro viloyati Xalq qabulxonasida o'tkaziladigan Viloyat ichki ishlar boshqarmasi boshlig'i S H Aliev Dushanba va chorshanba kunlari soat 14 00-16 00 O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi O`zbekiston Milliy axborot agentligi O`zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari Yagona interaktiv davlat xizmatlari portalida bo`sh ish o`rinlari Saytda foydalanuvchilar soni: 4 ta Sayt materiallaridan foydalanganda www buxoro uz manbai ko`rsatilishi shart
“Barselona-1992” chempioni O‘zbekiston yengil atletika federatsiyasi prezidenti etib saylandi Bugun, 22 may kuni Milliy olimpiya qo‘mitasida O‘zbekiston yengil atletika federatsiyasining navbatdan tashqari hisobot-saylov konferensiyasi tashkil qilindi. Bu haqda Milliy olimpiya qo‘mitasi axborot xizmati xabar bermoqda. Yig‘ilishda O‘zbekistonda yengil atletika sportining rivojiga qo‘shgan hissasi, qolaversa sohadagi tajribasi va ko‘p yillik mehnati inobatga olinib, Andrey Hakimovich Abduvaliyev nomzodi federatsiya prezidentligiga ilgari surildi. Delegatlar bir ovozdan A.Abduvaliyev nomzodini qo‘llab-quvvatladilar. Shu tariqa, Andrey Abduvaliyev O‘zbekiston yengil atletika federatsiyasining yangi rahbari etib saylandi. Ma'lumot uchun, Andrey Abduvaliyev 1966 yilda tug‘ilgan. MDH birlashgan terma jamoasi safida 1992 yilgi Olimpiya o‘yinlarida chempionlikni qo‘lga kiritgan. 2000-2012 yillar davomida O‘zbekiston yengil atletika federatsiyasining bosh kotibi lavozimida faoliyat olib borgan. Mamlakat yengil atletika federatsiyasi bosh kotibi sifatida faoliyat yuritib kelgan Kamoliddin Nurmuhammedov esa lavozimiga qayta saylandi. Yangi rahbariyat oldiga mamlakatimizda sportning ushbu turini rivojlantirish, oldinda turgan nufuzli musobaqalarda muvaffaqiyatli natijalar qayd etish vazifasi qo‘yildi. Eslatib o‘tamiz, avvalroq Nurxon Nafasov O‘zbekiston karate Milliy federatsiyasiga prezident bo‘lgani xabar qilingandi.
Atoqli yozuvchi Nosir Fozilov vafot etdi & Nosir Fozilov: Yaxshilik ajrsiz qolmaydi…& Saylanma 1-jild
51.1 (2) YJIK 41.1 Taqrizchilar: I. Oxunboboyev nomidagi Respublika tibbiyot bilim yurtining oliy toifali o‘qituvchisi M. Q. Ibrohimo-va, P. F. Borovskiy nomidagi tibbiyot bilim yurti uslubchisi M. S. Yusupova. Inomov Q. S. I 58 Hamshiralik ishi: Tibbiyot bilim yurtlarining talabalari uchun darslik—T.: AbuAli ibn Sino nomidagi tibbiyot nashr., 1996.—320 b. Adabiyotlar! 315—316 b. Darslik yangi dastur asosida tuzilgan bo‘lib, tibbiyot bilii yurtlari talabalari na o‘qituvchilariga, shuningdek mustaqil faoliyat yuritayotgan hamshiralar uchun kundalik ishlarida qo‘l keladi. BEK 51.1(2)a?3 4108020000—036 M354 (04) 96 21—96 (SAbu Ali ibn Sino nomidagi ISBN 5-638-01080-Mustaqil respublikamizning kelajagi albatta xalqning salomatligi, salomatlikni saqlash esa tayyorlanayotgan hamshiralarning bilim va malakalariga bog‘liqdir. Tibbiyot bilim yurtlarida tahsil olayotgan bo‘lajak hamshiralarning bilim va malakalari «Hamshiralik ishi» fanining naqadar chuqur o‘rganishiga bog‘liqligini nazarda tutsak, taqdim etilayotgan o‘zbek tilidagi ilk darslik ushbu vazifani bajarishga asos solmoqda. Darslik ikki qismdan Ibod »! bo‘lib, o‘quvchilar birinchi, nazariy qismda Xamiri: alarning muomala madaniyatini, bemor oldida o‘zini. tutishi, hamshira xulqi va odobini, sog‘lom turmush tarzini shakllantirish masalalarini o‘rganishsa, ikkinchi—amaliy qismda, hamshira bilishi va uddalay olishi lozim bo‘lgan ko‘nikmalarni, kasallikni davolashning eng yirik ajralmas qismi bo‘lmish bemorlarni parvarish qilish sirlarini o‘rganadilar. Qo‘llanma yangi dastur asosida tuzilgan bo‘lib, tibbiyot bilim yurtlari talabalari va o‘qituvchilariga, shuningdek mustaqil faoliyat yuritayotgan hamshiralar uchun ham kundalik faoliyatlarida qo‘l keladi, degan umiddamiz. Darslik haqidagi fikr va mulohazalar, takliflar muallif tomonidan mamnuniyat bilan qabul qilinadi.
O‘zbekistonda xorijdan qaytgan yoshlar bandligini ta’minlashga ko‘maklashuvchi loyiha ishga tushirildi. Loyiha shu yilning mart oyiga qadar mamlakatning barcha hududlarida o‘tkaziladi. Bu haqda “Daryo”ga Yoshlar media markazi ma’lum qildi. Dasturga muvofiq, “Yoshlar – kelajagimiz” jamg‘armasi, O‘zbekiston yoshlar tadbirkorligini qo‘llab-quvvatlash markazi hamda “Yosh fermerlar” Kengashi nodavlat-notijorat tashkilotlari tomonidan barcha mahallalarda tadbirkorlik faoliyatini boshlash istagida bo‘lgan yoshlar uchun o‘quv seminarlari, shaxsiy tomorqadan samarali foydalanish mavzusida taqdimotlar, yoshlarning yirik ishlab chiqarish korxonalari va sanoat zonalariga sayohatlari tashkil etilyapti. Har oyda o‘ntadan mahalla tanlab olinib, xorijda ishlab, yashash manzillarga qaytib kelgan yoshlar bilan tadbirkorlik va bandlik, munosib mehnat, salomatlik va gigiyena, diniy-ma’rifat yo‘nalishlarida o‘quv seminarlar bo‘lib o‘tadi. Respublika bo‘ylab o‘tkazilayotgan tadbirlar natijasida xorijga ishlash va o‘qishga ketib, O‘zbekistonga qaytib kelgan yoshlarning muammolari o‘rganilib, mutasaddi idoralar vakillari bilan mavjud muammolarni bartaraf etish choralari ko‘riladi. Yoshlarga bo‘sh ish o‘rinlari taklif etish, ularning tadbirkorlik bilimlarini oshirish, bandligini ta’minlashga ko‘maklashiladi. Loyihaga doir tadbirlarning dastlabkisi Navoiy viloyatida O‘zbekiston yoshlar ittifoqining Qiziltepa tuman kengashi tomonidan tashkil etildi. Unda mahallalardagi yoshlar bilan ochiq muloqot qilindi. Xususan, tumandagi “G‘amxo‘r”, “O‘rtaqo‘rg‘on” va “Xo‘jaqo‘rg‘on” mahalla fuqarolar yig‘inlari hamda Navoiy shahridagi “Zarafshon” mahalla fuqarolar yig‘inida xorijga chiqib, ishlab qaytgan yoshlar uchun mehnat xavfsizligi va muhofazasi, salomatlik va gigiyena qoidalariga bag‘ishlangan bir qator o‘quv-seminarlar o‘tkazildi. O‘zga yurtdan o‘z uylariga qaytgan yoshlar “Yoshlar – kelajagimiz” jamg‘armasi faoliyatiga katta qiziqish bildirishdi. Tadbirkorlik qilish istagidagi yoshlarga mazkur jamg‘armadan imtiyozli kredit olish, o‘z biznes loyihasini yaratish va uni amalga oshirish bo‘yicha maxsus mahorat saboqlari berildi. Loyihadagi tadbirlarning navbatdagisi To‘rtko‘l tumanining “O‘zbekiston” hamda “Otayurt” ovul fuqarolar yig‘inlarida ham o‘tkazildi. Muloqotda chet elda ishlab yashash manziliga qaytib kelgan yoshlarga tadbirkorlik faoliyati va ularga yer ajratib berish uchun yaratilayotgan imkoniyatlar bilan atroflicha tanishtirildi. Jizzax viloyatining tuman-shaharlarida ham yoshlar takliflarini o‘rganish, muammolariga yechim topish, bandligini ta’minlash, yoshlar o‘rtasida jinoyatchilikning oldini olishga doir “Sayyor qabul” lar tashkil etildi. Mazkur uchrashuvlarda hudud yoshlari o‘zlarini qiziqtirgan savollarga javob oldi. Ularni qiynayotgan muammolarga yechim topilib, ko‘plab masalalarga ijtimoiy-huquqiy ko‘mak ko‘rsatildi. Xorijda ishlab kelgan yoshlar o‘zlari uchun munosib ish topib, tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanishi uchun imtiyozli kredit olishga muvaffaq bo‘lmoqda. — 4 yil Rossiya davlatida ishlaganman. Musofirlikda hayot kechirish, Vatan, ota-ona va yaqinlardan uzoqda mehr-e’tiborga muhtojlik, yurt sog‘inchi azobini juda yaxshi bilaman, — deydi arnasoylik Bobur Zulinov. —Ayniqsa, kuchga to‘lgan paytimda o‘z yurtimda qiziqqan sohamda ishlamasdan, o‘zga yurtda qora mehnatda umrim o‘tayotganiga achinardim. 2018-yilda O‘zbekistonga qaytib keldim. Bolaligimdan musiqaga qiziqqanman, bu sohada ma’lum bilim va ko‘nikmalarim ham bor. Shu bois ishlab topgan pulimga musiqa va ovoz yozish jihozlarining bir qismini sotib oldim. Hozir tumanimizdagi Musiqa va san’at maktabida musiqa va ovoz yozish bilan shug‘ullanaman. Jihozning qolgan qismi uchun kredit olish maqsadida Yoshlar ittifoqining “Sayyor qabuli”ga keldim. “Yoshlar —kelajagimiz” jamg‘armasi orqali imtiyozli kredit olishim mumkinligini aytib, shu yerning o‘zida manzilli rejaga kiritishdi. Yoshlarni munosib mehnatga jalb etish va ularning tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan tadbirlar barcha viloyatlarda o‘tkazilmoqda.
kulrang yoki binafsha-qora tus oladi, o‘sib, uzunligi 7-8 sm va undan ko‘proqqacha yetadi, bir-biri bilan qo‘shilib ketadi, novdaning o‘rtasigacha kiradi va yaralarga aylanadi. Yara atrofida bo‘rtma shaklli qalin kallyus to‘qimasi paydo bo‘ladi, yara o‘rtasi biroz botiq shakl oladi va bunday novdalar mo‘rt bo‘lib, shamolda sinib ketadi. Zararlangan novdalar oxir-oqibatda qorayadi, o‘sishdan orqada qoladi va nobud bo‘ladi. Barg va gul bandlari hamda gajaklarda kasallik belgilari novdalardagi bilan bir xil, Gul to‘plari zararlanganida gulbarglarda dumaloq, qora dog‘lar hosil bo‘ladi. Zararlangan gul to‘plari va tugunchalar qo‘ng‘ir-qora tus oladi va to‘kiladi. Uzum popugi va shingili gullashdan pishish boshlangunicha kasallikka chalinadi. Shingilnmg asosiy o‘qi va meva bandlaridagi kasallik belgilari novdalardagi bilan bir xil. Dog‘lar shingilning asosiy o‘qini o‘rab olsa, uzum boshining pastki (uchidagi) qismi burishib, so‘lib qoladi. Uzumlarda sal botiq, o‘rtasi oldin binafsha, so‘ngra oqish-kulrang, atrofida tor to‘q qo‘ng‘ir yoki qora hoshiyasi mavjud bo‘lgan dog‘lar hosil bo‘ladi. Ular uzum ichiga tarqalsa, u yorilib ketadi. Kasallikning zarari. Yevropaning ayrim, semam mintaqalarida antraknoz bilan juda Kuchli zararlanishi va hosil bermasligi tufayli ba’zi navlar ekilmaydi. Zararlangan toklarning barglari va gullari to‘kilishi, novdalari o‘sishdan orqada qolishi va uzum kam tugilishi natijasida, tok o‘sishi va hosili pasayadi. Surunkali va kuchli zararlangan tok 3—4 yildan so‘ng nobud bo‘lishi mumkin. O‘zbekistonda antraknoznmg zarari ancha katta (ammo oidiumnikidan salkamroq). Sernam ob-havoda iyun oyining boshida zararlangan tokning Husayni va Qora kishmish navlari barglarining 28 foizimi yo‘qotishi mumkin. Kuchli zararlangan Husayni navi shingillarining hosili sog‘lomlariga ko‘ra 3—5 marta kamayadi. Tajribada o‘simliklar antraknozdan fungitsidlar bilan himoyalanganda bir tupdan olingan uzum hosili zararlangan nazoratdagi 9,0 kg dan 22-24 kg gacha (2,5-2,7 marta) ko‘paygan. 279
Dehqon va fermer xo‘jaliklari tomonidan yetishtirilgan meva va sabzavot mahsulotlarini va ularni qayta ishlab olingan mahsulotlarni chetga chiqarishni rasmiylashtirish tartibi, shuningdek unga kiritilgan o‘zgartirishlarni o‘z kuchini yo‘qotgan deb topish haqida
Boshchilik qilgan, Eng qudratli » boshliqlaridan XOH saylangan. Xonnichg ishida qo‘shimcha Sir qatlam
Tomonlar Qirg‘izistonda qishloq xo‘jaligi texnikasi, yengil avtomobillar va avtobuslarni yig‘ish bo‘yicha loyihani muhokama qilishdi Shuningdek, respublika janubiy viloyatlarida mashina-texnika stansiyalarini yaratish imkoniyatini ko‘rib chiqish hamda Bishkek uchun yo‘lovchi tashish bo‘yicha xizmatlar taqdim etishda davlat-xususiy sheriklik doirasida hamkorlik to‘g‘risidagi kelishuvlarga erishildi
XX asrda bir qator olimlar A.Eynshteyn, G.A.Galov, A.Fridman va boshqalar tomonidan konseosiya ishlab chiqilib unda, bizning metagalaktika uzliksiz harakatda bo‘lib, kengayib boradi, ana shu harakatlar natijasida bizning koinot paydo bo‘ldi, degan xulosaga kelishdi. Aslida bizning koinot qanday paydo bo‘lganini aytish juda qiyin, uning ilmiy isboti yo‘q. Koinot asli materiyadan iborat bo‘lib, o‘ta qizigan va o‘ta zich ko‘rinishdagi bo‘lakdir. 15-20 milliard yil oldin ana shu bo‘lak yoki birinchi portlash natijasida ajrab tushadi. Bo‘lakda harorat pasayib, o‘zi aylanish natijasida kengayib boradi. Koinotning uzluksiz harakati va kengayib borishini hozir ham kuzatish mumkin. Koinotning kengayib borishini olimlar har xil taxminlar asosida izohlaydilar. Ayrimlari qizil shu’la galaktikaning spektr chiziqlari bilan almashinuvini Dopplr effekti deb atashadi. Koinotda evolut-siva tizimi shubhasiz mavjud, ammo xulosaga kelishda evolutsiya qonunlarini unutmasligimiz kerak, uni har xil tahlil qilish mumkin. Aslida qizil shu’la spektr chiziqlari bilan almashinuvi natijasida fotonlarning chastotasi va energiya gravitatsion maydonda yorug‘likning galaktikalararo million yilar davomida harakati oqibatida kosmik kenglikda Koinotimiz kengayib boradi. Bi faqatgina o‘z Koinotimizni kengayib borayotganini bila olamiz, boshqa galaktikalarni bilishga va o‘rganishga vaqt yetishmaydi (1929-yil E.Xabli. AQSH). Ushbu xulosa jahonshumul hisoblanadi. Koinot, evolutsiya davrida barcha kosmik obyektlar planetalar, yulduzlar va galaktikalarni o‘rganadi, hozirgi ma’lumotlar oddiy yulduzlar kengayishi jarayonoda «oq karlik»lar, «neytron yulduz»lar va «qora tuyniklar» hosil bo‘lishini ko‘rsatadi. «Oq karlik» deganda nimani tushunamiz? «Oq karlik» yulduzlar hosil bo‘lishida yulduzlar massasi siqilib, harakat oshib ketadi. «Oq karlik» yulduzning diametri yerimiz diametriga teng, unda ammo harorati milliard 0S ga yetib, zijligi-10 tG‘sm3-yoki yerning Zijligidan bir necha yuz ming martaga katta. Uni quyidagicha tasavvur qilishimiz mumkin: katta yuk mashinasini Zijlab, bir angishvonaga joylashtirish mumkin bo‘lganidek, «oq karlik» milliard yil davomida sekin-asta sovushi natijasida «qora-karlik» yoki «o‘lik yulduz»ga aylanadi, endi u o‘zidan hech qanday nur chiqarmaydi. Neytron yulduzlar, yulduzlar evolutsiyasining oxirgi davrida paydo bo‘ladi. Bu vaqtda ularning massasi uzluksiz Zijlanib boraveradi. Bunday yulduzlarning massasi quyoshga nisbatan 1.2 dan 2 martagacha kam bo‘ladi. Oxirgi ko‘rinishlarda yulduzning zijlash-73
Shoyim BO‘TAEV Uning yerosti suvlariga yetgan tomiri juda ko‘p vahimali narsalarni ko‘rgan bo‘lsa-da, ular yerustidagi bu manzaraday dahshatli tuyulmagan ekan. Juda dahshat ekan. Xayriyat, oqtikan buni ko‘rmapti ekan. Vagonning yonida quruvchilar olov yoqib, Oqtoshning go‘shtini kabob qilib pishirishayotgan ekan. —O‘ziyam ja-a baquvvat bo‘lib ketgan ekan-da, — derkan hukmfarmo ovoz egasi gulxanga etigini tutib quritgancha. —Arqon olib bormaganimda eplolmas ekanman, xayriyat, arqon olib borganim. —Arqon olib bor deb men aytuvdim-da, — depti allaqanday chiyildoq ovoz egasi maktangansimon. Hukmfarmo ovoz egasi unga parvo qilmapti. Qarab ham qo‘ymapti. O‘z qahramonligi bilan maqtanishga mahliyo bo‘lib ketipti. —Bir qo‘limdagi tayoq bilan uning jig‘iga tegib, ikkinchi qo‘limdagi arqon halqasini bo‘yniga solib oldim-ku, —davom etipti hukmfarmo ovoz egasi chapdastligi bilan barchani qoyil qoldirmoqchi bo‘layotganday. — Keyin o‘zimga qarab tortaverdim, men o‘zimga qarab tortsam, u o‘zini ortga tashlaydi—aqli bo‘lsa shunday qilarMIDI, ana shunaqa qilib o‘zini o‘zi bo‘g‘a boshladi-ku. O‘sha yaqin o‘rtada bir tut daraxti bor ekan, balandroq shoxidan arqonning uchini o‘tkazib olib, havoza-pishangda tomga loy ko‘tarayotgandek arqonni torta boshlovdimki, avval uning oldingi oyoqlari ko‘tarildi, keyin orqa oyoqlari yerdan uzilib, gavdasi osilib qoldi... —Halolladingmi, ishqilib? — so‘rashipti undan. —Halollamay nima, meni ahmoq deb o‘ylayapsiz-larmi? — achchig‘i chiqipti uning. —Bo‘g‘ziga pichoq tortib, qonini chiqardim-u keyin sudrab kelaverdim... —Kabob pishdi—hamma narsa joniga tegganday tuyulgan ovoz egasining qaytadan joni kirganday ekan. —Qani, janoblar, marhamat, buyoqqa kelinglar:
Norvegiya OIVga chalinish xavfi yuqori guruhlarda bunga qarshi dorilarni bepul tarqatishni boshlagan dunyodagi birinchi davlat bo‘ldi Bu haqda TJournal xabar bermoqda Mamlakat sog‘liqni saqlash vaziri Bent Xyoyega ko‘ra, bepul profilaktika vositalari OIVga chalinish ehtimoli yuqori fuqarolarga tarqatiladi PrEP profilaktika vositasi infeksiya bilan kasallanish xavfini 92—99 foizgacha kamaytirishga yordam beradi Bunday tashabbuslar hozirda AQSh, Kanada, Fransiya va JARda amalda qo‘llanmoqda, biroq bu davlatlarda dori-darmonlar bepul va retseptsiz berilmaydi
Er 4,9 M LI VO KIR TI I I y mi OSHam si (vu di Shu ay 2 (o‘ri u K.i 8 4aB m da O‘RAn sr SHK a a B i i A g ki a A bi 2 ud Ay) ia (ali 6 uchi AI 5 IIG UL B yos SY a dali OY nu ia 9 burun Joriya 398 avv qari in a i ki 292, ALASH ko aa in O SUYI da ashyo OB) «UH oda ZIN ShER RI I I ay JU A u rv MI bar-u (M 99 una ud shi 93, {Ali b 0 sa «o? «ishi ari O‘rin o‘xilashlar i 992 "203 yigirma birinchi o , tual, , 1253 24; 242, ommaviy bo‘lmoq di » U ataydilar 2 kelmoq Ep 29 D g‘oyatda ajoyib 2 ub 3, » 204-mashq. Hadislarni tarjima va tahlil qiling, so‘ngra yod oling: MU KIo a 24 U. U 198
Oʻzbekiston va Tojikiston Prezidentlari Xitoyda uchrashuv oʻtkazdi - Xalq so'zi 17:15 25 Aprel 2019 Siyosat Oʻzbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev bugun Pekin shahrida Tojikiston Prezidenti Emomali Rahmon bilan ham uchrashdi. Bu haqda Prezident matbuot xizmati xabar bermoqda. Prezidentlar keyingi yillarda sifat jihatidan yangi darajaga koʻtarilgan koʻp qirrali Oʻzbekiston-Tojikiston hamkorligi rivojlanib borayotganini katta mamnuniyat bilan qayd etdi. Savdo-iqtisodiy, transport-kommunikatsiya va madaniy-gumanitar sohalardagi hamkorlikning aniq masalalari muhokama qilindi. Oʻzaro savdo hajmini yanada oshirish masalalariga alohida eʼtibor qaratildi. Oliy darajadagi tashriflar davomida erishilgan kelishuvlar ijrosi ham koʻrib chiqildi. Oʻtgan yil Oʻzbekiston va Tojikiston munosabatlari rivojida tarixiy yil boʻlgani, oʻzaro davlat tashriflari natijasida u strategik sheriklik darajasiga koʻtarilgani alohida qayd etildi. Bu boradagi ishlar natijasida ikki tomonlama tovar ayirboshlash hajmi sezilarli oshib, hududlararo va gumanitar aloqalar mustahkamlanib borayotgani taʼkidlandi. Shavkat Mirziyoyev va Emomali Rahmon mamlakatlarimiz oʻrtasida doʻstlik va yaxshi qoʻshnichilik, strategik sheriklik munosabatlarini yanada mustahkamlash borasida intilishlari qatʼiy ekanini taʼkidladilar.
Voqea 20-mart, yakshanba kuni, mahalliy vaqt bilan 15:00 da sodir bo‘lgan Aytilishicha, ishchi betonqorgichdan chiqqanida kalitni ichkarida qoldirib ketgan Bundan foydalangan bola mashinaga o‘tirib olib, u bilan Doj okrugini aylanib chiqqan